کمر درد آنقدر شایع است که از هر 10 بزرگسال، 8 نفر آن را در مقطعی از زندگی خود تجربه می‌کنند. فتق دیسک کمر یکی از رایج‌ترین علل کمر درد است که خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای درمان و تسکین درد ناشی از آن وجود دارد. منوال تراپی یا درمان دستی یکی از تکنیک‌های تخصصی فیزیوتراپی است که به عنوان یکی از بهترین روش‌ها برای درمان کمر درد ناشی از دیسک کمر شناخته می‌شود. در ادامه با منوال تراپی دیسک کمر و فواید آن بیشتر آشنا خواهید شد.
کمر درد چیست؟
منظور از کمر درد احساس درد در ناحیه کمر از پایین دنده‌ها تا بالای پاها است. این درد میتواند به هر یک از استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، رباط‌ها، اعصاب و تاندون‌های متعددی که پشت شما را تشکیل می‌دهد مربوط باشد.
ستون فقرات از 24 مهره تشکیل شده است. قسمت پایینی ستون فقرات شما ستون فقرات کمری نامیده می‌شود که شامل 5 مهره با نام‌های L1 تا L5 است. دیسک‌های بین مهره‌ای نیز بخش مهم دیگری از ستون فقرات کمری هستند که بین هر مهره قرار دارند و به عنوان ضربه گیر عمل می‌کنند. بسیاری از کمر دردها از این دیسک‌ها سرچشمه می‌گیرند.
طناب نخاعی نیز از فضای میان مهره‌ها که به آن کانال نخاعی گفته می‌شود، عبور می‌کند و سیگنال‌های عصبی را بین مغز و سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کند. از طرفی تعداد بسیار زیادی عضله، تاندون و رباط ستون فقرات شما را حفظ کرده و به آن استحکام می‌بخشند. اختلال در ساختار و عملکرد هر یک از این بخش‌ها میتواند باعث کمر دردهای شدید و ناتوان کننده شود.
علت کمر درد چیست؟
بسیاری از آسیب‌ها و بیماری‌ها می‌توانند باعث کمر درد شوند. برخی از شایع ترین آن‌ها عبارتند از:
- کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر: کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر شایع ترین علت کمر درد است. به عنوان مثال فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین، چرخاندن یا خم کردن کمر به طور نامناسب و حتی در برخی از افراد عطسه و سرفه شدید ممکن است کمر را تحت فشار قرار دهد و باعث کشیدگی و درد شوند.
- شکستگی: استخوان‌های ستون فقرات می‌توانند در حین تصادف، سقوط یا حوادث ناگهانی این چنینی بشکنند و درد شدیدی را در آن ناحیه ایجاد کنند. برخی از شرایط مانند پوکی استخوان خطر شکستگی را افزایش می‌دهند.
- دیسک کمر: دیسک‌های بین مهره‌ای می‌توانند دچار آسیب‌های مختلفی شوند. به عنوان مثال دیسک‌های کمر می توانند از موقعیت خود در ستون فقرات خارج شوند و بر روی اعصاب اطراف فشار بیاورند. به این وضعیت فتق دیسک کمر گفته می‌شود که میتواند باعث درد شدید در ناحیه پشت شود.
- آرتروز ستون فقرات: با افزایش سن، دیسک‌ها صاف‌تر می‌شوند و محافظت کمتری از مهره‌ها ارائه می‌دهند و به این ترتیب باعث کمر درد می‌شوند.
- مشکلات ساختاری: مشکلات ساختاری مختلف مانند تنگی نخاعی یا اسکولیوز می‌توانند باعث کمر درد شوند. تنگی نخاعی زمانی اتفاق می‌افتد که فضای کانال نخاعی برای قرارگیری طناب نخاعی ناکافی باشد. این موضوع سبب اعمال فشار اضافی به نخاع شده و درد شدید عصب سیاتیک و کمر را به دنبال دارد. اسکولیوز نیز به معنای انحنای ستون فقرات است که میتواند منجر به درد، سفتی و مشکلات حرکتی شود.
