لیزر پرتوان یکی از تکنولوژی‌های نوین و پیشرفته در فیزیوتراپی است که به طور گسترده‌ای برای تسکین درد، بهبود روند درمانی و تسریع فرآیند بازسازی بافت‌های آسیب دیده استفاده می‌شود. این روش با استفاده از تابش نور لیزر با شدت بالا به نقاط مختلف بدن، موجب تحریک فرایندهای بیولوژیکی و افزایش جریان خون می‌گردد.
لیزر پرتوان نه تنها به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند، بلکه در درمان انواع بیماری‌ها و آسیب‌های عضلانی-اسکلتی و مشکلات مفصلی بسیار مؤثر است. در این مقاله به بررسی کاربردها و مزایای لیزر پرتوان در فیزیوتراپی خواهیم پرداخت.
کاربرد لیزر در فیزیوتراپی
لیزر یک نوع نور بسیار خاص است که به طور مصنوعی و از طریق تحریک اتم‌ها یا مولکول‌ها تولید می‌شود. برخلاف نور معمولی که انرژی خود را از طریق انتشار طبیعی امواج الکترومغناطیس به دست می‌آورد، لیزر از طریق فرآیندهای فیزیکی خاص نورهای همدوس (coherent) با شدت بالا تولید می‌شود.
از طرفی نور معمولی از منابع مختلفی مانند لامپ‌ها یا خورشید به صورت پراکنده به دست می‌آید، اما نور لیزر بسیار متمرکز و هم جهت است. این ویژگی باعث می‌شود که نور لیزر قادر باشد به عمق بافت‌های بدن نفوذ کرده و اثرات درمانی زیادی به همراه داشته باشد.
در سال‌های اخیر، لیزر به ویژه در حوزه‌های درمانی مانند فیزیوتراپی، ارتوپدی، دندانپزشکی و درمان‌های پوست و مو بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
در فیزیوتراپی، لیزرها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- لیزرهای پرتوان (High Power Lasers): این لیزرها دارای توان بالایی هستند و برای نفوذ عمیق‌تر در بافت‌ها و درمان مشکلات پیچیده‌تر استفاده می‌شوند.
- لیزرهای کم‌توان (Low Level Lasers): این لیزرها عمق نفوذ کمتری دارند و برای مشکلات سطحی‌تر و تسکین دردهای جزئی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هر یک از این روش‌ها بسته به تشخیص فیزیوتراپیست و نوع مشکل بیمار می‌تواند انتخاب شود. در ادامه با فناوری لیزر پرتوان و اثرات بی‌نظیر آن بیشتر آشنا خواهید شد.
لیزر پرتوان چیست؟
لیزر پرتوان (High power laser therapy) یک روش درمانی غیرتهاجمی و پیشرفته است که از تابش لیزر با شدت بالا در محدوده طول موج ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ نانومتر برای تحریک فرآیندهای بیولوژیکی بدن استفاده می‌کند.
این درمان به تسریع فرایند ترمیم بافت‌های آسیب دیده، کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود عملکرد سلولی کمک می‌کند. لیزر پرتوان با افزایش متابولیسم سلولی، تحریک تولید انرژی در آن‌ها و افزایش جریان خون در نواحی آسیب دیده به بهبود سریع‌تر بافت‌ها و کاهش علائم بیماری‌ها می‌پردازد. این تکنیک به ویژه در درمان دردهای مزمن، مشکلات عضلانی و مفصلی، بهبود زخم‌ها و تسریع روند بهبودی بعد از جراحی‌ها مؤثر است.
طول موج‌های لیزر پرتوان
طول موج‌های لیزر پرتوان معمولاً در محدوده ۸۰۰ تا ۱۱۰۰ نانومتر قرار دارند و بسته به نوع درمان و هدف از طول موج‌های مختلفی استفاده می‌شود. دو طول موج رایج که در لیزر پرتوان به طور خاص مورد توجه قرار می‌گیرند، عبارتند از:
- طول موج‌های ۸۰۸/۸۱۰ نانومتر: این طول موج به طور مؤثر توسط سیتوکروم‌های موجود در میتوکندری سلول‌ها جذب می‌شود و این امر موجب فعالسازی زنجیره تنفسی می‌شود که در نتیجه تولید ATP (مولکول انرژی) را افزایش می‌دهد. این فرآیند باعث تسریع در بازسازی بافت‌ها و بهبود عملکرد سلولی می‌شود و در نهایت اثرات بیواستیمولاسیون (تحریک سلول‌ها برای رشد و ترمیم) را به همراه دارد.
