دنیای مدرن امروزی افراد زیادی را با گردن درد، درد شانه، انحنای غیرطبیعی ستون فقرات و سردردهای مزمن گرفتار کرده است.

وقتی روزها و ساعت‌ها از وقت خود را صرف رایانه، تبلت و گوشی‌های هوشمند می‌کنیم و در گیرودار آخرین پست اینستاگرام، ایمیل کاری یا کتاب الکترونیکی هستیم، بدون اینکه حتی متوجه باشیم ستون فقرات خود را به یک منحنی اغراق آمیز و رو به بیرون تبدیل می‌کنیم. به این حالت، کایفوز یا قوز گفته می‌شود. 

در ادامه با علل، علائم، عوارض و همچنین بهترین راه درمان قوز پشت و گردن آشنا خواهید شد. 

کایفوز چیست؟

کایفوز یا قوز به انحنای شدید رو به بیرون در قسمت سینه ای ستون فقرات اشاره دارد. این انحنا باعث می‌‌شود قسمت بالای کمر، گردتر از حالت عادی به نظر برسد. البته همه افراد درجاتی از انحنا را در ستون فقرات خود دارند، اما اگر انحنا بیش از 45 درجه باشد کایفوز در نظر گرفته می‌شود. وضعیت بدنی، سن و ویژگی‌های ستون فقرات می‌تواند باعث قوز پشت شود. این عارضه می‌تواند منجر به گردن درد و  کمردرد و سایر عوارض جدی شود و نیاز به مدیریت و درمان دارد.

آناتومی ستون فقرات

هنگامی که ستون فقرات سالم از جلو یا عقب مشاهده می‌شود، صاف به نظر می‌رسد. وقتی از طرفین به آن نگاه کنیم، به شکل حرف S دیده می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که ستون فقرات دارای انحناهای طبیعی است که مشخصه هر بخش از آن است. این خمیدگی، ستون فقرات را قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌کند و به این صورت بهتر می‌تواند استرس مکانیکی را به طور یکنواخت جذب و توزیع کند. هنگامی که ستون فقرات انحنای سالم خود را از دست می‌دهد، بیومکانیک کل ستون فقرات مختل می‌شود و این می‌‌تواند به طرق مختلف بر بدن تاثیر بگذارد.

همانطور که گفته شد، هر بخش از ستون فقرات دارای یک انحنای مشخص است. دو نوع انحنای طبیعی در ستون فقرات وجود دارد: قوز (کایفوز) و گودی (لوردوز).

لوردوز یا گودی به انحناهایی اشاره دارد که در آن ستون فقرات به سمت داخل و به سمت مرکز بدن به شکل حرف «C» معکوس خم می‌شوند. کایفوز یا قوز نیز به انحناهایی اطلاق می‌شود که در آن ستون فقرات به شکل حرف «C» به سمت بیرون و دور از مرکز بدن خم می‌شوند. لوردوز طبیعی با درجات خیلی کم در ستون فقرات کمری و گردنی دیده می‌‌شود. زمانی که لوردوز ستون فقرات شدید و از محدوده طبیعی آن خارج شود، به آن هایپرلوردوز یا گودی کمر گفته می‌‌شود که می‌تواند باعث تغییر شکل ظاهری بدن و مشکلات دیگر شود.

از طرفی ستون فقرات در قسمت قفسه سینه دارای یک انحنای کایفوتیک طبیعی است. کایفوز طبیعی ستون فقرات بین 20 تا 45 درجه است. هنگامی که انحنای کایفوتیک ستون فقرات از حالت طبیعی خارج شود، شانه‌ها به سمت جلو خم می‌شوند و ظاهری گرد و غیرطبیعی ایجاد می‌کنند. از طرفی اگر ستون فقرات گردنی یا کمری شکل لوردوز خود را از دست بدهند و به جای آن شروع به خمیدگی رو به جلو کنند، منجر به قوز کمر یا قوز گردن می‌شود که علاوه بر ظاهر غیرعادی می‌تواند مشکلاتی در ستون فقرات فرد ایجاد کند. 

