میگرن یک اختلال شایع مزمن است که معمولاً با حملات مکرر سردرد مشخص میشود. البته منظور از میگرن فقط سردردهای دردناک نیست، بلکه مجموعه‌ای کامل از علائم ناتوان کننده است که می‌تواند چندین روز طول بکشد و سبب اختلال در کار و فعالیت‌های روزانه شود. تخمین زده میشود که میگرن 1 میلیارد نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. خوشبختانه در طول 20 سال گذشته، پیشرفت‌های زیادی در زمینه تشخیص علل میگرن و نحوه کمک به افراد مبتلا به این بیماری اتفاق افتاده است. در این مقاله با علل سردرد میگرن و راه‌های درمان سردردهای میگرنی آشنا خواهید شد.
میگرن چیست؟
میگرن یک اختلال عصبی شایع است که با سردردهای ضربان دار متوسط تا شدید و علائم دیگری مانند حالت تهوع و ضعف مشخص میشود. با این حال، علائم بسته به نوع و شدت میگرن می‌تواند متفاوت باشد.
محرک‌هایی که سبب عود علائم میگرن می‌شوند برای هر فرد منحصر به فرد هستند، اما به طور کلی می‌توانند شامل مواد شیمیایی، بو، تغییرات هورمونی، رژیم غذایی و غیره باشند. این بیماری در زنان شایع‌تر است.
علت میگرن
علت دقیق سردردهای میگرنی همچنان نامشخص است، اگرچه به نظر می‌رسد که این سردردها به ایجاد تغییراتی در مغز و ژن‌های شما مربوط می‌شوند. برای سال‌ها، دانشمندان فکر می‌کردند که میگرن به دلیل تغییرات در جریان خون مغز اتفاق می‌افتد. اما اکنون اعتقاد بر این است که این چیزی نیست که شروعک‌ننده میگرن باشد.
تفکر فعلی این است که میگرن احتمالاً زمانی شروع میشود که سلول‌های عصبی، سیگنال‌هایی را ارسال کنند که عصب سه قلو را تحریک کند. عصب سه قلو مسئول انتقال احساسات به سر و صورت است. این باعث میشود بدن مواد شیمیایی مانند سروتونین و پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP) را آزاد کند. CGRP باعث میشود رگ‌های خونی در پوشش مغز متورم شده و باعث التهاب و درد شوند.
میگرن می تواند ژنتیکی باشد، به این معنی که اگر یکی از بستگان بیولوژیکی نزدیک به خصوص والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ، مبتلا به این بیماری باشند، احتمال ابتلا به میگرن بیشتر است.
تفاوت بین سردرد غیرمیگرنی و سردرد میگرنی چیست؟
درست است که سردردهای غیرمیگرنی نیز ناخوشایند و آزاردهنده هستند، اما به اندازه کافی شدید نیستند که بر روی انجام یا عدم انجام فعالیت‌های معمول روزانه تأثیر بگذارند. شایع ترین نوع سردردهای غیرمیگرنی، سردردهای تنشی (TTH) هستند. علامت اصلی TTH دردی است که در سر و صورت شما تأثیر می‌گذارد، اما روی مغز شما اثری ندارد.
اما میگرن مستقیماً بر مغز اثر می‌گذارد، به همین دلیل است که معمولاً علائم آن انقدر شدید است که روال عادی فعالیت‌های شما را مختل می‌کند.
علائم میگرن چیست؟
علائم بسته به نوع و شدت میگرنی که تجربه می‌کنید، متفاوت است. با این حال، علائمی وجود دارد که مشخصه حملات میگرنی است و آن‌ها را از سایر اختلالات سردرد متمایز می‌کند. در ادامه به رایج‌ترین علائم میگرن اشاره میکنیم:
- سردرد ضربان دار متوسط تا شدید که فقط در یک طرف سر احساس میشود و با حرکت تشدید میشود (مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها).
- درد پشت گردن و سر
- اختلال در بینایی برای مثال دیدن نورهای چشمک زن یا خطوط زیگزاگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- فوتوفوبیا (حساسیت به نور)
- فونوفوبیا (حساسیت به سر و صدا)
- اسموفوبیا (حساسیت به بو)
- سرگیجه
- مشکلات تمرکز
- اختلال در گفتار
- اسهال
- سفتی گردن و شانه‌ها
- ضعف حرکتی
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی اندام
مراحل میگرن
میگرن در چهار مرحله اصلی رخ می‌دهد (اما هر میگرنی شامل همه این چهار مرحله نمی‌شود):
1-Prodrome: این مرحله قبل از شروع سردرد میگرن است. در این مرحله ممکن است علائم هشدار‌دهنده مانند تغییر خلق و خو، مشکلات گفتاری، حالت تهوع، درد و غیره را احساس کنید که نشان می‌دهد میگرن در راه است.