- سایر بیماری‌ها: تومورهای ستون فقرات، عفونت، آنوریسم آئورت شکمی و حتی سنگ کلیه می‌توانند باعث کمر درد شوند.
فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک که به آن دیسک برآمده یا پاره شده نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن قطعه‌ای از هسته دیسک به دلیل پارگی دیواره دیسک به داخل کانال نخاعی رانده می‌شود.
کانال نخاعی فضای محدودی دارد. ایجاد فتق دیسک سبب می‌شود این فضای محدود برای طناب نخاعی ناکافی باشد و بر روی اعصاب ستون فقرات فشار آورد و باعث ایجاد درد بسیار شدید شود.
زمانی که فتق دیسک در ناحیه کمری ستون فقرات اتفاق بیفتد، به آن فتق دیسک کمر گفته می‌شود. این آسیب در میان افراد بسیار شایع است و بیشتر با نام دیسک کمر شناخته می‌شود. خوشبختانه امروزه تکنیک‌های کم تهاجمی مانند منوال تراپی دیسک کمر نیاز افراد به جراحی‌های سخت برای درمان این عارضه را کمتر کرده و نتایج بسیار مثبتی را در درمان کمر درد ناشی از آن نشان داده است.
دیسک کمر در چه افرادی شایع تر است؟
عواملی که خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را بالا می‌برند عبارتند از:
- سن: احتمال ابتلای افراد بالای 30 سال به کمر درد بیشتر است. دیسک‌ها و سایر اجزای ستون فقرات کمری با افزایش سن به سمت ضعیف شدن می‌روند. این موضوع خطر ابتلا به دیسک کمر را بالا می‌برد.
- وزن: افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض دیسک کمر هستند. زیرا اضافه وزن باعث اعمال فشار بسیار بالایی به مفاصل و دیسک‌ها می‌شود.
- بلند کردن اجسام به شیوه نادرست: همه افراد هر از گاهی نیاز به جابجایی اجسام سنگین دارند. بی توجهی به تکنیک‌های ایمن برای بلند کردن اجسام میتواند خطر فتق دیسک کمر را افزایش دهد.
- سبک زندگی: افرادی که سیگار می‌کشند، بیش از حد الکل می‌نوشند یا سبک زندگی کم تحرکی دارند بیشتر در معرض خطر تخریب دیسک و کمر درد هستند.
- شغل: مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین، کشیدن، هل دادن و خم شدن مکرر دارند بیشتر در معرض خطر دیسک کمر هستند.
روش‌های درمان دیسک کمر
رایج ترین روش‌های درمان دیسک کمر عبارتند از:
- دارو درمانی: پزشک شما ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا داروهای شل کننده عضلانی را برای تسکین درد توصیه کند.
- تزریق استروئید: تزریق استروئید به فضای اطراف عصب با کاهش التهاب، درد را به صورت کوتاه مدت کاهش می‌دهد.
- فیزیوتراپی: در اکثر مواقع، فیزیوتراپی اولین گزینه‌ای است که توسط پزشک متخصص برای درمان غیر تهاجمی کمر درد ناشی از دیسک کمر توصیه می‌شود. تکنیک‌های فیزیوتراپی کمر با تقویت عضلات از ستون فقرات شما حمایت کرده و همچنین انعطاف پذیری کمر را بهبود می‌بخشند. به این ترتیب سبب تسکین درد شده و به شما کمک می‌کنند تا از آسیب‌های آینده جلوگیری کنید.
- جراحی: جراحی کمر آخرین گزینه برای درمان دیسک کمر است. جراح معمولاً این روش را فقط برای انواع خاصی از کمر درد و در شرایطی که هیچ روش درمانی دیگری باعث تسکین درد نشده باشد، توصیه می‌کند.