اکنون که آناتومی پایه ستون فقرات و تعریف کایفوز را بررسی کرده‌ایم، بیایید در مورد علائم رایج این بیماری بحث کنیم.

علائم قوز یا کایفوز

علامت اولیه کایفوز یک انحنای رو به پشت قابل مشاهده در قسمت بالای ستون فقرات است. این انحنا باعث می‌شود قسمت بالایی پشت، خمیده به نظر برسد و شانه‌ها به سمت جلو گرد شده باشند. در موارد خفیف، این انحنا چندان محسوس نیست. اما در موارد شدید، ممکن است طوری به نظر برسد که گویی فرد به جلو خم شده است.

کایفوز اغلب علائم دیگری ندارد. حتی تحقیقات نشان داده است که برخی از افراد می‌توانند قوز قابل توجهی داشته باشند ولی هیچ مشکلی از نظر عملکرد و احساس درد نداشته باشند. با این حال در برخی موارد ممکن است حالت‌های زیر رخ دهد:

• تفاوت در ارتفاع شانه
• سفتی در قسمت بالایی کمر
• کمر درد
• سردرد
• گردن درد
• در موارد شدیدتر تنگی نفس، درد قفسه سینه، بی حسی، ضعف یا سوزن سوزن شدن در پاها گزارش شده است.

انواع کایفوز

1. کایفوز پاسچرال: شایع‌ترین نوع کایفوز است. همانطور که از نام آن پیداست، کایفوز پاسچرال به دلیل وضعیت نامناسب بدنی مانند صاف ننشستن و ایستادن ایجاد می‌شود. زیرا وضعیت نامناسب بدنی می‌تواند منجر به کشیده شدن رباط‌‌ها و ماهیچه‌های گردن شود و این بدان معناست که آن‌ها کمتر می‌توانند حمایت و تثبیت ستون فقرات گردنی را برای حفظ درجه انحنای طبیعی خود فراهم کنند. این کایفوز معمولاً در نوجوانان رخ می‌دهد و دختران بیشتر از پسران به آن مبتلا می‌شوند. از آنجایی که این نوع کایفوز به دلیل وضعیت بدنی نامناسب ایجاد می‌شود و به یک ناهنجاری ساختاری در خود ستون فقرات مربوط نمی‌شود، ساده‌ترین نوع کایفوز برای درمان است.
2. کایفوز شوئرمن: این نوع کایفوز به دلیل یک ناهنجاری ساختاری در خود ستون فقرات ایجاد می‌شود که این موضوع، آن را به یک بیماری پیچیده‌‌تر و جدی‌تر تبدیل کرده است. شوئرمن به نوعی از کایفوز اشاره دارد که در آن مهره‌ها شکل گوه‌ای پیدا می‌کنند. در حالی که در یک ستون فقرات سالم، مهره‌‌ها مستطیلی شکل هستند و در یک راستا روی هم قرار می‌گیرند. شکل مثلثی یا گوه‌ای مهره‌ها در کایفوز شوئرمن باعث می‌شود که مهره‌ها به هم چسبیده و به سمت جلو خم شوند. در نتیجه قسمت بالایی پشت و گردن به سمت جلو خم می‌شود. کایفوز شوئرمن نیز در دوران نوجوانی ایجاد می‌شود، اما در پسران شایع‌تر از دختران است.
3. کایفوز مادرزادی: این نوع، نادرترین شکل کایفوز است. در این نوع کایفوز، کودک در بدو تولد دارای انحنای بیرونی ستون فقرات است. این انحنا ممکن است با رشد کودک بدتر شود. در کایفوز مادرزادی، مهره‌‌ها به جای اینکه به طور معمول از هم جدا شوند، به هم جوش می‌خورند.