2-هاله: مرحله هاله شامل علائمی است که وقتی میگرن نواحی مختلف مغز شما را مختل می‌کند، اتفاق می‌افتند. این علائم می‌تواند اختلالات بینایی، بی حسی، سرگیجه، گیجی، مشکل در صحبت کردن یا درد شکم باشد. این مشکلات معمولاً به تدریج شروع می‌شوند، طی چند دقیقه ایجاد می‌شوند و می‌توانند تا 60 دقیقه ادامه داشته باشند.
3-سردرد: مرحله سوم شروع درد میگرن است. این مرحله شامل سردرد، تهوع، استفراغ، احتقان، درد گردن یا حساسیت به نور، صدا و بو است.
4-Postdrome: این مرحله زمانی است که شما عوارض میگرن را احساس می‌کنید. ممکن است شامل احساس خواب آلودگی، خستگی یا حتی سرخوشی (احساس خوب) باشد. همچنین حرکت ناگهانی سر ممکن است برای مدت کوتاهی دوباره درد ایجاد کند.
عوامل خطر ابتلا به میگرن
عوامل متعددی خطر ابتلا به سردرد میگرن را افزایش داده یا در بدتر شدن آن نقش دارند. در ادامه به این موارد اشاره میشود:
- چاقی
- آسیب‌های سر مانند ضربه مغزی
- سایر شرایط مزمن مانند فیبرومیالژیا
- شرایط سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب
- اختلالات خواب به ویژه آپنه خواب
- سابقه خانوادگی
- سن (در افراد 20 تا 30 ساله شایع‌تر است)
- جنسیت (زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به میگرن هستند)
- تغییرات هورمونی زنان در دوران قاعدگی (میگرن به طور کلی پس از یائسگی بهبود می‌یابد)
چه چیزهای سردرد میگرن را تحریک می‌کند؟
رایج ترین محرک‌ها عبارتند از:
- استرس یا اضطراب
- تغییرات هورمونی مرتبط با قاعدگی
- گرسنگی یا کم آبی بدن
- تغییر آب و هوا
- زیاد خوابیدن یا کم خوابی
- عطرها یا بوهای خاص
- صداهای خاص به ویژه صداهای با فرکانس پایین مانند ضربات چکش یا صداهای با فرکانس بالا مانند ابزارهای برقی
- برخی مواد یا افزودنی‌های غذایی (کافئین، شراب قرمز، شکلات، غذاهای شور و فرآوری شده یا افزودنی‌هایی مثل آسپارتام)
- انعکاس شدید یا تابش خیره کننده نور
- فعالیت بدنی شدید
تشخیص میگرن
متخصص مغز و اعصاب روند تشخیص را با پرسیدن سوال‌هایی در مورد سابقه سلامتی، زندگی روزمره و فعالیت‌های شما آغاز می‌کند. در این راستا سوالاتی در مورد محل دقیق سردرد و شدت آن، سایر علائمی که تجربه می‌کنید، نوشیدنی‌هایی که می‌نوشید، میزان خواب و عادات خواب اخیر شما، سطح استرس و اضطراب شما و غیره سوالاتی می‌پرسد.
همچنین پزشک ممکن است آزمایشات خاصی مانند CT اسکن یا MRI برای رد شرایط دیگر تجویز کند.
درمان سردرد میگرن
- مصرف دارو: دارودرمانی شکل اصلی درمان سردردهای میگرنی است. اغلب اوقات، ابتدا مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن توصیه میشود. اگر این مسکن‌ها پاسخگو نبودند با پزشک خود در مورد داروهای تجویزی که ممکن است بهتر عمل کنند، صحبت کنید. از جمله این داروها می‌توان به تریپتان‌ها و دیتان‌ها اشاره کرد.
- تحریک مغناطیسی مغز: علاوه بر داروها، دستگاه‌هایی در دسترس هستند که مستقیماً بر مغز و اعصاب شما برای درمان فوری سردرد شدید میگرنی تأثیر می‌گذارند. یکی از این دستگاه‌ها، دستگاه تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (sTMS) است. این دستگاه یک پالس انرژی مغناطیسی را به بخشی از مغز شما می‌فرستد تا اعصاب بیش فعالی که تصور میشود منبع میگرن هستند را آرام کند.
- بیوفیدبک: بیوفیدبک نیز روشی است که به شما کمک می‌کند تا از موقعیت‌های استرس زا که می‌توانند علائم میگرن را تحریک کنند، دوری کنید. بیماران در این روش یاد می‌گیرند فشار خون، ضربان قلب و اسپاسم عضلات خود را کنترل کنند. با گذشت زمان، یادگیری اینکه چه چیزی باعث تنش عضلانی میشود و چگونه می‌توانید عضلات منقبض شده را شل کنید، می‌تواند به شما در کاهش دفعات و شدت سردرد کمک کند.
- طب سوزنی: این روش با تحریک نقاط حساس و تشویق تولید اندورفین (مسکن طبیعی بدن) می‌تواند انواع سردرد را کاهش دهد و به درمان فوری سردرد میگرنی کمک کند.
- مدیتیشن: استرس یک محرک اصلی برای بسیاری از بیماران میگرنی است. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که مدیتیشن سبب کاهش تعداد حملات میگرنی و کاهش مدت زمان آن میشود.