فیزیوتراپی برای دیسک کمر
در بیشتر موارد، فیزیوتراپی نتایج خیلی بهتری را نسبت به روش‌های تهاجمی مانند عمل جراحی برای درمان دیسک کمر نشان داده است. در مرحله اول، فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا بفهمید که چگونه از فعالیت‌هایی که باعث آسیب شده‌اند، اجتناب کنید تا روند بهبودی آغاز شود. در ادامه فیزیوتراپیست از انواع تکنیک‌های فیزیوتراپی برای کنترل و کاهش درد و علائم شما استفاده می‌کند.
روش‌هایی که فیزیوتراپیست شما ممکن است برای درمان دیسک کمر استفاده کند، عبارتند از:
- تحریک الکتریکی از راه پوست (TENS) برای کمک به بهبود عضلات
- منوال تراپی دیسک کمر برای تسکین درد و بهبود تحرک ستون فقرات
- تمرینات قدرتی برای تقویت عضلات شکم و لگن برای حمایت بهتر از کمر
- تمرینات کششی برای بهبود دامنه حرکتی و تحرک
- تمرینات هوازی برای افزایش استقامت
به این ترتیب فیزیوتراپی کمر با افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات و مفاصل و کاهش فشار بر اعصاب ستون فقرات به بهبود علائم دیسک کمر کمک می‌کند.
درمان دستی یا منوال تراپی دیسک کمر چیست؟
بسیاری از بیماران در اولین جلسه فیزیوتراپی خود انتظار دریافت خدماتی مانند الکتروتراپی و دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه انجام یک سری تمرینات برای درمان دیسک کمر دارند. اما امروزه بسیاری از فیزیوتراپیست‌ها دیدگاه متفاوتی دارند و از درمان دستی یا منوال تراپی برای کمر درد استفاده می‌کنند.
برخلاف بسیاری از تکنیک‌های فیزیوتراپی که با دستگاه انجام می‌شوند، در تکنیک منوال تراپی پزشکان در تلاش برای کاهش کمر درد از دستان خود برای اعمال فشار به بافت عضلانی و مفاصل استفاده می‌کنند. در واقع در روش منوال تراپی، فیزیوتراپیست آموزش دیده و ماهر با دستان خود میزان مشخصی از نیرو را به مفاصل و عضلات آسیب دیده وارد می‌کند. این کار با کاهش تنش عضلانی، افزایش انعطاف پذیری و افزایش جریان خون سبب تسکین کمر درد و بازگرداندن تحرک به مفصل می‌شود.
رز.ر
انواع روش‌های منوال تراپی کمر
مانند هر روش دیگری اولین گام در منوال تراپی کمر درد، انجام یک ارزیابی کامل از ناحیه آسیب دیده است. با توجه به نتایج این ارزیابی، فیزیوتراپیست تصمیم خواهد گرفت که از کدام یک از روش‌های منوال تراپی استفاده شود. در ادامه به رایج‌ترین روش‌های منوال تراپی دیسک کمر می‌پردازیم:
1-موبیلیزاسیون
موبیلیزاسیون ستون فقرات یکی از روش‌های محافظه کارانه‌ای است که فیزیوتراپیست‌ها برای درمان کمر درد با منوال تراپی از آن استفاده می‌کنند. در این روش، فیزیوتراپیست با سرعت کم و فشار ملایم حرکات تکراری را روی ستون فقرات اعمال می‌کند. به عبارت دیگر در موبیلیزاسیون، فیزیوتراپیست به آرامی مفصل را در محدوده دامنه حرکتی طبیعی خود جابجا می‌کند. بازیابی دامنه حرکتی و به دنبال آن کاهش درد و تسکین علائم، مهم‌ترین نتیجه استفاده از این تکنیک است.
2-منیپولیشن
منیپولیشن شامل استفاده از حرکات سریع و پر قدرت برای اعمال فشار به مفصل و حرکت دادن آن به میزانی فراتر از دامنه حرکتی طبیعی آن است. ممکن است در طول این تکنیک، صداهای ترک خوردن از مفصل شنیده شود. این صداها زمانی ایجاد می‌شوند که حباب‌های کوچک گاز در مفاصل می‌ترکند، درست مانند زمانی که افراد بند انگشتان خود را فشار می‌دهند.