علت کایفوز

• وضعیت نامناسب بدنی: خمیدگی، حمل کیف‌های سنگین و سایر شرایطی که باعث کشش عضلات و رباط‌های حمایت کننده می‌شود، می‌تواند انحنای ستون فقرات را افزایش دهد و باعث کایفوز پاسچرال شود.
• شکستگی مهره: شکستگی فشاری مهره‌ها می‌تواند منجر به انحنای ستون فقرات شود. 
• پوکی استخوان: استخوان‌های ضعیف می‎‌توانند باعث انحنای ستون فقرات شوند، به خصوص اگر مهره‌های ضعیف شده دچار شکستگی‌های فشاری شوند. پوکی استخوان در زنان مسن و افرادی که برای مدت طولانی کورتیکواستروئید مصرف کرده‌اند، شایع‌ است.
• تخریب دیسک: دیسک‌های نرم و دایره‌ای شکل به عنوان بالشتک بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کنند. با افزایش سن، این دیسک‌ها صاف و منقبض می‌شوند که اغلب باعث بدتر شدن قوز کمر یا قوز گردن می‌شود.
• سن: با افزایش سن، ستون فقرات شما شروع به خمیدگی بیشتری می‌کند. با شروع از دست دادن تراکم استخوان، فشار بیشتری بر دیسک‌‌های ستون فقرات وارد می‌‌شود. این موضوع می‌تواند باعث انحنای ستون فقرات به سمت جلو شود.
• تومور ستون فقرات: تومور سرطانی یا غیرسرطانی می‌‌تواند باعث فشرده ‌شدن ستون فقرات شود، بر انعطاف ‌پذیری شما تأثیر بگذارد و باعث قوز کمر یا قوز گردن شود.
• استخوان‌های ستون فقرات که قبل از تولد به درستی رشد نمی‌کنند، می‌توانند باعث کایفوز مادرزادی شوند.

عوارض قوز پشت

قوز علاوه بر ایجاد کمردرد ممکن است باعث موارد زیر نیز بشود:

• انحنای برگشت ناپذیر در پشت
• کمر درد مداوم
• ضعیف شدن عضلات پشت و دشواری در انجام کارهایی مانند راه رفتن و بلند شدن از صندلی
• انحنای ستون فقرات همچنین می‌تواند نگاه کردن به سمت بالا یا رانندگی را دشوار کند و در هنگام دراز کشیدن باعث درد شود.
• کایفوز شدید می‌تواند دستگاه گوارش را تحت فشار قرار دهد و مشکلاتی مانند رفلاکس معده و مشکل در بلع را ایجاد کند.
• بدشکلی که در نتیجه قوز در بدن ایجاد می‌شود، ممکن است باعث شود افراد به ویژه نوجوانان، احساس بدی نسبت به ظاهر خود داشته باشند.
• قوز کمر می‌تواند باعث مشکلات تنفسی ناشی از فشار ستون فقرات به ریه‌ها و راه‌های هوایی شود.
• کایفوز همچنین می‌تواند طناب نخاعی را فشرده کند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند بی حسی یا ضعف در بازوها و پاها، از دست دادن کنترل طبیعی مثانه یا روده و مشکلات تعادل شود.

تشخیص کایفوز

تشخیص زودهنگام کایفوز برای درمان موفقیت آمیز بسیار مهم است. معاینات فیزیکی بخش مهمی از تشخیص کایفوز هستند. پزشک ممکن است از فرد بخواهد تمرینات خمشی یا حرکات کششی را انجام دهد تا تعادل و دامنه حرکتی او را ارزیابی کند. اگر در طول معاینه شواهدی از یک انحنای انعطاف غیرطبیعی مشاهده شود، پزشک ممکن است برای بررسی بیشتر ساختار ستون فقرات و اندازه گیری درجه انحراف، تصویربرداری با اشعه ایکس یا اسکن MRI را تجویز کند. انحنای بین 25 تا 50 درجه طبیعی است و انحنای بیشتر از 50 درجه کایفوز در نظر گرفته می‌شود. 

در موارد شدیدتر، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون، آزمایش عملکرد ریوی (برای اندازه گیری ظرفیت ریه) و آزمایش تراکم استخوان نیز تجویز شود. همچنین از آنجا که انحنای شدید ممکن است طناب نخاعی را فشرده کند، پزشک ممکن است علائم فشرده شدن نخاع مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن، بی اختیاری مثانه یا روده و تعادل ضعیف را بررسی کند. 