- طول موج ۹۸۰ نانومتر: این طول موج به طور عمده توسط آب موجود در بافت‌های بدن جذب می‌شود که این جذب باعث افزایش دمای موضعی بافت‌ها می‌شود. این افزایش دما موجب بهبود متابولیسم سلولی، کشش بیشتر الیاف کلاژن، افزایش نفوذپذیری غشاهای بیولوژیکی و ایجاد اثرات تسکینی و ضد درد می‌گردد. این ویژگی‌ها به درمان التهاب و کاهش درد در نواحی آسیب دیده کمک می‌کند و بهبود قابل توجهی در وضعیت بیمار ایجاد می‌کند.
یکی از ویژگی‌های برجسته لیزر پرتوان، عمق نفوذ بالای آن است. طول موج ۸۰۸/۸۱۰ نانومتر می‌تواند به عمق ۵ سانتی‌متری بدن نفوذ کند، در حالی که طول موج ۹۸۰ نانومتر به دلیل جذب بالاتر توسط آب، نفوذ کمتری دارد. از این رو، هنگام استفاده از لیزرهای پرتوان از یک پرتو هدایتگر قابل مشاهده (معمولاً به رنگ قرمز) برای هدایت دقیق و مؤثر تابش لیزر استفاده می‌کنند. این پرتو هدایتگر به کاربر کمک می‌کند تا موضع دقیق مدنظر را شناسایی و درمان کند.
مکانیسم اثر لیزر پرتوان بر بدن
لیزر پرتوان تأثیرات فراوانی بر فرآیندهای فیزیولوژیک بدن دارد. از جمله این تأثیرات می‌توان به تحریک سنتز DNA، افزایش فعالیت فیبروبلاست‌ها (سلول‌های تولیدکننده کلاژن و ترمیم کننده بافت‌ها) و فعالسازی فاگوسیتوز (فرآیند بلعیدن و تخریب مواد خارجی توسط سلول‌های ایمنی) اشاره کرد. این فرآیندها بدون نیاز به روش‌های درمانی تهاجمی به بهبود سریع‌تر بافت‌ها و تسکین درد کمک می‌کنند.
علاوه بر این، لیزر پرتوان باعث افزایش گردش خون موضعی می‌شود که در نتیجه آن، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به بافت‌های آسیب دیده منتقل می‌شود و فرآیند ترمیم تسریع می‌گردد. همچنین، این لیزر با کاهش تولید مواد التهابی (مانند پروستاگلاندین‌ها و سیتوکین‌ها) و کاهش التهاب به بازسازی بافت‌ها و کاهش تورم کمک می‌کند.
تأثیر لیزر پرتوان بر سیستم عصبی نیز حائز اهمیت است؛ این لیزر با کاهش تحریک پذیری پایانه‌های عصبی، حس درد را کم کرده و تسکین قابل‌توجهی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، لیزر پرتوان از طریق افزایش تولید ATP در سلول‌ها، انرژی مورد نیاز سلول‌ها برای فرآیندهای ترمیمی را فراهم می‌کند و متابولیسم سلولی را بهبود می‌بخشد.
در نتیجه، لیزر پرتوان با مجموعه‌ای از مکانیسم‌های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی نقش مهمی در بهبود بافت‌های آسیب دیده، کاهش درد و بازسازی سریع‌تر بدن ایفا می‌کند.
لیزر پرتوان در چه حوزه‌هایی استفاده می‌شود؟
اثر بخشی لیزر پرتوان در درمان انواع بیماری‌ها از طریق تحقیقات علمی به طور گسترده‌ای اثبات شده است. این روش درمانی در حال حاضر در بسیاری از زمینه‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله:
- پزشکی عمومی
- پوست و مو
- ENT (گوش، حلق و بینی)
- دندانپزشکی
- نورولوژی
- ارتوپدی
- پودولوژی
- روماتولوژی
- آنکولوژی
نقش لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
لیزر پرتوان به عنوان یک روش درمانی پیشرفته در فیزیوتراپی نقش مهمی در تسریع روند بهبودی و کاهش دردهای عضلانی و اسکلتی ایفا می‌کند. این نوع لیزر با تابش انرژی به بافت‌های آسیب دیده، فرآیندهای سلولی را تحریک کرده و به بازسازی سریع‌تر بافت‌ها کمک می‌کند.