این تکنیک میتواند به شل شدن بافت‌های سفت اطراف مفصل، کاهش درد در مفصل و بافت اطراف آن و انعطاف‌پذیری و هم‌ترازی کمک کند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که منیپولیشن یک روش مؤثر برای تسکین درد ناشی از دیسک کمر است.
تفاوت منیپولیشن با موبیلیزاسیون ستون فقرات آن است که موبیلیزاسیون روش ملایم‌تری است که در محدوده حرکتی طبیعی مفصل انجام می‌شود، اما در منیپولیشن نیروی بیشتری به مفصل وارد شده و آن را فراتر از دامنه حرکتی خود جابجا می‌کند.
هر دو تکنیک موبیلیزاسیون و منیپولیشن اگر توسط فیزیوتراپیست متخصص انجام شوند بی‌خطر، مؤثر و بدون درد هستند و امکان افزایش دامنه حرکتی و شکستن سد مفصل را فراهم می‌کنند.
3-ماساژ بافت نرم
این روش معمولاً روی عضلات اطراف ستون فقرات به صورت یک کشش ریتیمیک همراه با اعمال فشار عمیق انجام می‌شود. این فشار میتواند به از بین بردن تنش و اسپاسم عضلانی، افزایش گردش خون، شکستن بافت اسکار و کاهش درد در بافت‌های نرم کمک کند.
4-استرین-کانتراسترین
این نوع منوال تراپی، رفلکس‌های غیرطبیعی سیستم عصبی-عضلانی را که باعث مشکلات ساختاری و وضعیتی و در نتیجه کمر درد می‌شود، اصلاح می‌کند. در این روش فیزیوتراپیست، مفاصل یا عضلاتی که دچار اسپاسم شده را در موقعیت طبیعی خود قرار می‌دهد و بدین ترتیب اطلاعات نامناسب ارسال شده از آن عضلات به سیستم عصبی مرکزی را که باعث درد و اختلال شده، متوقف می‌کند. این تکنیک به اندازه کافی ملایم است و برای مشکلات کمری که خیلی حاد یا بسیار ظریف هستند و با روش‌های دیگر درمان نمی‌شوند، مفید می‌باشد.
5-رهاسازی مایوفاشیال
این تکنیک محدودیت‌های مربوط به فاشیا را برطرف می‌کند. فاشیا شبکه‌ای از بافت همبند است که عضلات، مفاصل و اندام‌های کل بدن را پوشانده و به هم متصل می‌کند. نقاط ماشه‌ای مایوفاشیال نواحی کانونی حساسی در بافت عضلانی هستند که معمولاً منجر به درد در نقاط مختلف بدن می‌شوند.
رهاسازی مایوفاشیال نوعی کشش ایمن و ملایم است که سفتی و درد ناشی از تشکیل نقاط ماشه‌ای را در سراسر بدن برطرف می‌کند. در این تکنیک، فیزیوتراپیست قسمت‌هایی از بدن که درگیر درد است را پیدا کرده و کشش را روی آن قسمت‌ها اعمال می‌کند. به این ترتیب تنش را از بافت خارج کرده و میتواند درد را کاهش دهد.
این روش ممکن است برای درمان دیسک کمر با هدف متعادل کردن تنش در اطراف ستون فقرات، افزایش گردش خون موضعی و بازیابی دامنه حرکتی استفاده شود.
این روش خطر کمی دارد، زیرا فیزیوتراپیست در این روش مفاصل را بیشتر از دامنه حرکتی خود جابجا نمی‌کند، اعصاب را فشرده نمی‌کند و باعث دررفتگی مفصل فاست نمی‌شود.
منوال تراپی برای درمان انواع کمر درد
منوال تراپی ممکن است برای بیماران مبتلا به کمر درد مزمن شامل مشکلات مفصلی مانند فتق دیسک کمر، اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک و کمر درد حاد ناشی از آسیب‌های بافت نرم مانند کشیدگی عضله پشت، تسکین قابل توجهی ایجاد کند.