روش‌های درمان کایفوز

هدف از درمان قوز پشت جلوگیری از بدتر شدن و همچنین اصلاح خمیدگی است. در موارد شدید ممکن است فرد نیاز به جراحی داشته باشد. اما اکثر افراد دارای قوز پشت یا گردن نیازی به جراحی ندارند، زیرا روش‌های درمانی غیر جراحی مخصوصاً فیزیوتراپی می‌‌تواند به آن‌ها کمک کند.

انتخاب روش مناسب برای درمان کایفوز پشت و گردن بستگی به نوع کایفوز، سن بیمار، سابقه پزشکی بیمار، علائم و شدت انحنا دارد. در ادامه به رایج‌ترین روش‌های درمان قوز پشت اشاره می‌کنیم.

درمان قوز پشت با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک گزینه مهم و مفید برای درمان قوز ستون فقرات است. این روش به ویژه برای کایفوز پاسچرال مفید است، زیرا یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند تا یاد بگیرید چگونه وضعیت بدنی خود را اصلاح کنید و عضلات ستون فقرات خود را تقویت کنید. فیزیوتراپیست تمرینات و حرکات کششی را به شما آموزش می‌دهد تا روی این عضلات مهم و حیاتی کار کنید. زمانی که عضلات حمایت کافی از ستون فقرات را فراهم کنند، وضعیت بدنی اصلاح شده و  به کاهش درد نیز کمک کند.

فیزیوتراپی ستون فقرات  برای بیماران مبتلا به کایفوز ساختاری از جمله کایفوز شوئرمن و کایفوز ناشی از شکستگی‌های ستون فقرات نیز توصیه شود. تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی می‌تواند به افزایش انعطاف پذیری این عضلات کمک کند. 

همچنین درمان قطعی قوز پشت با فیزیوتراپی بسیار توصیه شده است؛ زیرا فیزیوتراپی گردن می‌تواند به تقویت عضلات گردن و قسمت بالایی کمر کمک کند، انعطاف پذیری و تحرک گردن را افزایش دهد و برای تسکین درد و کاهش تنش در عضلات و مفاصل گردن مفید باشد.

از طرفی ورزش برای سلامت استخوان‌ها بسیار مهم است. یک فیزیوتراپیست می‌تواند یک برنامه ورزشی برای شما تنظیم کند که این برنامه ممکن است شامل ورزش‌های کششی یا قدرتی باشد. ورزش می‌توانند عضلات شکم و پشت را برای تسکین درد و بهبود وضعیت بدن تقویت کند. در نهایت اکثر بیماران به ترکیبی از فیزیوتراپی، ورزش خانگی و دارو به خوبی پاسخ می‌دهند.

کلینیک فیزیوتراپی نوید متخصص در ارائه خدمات جامع فیزیوتراپی برای افراد مبتلا به کایفوز پشت و گردن و سایر بیماری‌های ستون فقرات می‌باشد. فیزیوتراپیست‌های ما از بروزترین و موثرترین روش‌های فیزیوتراپی برای اصلاح بدشکلی‌های ستون فقرات استفاده می‌کنند. 

در کلینیک نوید ابتدا از دستگاه پاسچر آنالیز برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل ناهنجاری‌ها و انحرافات سیستم اسکلتی بدن مانند قوز پشت، گودی کمر، زانوی پرانتزی و زانوی ضربدری استفاده می‌شود. سپس بر اساس ارزیابی انجام شده بهترین برنامه درمانی برای بیماران محترم طراحی می‌شود. برنامه درمانی بیمار می‌تواند شامل تکنیک‌های مختلفی از جمله منوال تراپی و انجام تمرینات بدنی در اتاق ورزش زیر نظر متخصص فیزیوتراپی باشد. این تمرینات سبب بازیابی و اصلاح تراز ستون فقرات و بدشکلی‌های آن می‌شوند و بهترین راه برای درمان قطعی مشکلاتی همچون قوز پشت یا گودی کمر هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید. 

دارودرمانی

دارودرمانی با استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا شل کننده‌های عضلانی نیز یکی از راه‌های درمان قوز پشت و قوز گردن است که می‌تواند به کاهش هرگونه درد و التهاب ناشی از آن کمک کند. 