- فیزیوتراپی: تکنیک‌های فیزیوتراپی مانند منوال تراپی یا درمان دستی با رفع تنش عضلانی در ناحیه پشت، شانه یا گردن و تنظیم ناهماهنگی ستون فقرات به کاهش محرک‌های منفی که ممکن است منجر به سردرد شوند، کمک می‌کند. این روش یکی از بهترین راه‌های درمان سردرد میگرنی است.
- یوگا: تمرینات یوگا می‌تواند با کاهش تنش عضلانی گردن، وضعیت بدن را اصلاح و به تسکین انواع سردرد کمک کند.
فیزیوتراپی چگونه می‌تواند در درمان فوری سردرد میگرنی مؤثر باشد؟
فیزیوتراپی یک رویکرد طبیعی و جامع است که می‌تواند تسکین طولانی مدتی را برای افراد مبتلا به سردردهای مزمن و میگرن فراهم کند. این روش معمولاً برای درمان آسیب‌های ورزشی، دیسک کمر و گردن، دردهای عضلانی، درد مچ دست و پا شناخته میشود، اما می‌تواند به مقابله با میگرن نیز کمک کند!
تجربه نشان داده است که رفع سفتی و تنش در مفاصل و عضلات به درمان سردرد و میگرن کمک می‌کند و نیاز به دارو را کاهش می‌دهد، مخصوصاً اگر سردرد شما از گردن سرچشمه بگیرد؛ اینجاست که فیزیوتراپی واقعاً می‌تواند ایفای نقش کند. فیزیوتراپی با تسکین گردن درد و سردرد نقش مهمی در روند درمان بیماران مبتلا به میگرن ایفا می‌کند.
شروع پروسه درمان با ارزیابی و معاینه فیزیوتراپیست متخصص برای تشخیص منبع علائم شما شروع میشود. پس از تشخیص، روش‌های زیادی وجود دارد که فیزیوتراپیست شما می‌تواند برای درمان سردرد میگرنی به کار گیرد.
مزایای فیزیوتراپی برای درمان میگرن
در این بخش به برخی از مزایای فیزیوتراپی برای مبتلایان به میگرن اشاره میشود:
- بهبود تحرک
- اصلاح وضعیت بدنی
- اصلاح مشکلات مربوط به گوش داخلی و تعادل
- رفع اسپاسم عضلانی
- کاهش شدت، دفعات و مدت زمان حملات میگرنی
منوال تراپی برای درمان میگرن
بسته به شرایط و علائم شما، فیزیوتراپیست ممکن است یکی از تکنیک‌های فیزیوتراپی را برای درمان میگرن استفاده کند. درمان دستی یا منوال تراپی یکی از روش‌های رایجی است که برای تسکین سردرد میگرنی به کار گرفته میشود.
در این روش فیزیوتراپیست مجرب با استفاده از دستان خود، نیروی مشخصی را به عضلات گردن بیمار اعمال کرده و با رفع محدودیت دامنه حرکتی، رفع اسپاسم عضلانی و تحریک مفاصل و پاسخ‌های عصبی فیزیولوژیکی منجر به مهار درد میشود.
در واقع حرکات دست فیزیوتراپیست روی گردن فرد، عضلاتی را که جمجمه شما را به گردن متصل می‌کنند شل می‌کند، تحرک را بهبود می‌بخشد و تحریک عصبی را کاهش می‌دهد.
چگونه می‌توانم فیزیوتراپیست ماهر پیدا کنم؟
انتخاب یک فیزیوتراپیست با تجربه که پس از تشخیص درست، بهترین روش درمان را برای شما انتخاب کند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
اگر به دنبال یک متخصص فیزیوتراپی برای درمان میگرن هستید، همین امروز با کلینیک فیزیوتراپی نوید تماس بگیرید. فیزیوتراپیست‌های مجرب ما با تکیه بر تکنیک منوال تراپی تجربه وسیعی در زمینه تسکین سردردهای میگرنی دارند.
درمان خانگی سردرد میگرن
می‌توانید در منزل علائم میگرن را با رعایت موارد زیر کاهش دهید و به درمان فوری سردرد میگرنی کمک کنید:
- دوش آب گرم برای گشاد شدن رگ‌های خونی و تحریک گردش خون
- قرار دادن کمپرس خنک یا کیسه یخ روی پیشانی
- استراحت با چشمان بسته در اتاقی تاریک و ساکت
- نوشیدن مایعات زیاد
پیشگیری از سردرد میگرن
برای جلوگیری از علائم این مراحل را امتحان کنید:
- محرک‌ها را شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید. الگوهای علائم خود را در یک دفترچه یادداشت کنید تا بتوانید بفهمید که چه چیزی باعث آن‌ها میشود.
- استرس خود را مدیریت کنید. تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس آگاهانه می‌توانند در این زمینه کمک کننده باشند.
- طبق برنامه منظم غذا بخورید.
- زیاد مایعات بنوشید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- ورزش ملایم و منظم داشته باشید.