در فیزیوتراپی، لیزر پرتوان برای درمان طیف وسیعی از مشکلات و آسیب‌های جسمی به ویژه دردهای مزمن و التهابی، استفاده می‌شود. یکی از مهم‌ترین کاربردهای لیزر پرتوان در فیزیوتراپی، درمان دردهای عضلانی و مفصلی است. این درمان با افزایش جریان خون، تسهیل جریان لنف و تحریک متابولیسم سلولی به کاهش التهاب و ورم کمک می‌کند.
به علاوه، لیزر پرتوان در شرایطی مانند آرتروز، دردهای اسکلتی، کشیدگی‌های عضلانی و آسیب‌های تاندونی می‌تواند موجب بهبود حرکت مفصل شود. لیزر پرتوان همچنین در بهبود آسیب‌های بافت نرم و زخم‌های پس از جراحی نقش مؤثری دارد. با استفاده از این روش، روند ترمیم بافت‌ها سریع‌تر انجام می‌شود و بازسازی سلول‌های آسیب دیده تسریع می‌شود.
در نهایت، لیزر پرتوان به بیماران امکان می‌دهد تا سریع‌تر توانایی‌های جسمی اولیه خود را بازیابی کنند و عملکرد بهتری در فعالیت‌های روزانه داشته باشند.
کاربرد لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
لیزر پرتوان به دلیل اثرات درمانی وسیع خود در درمان طیف گسترده‌ای از مشکلات و بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مشکلاتی که لیزر پرتوان برای درمان آن‌ها استفاده می‌شود، عبارتند از:
- درد تاندون آشیل
- فاشیای کف پا
- کمردرد
- درد سیاتیک
- کشیدگی مفاصل
- آرتریت
- بورسیت
- آسیب منیسک
- دیسکوپاتی گردنی
- رادیکولوپاتی گردنی
- خار پاشنه
- نورالژی اینترواستال
- نورالژی تریژمینال
- پارگی لیگامان/تاندون
- نرمی کشکک زانو (کندرومالاسی پاتلا)
- سندرم تونل تارسال
مقایسه لیزر پرتوان و کم توان
لیزر پرتوان و کم‌توان هر دو از تکنولوژی لیزر برای درمان استفاده می‌کنند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در شدت انرژی و عمق نفوذ است. لیزر پرتوان دارای انرژی بالاتر و توان نفوذ عمیق‌تر است، بنابراین برای درمان بافت‌های عمقی مانند کاهش دردهای مزمن ناشی از آرتروز، درمان آسیب‌های ورزشی شدید مانند کشیدگی عضلات یا پارگی تاندون و تسریع ترمیم زخم‌های عمیق به کار می‌رود.
در مقابل، لیزر کم توان برای درمان‌های سطحی مانند کاهش التهاب ناشی از آکنه، تسریع بهبود زخم‌های سطحی و تحریک رشد مو در موارد ریزش مو استفاده می‌شود.
لیزر پرتوان معمولاً نتایج سریع‌تری ارائه می‌دهد، اما لیزر کم توان بیشتر در مواردی کاربرد دارد که نیاز به تحریک آرام‌تر و طولانی‌تر فرآیندهای سلولی وجود دارد. انتخاب بین این دو روش به نوع آسیب و اهداف درمانی بستگی دارد.
مزایای درمان با لیزر پرتوان
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که درمان با لیزر پرتوان می‌تواند مزایای چشمگیری برای بیماران به همراه داشته باشد، از کاهش درد گرفته تا بهبود تحرک و عملکرد جسمانی. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای این درمان اشاره شده است:
- افزایش قدرت عضله همسترینگ: در مطالعه‌ای که توسط ورما و همکاران در سال 2022 انجام شد، اثرات لیزر پرتوان بر دو گروه از ورزشکاران مبتلا به تاندینوپاتی پروکسیمال همسترینگ بررسی شد. گروهی که علاوه بر فیزیوتراپی معمولی، درمان با لیزر پرتوان دریافت کردند، پس از درمان شاهد افزایش 13 درصدی در قدرت عضلات همسترینگ بودند. در مقابل، گروهی که تنها فیزیوتراپی معمولی دریافت کرده بودند تنها 1.5 درصد افزایش در قدرت عضلات مشاهده کردند. این نتایج نشاندهنده اثربخشی بالای لیزر پرتوان در تسریع روند بهبود قدرت عضلانی است.