فواید منوال تراپی دیسک کمر
منوال تراپی دیسک کمر میتواند اثرات مثبت بسیاری بر مفاصل، عضلات و اعصاب داشته باشد. در اینجا به برخی از مزایای آن اشاره میکنیم:
- آرامش عضلانی: آسیب یا استرس فیزیکی میتواند باعث تنش و خستگی عضلات شود. منوال تراپی با روش‌هایی مانند ماساژ بافت نرم به آرام کردن عضلات منقبض کمک می‌کند.
- بهبود تحرک: درمان دستی نه تنها با تسکین درد و اثرات درمانی همراه است، بلکه میتواند تحرک بدن شما را بهبود بخشد. منوال تراپی دیسک کمر با کاهش سفتی در عضلات و مفاصل میتواند به بهبود دامنه حرکتی شما و بازگرداندن عملکردهای از دست رفته کمک کند.
- تسکین درد: درمان دستی میتواند از ارسال سیگنال‌های درد به مغز جلوگیری کند. همچنین منجر به مهار عضلات شده و تنش و سفتی آن‌ها را کاهش می‌دهد و به تسکین درد ناشی از دیسک کمر کمک می‌کند.
- اثرات روانشناختی مثبت: با کاهش درد، آرامش عضلانی و آزادسازی اندورفین، درمان دستی میتواند اثرات مثبتی بر وضعیت روانی فرد داشته باشد. افرادی که با اضطراب، افسردگی یا سطوح بالای استرس دست و پنجه نرم می‌کنند می‌توانند از این تکنیک بهره مند شوند.
- بهبود سلامت کلی بدن: منوال تراپی با افزایش جریان خون، بازیابی عملکرد و کاهش استرس فیزیکی و روانی به تمام جنبه‌های سلامتی شما کمک می‌کند.
آیا منوال تراپی کمر ایمن است؟
در صورتی که منوال تراپی کمر توسط یک فیزیوتراپیست متخصص انجام شود، روشی کاملاً ایمن است. البته گاهی اوقات این روش میتواند عوارض جانبی مانند درد عضلات و گرفتگی و سفت شدن موقت مفاصل را به همراه داشته باشد. اما این عوارض موقتی هستند و می‌بایست خیلی زود برطرف شوند. در صورتی که پس از منوال تراپی دچار عوارض جانبی شدید و طولانی مدت شده‌اید، سریعاً به فیزیوتراپیست خود اطلاع دهید.
شرایط منع استفاده از منوال تراپی دیسک کمر
در حالی که منوال تراپی کمر یک تکنیک بسیار ایمن است، اما برخی موارد منع مصرف برای این روش وجود دارد و باید رعایت شود. در صورت دارا بودن هر یک از شرایط زیر از تکنیک منوال تراپی دوری کنید:
- تومور ستون فقرات
- عفونت ستون فقرات
- شکستگی
- پوکی استخوان شدید
- آرتریت شدید
- فشردگی طناب نخاعی
- بارداری
- همچنین در مواردی که علت دقیق درد نامشخص است و مکانیسم واضحی برای آسیب وجود ندارد، نباید از منوال تراپی کمر استفاده کرد.
معرفی کلینیک فیزیوتراپی برای منوال تراپی دیسک کمر
اگر به دنبال فیزیوتراپیست ماهر برای دریافت خدمات منوال تراپی هستید، تیم متخصصان کلینیک فیزیوتراپی نوید با تسلط کامل بر تکنیک‌های منوال تراپی آماده همراهی شما عزیزان هستند.
فیزیوتراپیست‌های ما ابتدا ارزیابی دقیقی از وضعیت شما انجام می‌دهند و با توجه به نتایج ارزیابی، تجربه بالینی ما و ترجیحات شخصی شما ترکیبی از تکنیک‌های فیزیوتراپی از منوال تراپی و حرکات ورزشی گرفته تا الکتروتراپی و اولتراسوند تراپی را برای درمان دیسک کمر شما به کار می‌گیرند. برای اطلاع از هزینه منوال تراپی دیسک کمر و کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های کلینیک تماس بگیرید.