درمان قوز پشت با قوزبند

استفاده از بریس یا قوزبند برای جلوگیری از بدتر شدن و حتی برای درمان قوز پشت در نوجوانان و کودکان در حال رشد توسط متخصص ارتوپدی تجویز می‌شود. بریس ممکن است برای درمان قوز پشت نیز در موارد خاص توصیه شود. هدف استفاده از بریس حمایت از ستون فقرات و بهبود تراز آن است که می‌تواند به کاهش درد، جلوگیری از انحنای بیشتر و حفظ عملکرد کمک کند. نوع بریس مورد استفاده برای کایفوز گردن یا لوردوز کمر بستگی به شدت و محل انحنا دارد. این بریس‌‌ها معمولاً از مواد سبک وزن و بادوام ساخته می‌‌شوند و طوری طراحی شده‌‌اند که به خوبی در اطراف گردن و قسمت بالایی پشت قرار می‌‌گیرند تا از ستون فقرات حمایت کنند.

فیزیوتراپی اغلب همزمان با استفاده از بریس توصیه می‌شود. از آنجایی که بریس قسمت زیادی از ستون فقرات را پشتیبانی می‌کند، برخی معتقدند که استفاده از بریس می‌تواند عضلات را ضعیف کند. برای جلوگیری از این امر، ممکن است جلسات فیزیوتراپی تجویز شود. در غیر این صورت، زمانی که بریس جدا می‌شود، ممکن است عضلات نتوانند به خوبی از ستون فقرات حمایت کنند و ستون فقرات مجددا خمیده شود.

درمان بیماری ‌های زمینه‌‌ای

اگر یک فرد مبتلا به پوکی استخوان یا بیماری زمینه‌ای دیگری است که باعث ضعیف شدن یا تغییر شکل ستون فقرات شده است، درمان بیماری زمینه‌ای ممکن است پیشرفت بدشکلی را متوقف کند. 

آیا می توانم از کایفوز پیشگیری کنم؟

برای جلوگیری از کایفوز می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• وضعیت بدنی مناسب خود را هنگام نشستن و راه رفتن حفظ کنید. 
• هنگام کار با موبایل و کامپیوتر پوزیشن های صحیح را رعایت کنید.
• عضلات پشت خود را تقویت کنید.
• مراقب وزن خود باشید.
• از حمل کیف‌های سنگین خودداری کنید.
• در صورت استفاده از کوله پشتی مطمئن شوید که به خوبی طراحی شده و به درستی از آن استفاده می‌شود.
• برای تقویت بدن و انعطاف پذیر ماندن ورزش کنید. فعالیت‌هایی مانند شنا، دویدن، پیاده‌روی و یوگا برای کمک به پیشگیری از مشکلات کمر مفید هستند.
• مطمئن شوید که برای حفظ استحکام استخوان به میزان کافی کلسیم و ویتامین D دریافت می‌کنید.

نحوه صحیح روی صندلی نشستن

• صندلی را طوری قرار دهید که هنگام نشستن، هر دو پا روی زمین قرار بگیرند. زانوها باید زاویه 90 درجه داشته باشند. اگر صندلی یا میز خیلی بلند است از یک تکیه گاه برای پا استفاده کنید.
• شانه ها را شل کنید جوری که نه گرد باشند و نه به عقب کشیده شوند. آرنج‌ها را روی دسته صندلی قرار دهید جوری که زاویه 90 تا 120 درجه داشته باشند و نزدیک بدن باشند.
• از صندلی مناسبی استفاده کنید که انحنای کمر را پشتیبانی می‌کند. در غیر اینصورت با استفاده از یک تکیه گاه پشتیبانی لازم را فراهم کنید.
• به یاد داشته باشید که در بازه‌های زمانی مختلف استراحت‌های مکرر داشته باشید.

نحوه صحیح ایستادن

• باز کردن پاها به اندازه عرض شانه
• شل کردن شانه‌ها به سمت پایین و پشت
• صاف و محکم ایستادن
• بالا گرفتن سر