- بهبود تحرک شانه: در مطالعه‌ای که توسط آتان و همکاران در سال 2021 انجام شد، لیزر پرتوان به عنوان درمان کمکی در بیماران مبتلا به شانه یخ زده به کار رفت. نتایج نشان داد که گروهی که درمان با لیزر پرتوان به همراه تمرینات ورزشی دریافت کردند، 60 درجه بهبود در تحرک شانه خود مشاهده کردند. در حالی که گروهی که فقط تمرینات ورزشی انجام دادند، 38 درجه بهبود داشتند. این تحقیق نشان دهنده تأثیر مثبت لیزر پرتوان در بهبود دامنه حرکتی مفاصل است.
- کاهش درد آرنج تنیس بازان: در مطالعه‌ای که توسط رابرتز و همکاران در سال 2013 انجام شد، بیماران مبتلا به آرنج تنیس بازان که هشت جلسه درمان با لیزر پرتوان دریافت کردند، 93 درصد کاهش در درد و 71 درصد بهبود در عملکرد مفصل را تجربه کردند. در حالی که در گروه کنترل پلاسیبو (که افراد به صورت نمایشی تحت لیزر پرتوان قرار گرفتند)، هیچ بهبودی در درد مشاهده نشد و عملکردشان نیز بدتر شد.
- کاهش درد فک: در تحقیق انجام شده توسط ایکیسی در سال 2022، بیماران مبتلا به اختلالات فک و صورت که درمان با لیزر پرتوان دریافت کردند، 55 درصد کاهش در درد فک را تجربه کردند. این در حالی بود که تنها 4 درصد کاهش درد در گروهی که درمان پلاسیبو دریافت کرده بودند، مشاهده شد. این مطالعه نشان دهنده اثربخشی لیزر پرتوان در درمان دردهای فک و اختلالات مرتبط با آن است.
- کاهش درد ناشی از سندروم تونل کارپال: در مطالعه‌ای که توسط عزتی و همکاران در سال 2020 انجام شد، بیمارانی که درمان با لیزر پرتوان دریافت کردند، 68 درصد کاهش درد در ناحیه تونل کارپال داشتند. در مقایسه، گروهی که از لیزر درمانی با توان پایین استفاده کردند، تنها 30 درصد کاهش درد تجربه کردند. این نتایج نشان می‌دهد که لیزر پرتوان به طور مؤثرتری می‌تواند دردهای ناشی از سندروم تونل کارپال را کاهش دهد.
- کاهش درد ناشی از آرتروز زانو: در مطالعه‌ای که توسط کیم و همکاران در سال 2016 انجام شد، بیماران مبتلا به آرتروز زانو که درمان با لیزر پرتوان دریافت کردند، 38 درصد بیشتر از گروهی که فقط فیزیوتراپی معمولی دریافت کرده بودند، تسکین درد داشتند. همچنین 37 درصد بهبود عملکرد مفصل را تجربه کردند. این نتایج نشان دهنده تأثیر مثبت لیزر پرتوان در بهبود عملکرد آرتروز مفصل زانو است.
- کاهش کمردرد: در مطالعه‌ای که توسط چن و همکاران در سال 2018 انجام شد، بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر که درمان با لیزر پرتوان را به همراه تراکشن دریافت کردند، 25 درصد بیشتر از گروهی که فقط درمان تراکشن انجام دادند، تسکین درد داشتند. این تحقیق به وضوح اثبات می‌کند که استفاده کردن از لیزر پرتوان در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند تراکشن، می‌تواند اثربخشی درمان را بهبود بخشد.
این مزایا نشان می‌دهند که لیزر پرتوان نه تنها به کاهش درد و بهبود تحرک کمک می‌کند، بلکه در تسریع روند بهبودی و عملکرد بدن در برابر آسیب‌ها نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.
آیا درمان با لیزر پرتوان بی‌خطر است؟
درمان با لیزر پرتوان به طور کلی بی‌خطر است. این نوع درمان برای تسکین درد، کاهش التهاب و بهبود روند ترمیم بافت‌ها طراحی شده است و هیچ‌گونه عارضه جانبی جدی ایجاد نمی‌کند. با این حال مانند هر درمان دیگری باید توسط متخصص آموزش دیده و مجرب انجام شود تا از هرگونه اشتباه در تنظیمات دستگاه جلوگیری شود.
عوارض جانبی لیزر پرتوان
عوارض جانبی لیزر پرتوان غیرمتداول و نادر هستند، اما ذکر آن‌ها ضروری است. در موارد نادر، سوختگی‌های سطحی یا تاول‌های پوستی گزارش شده است. همچنین، خطر حداقلی برای آسیب به اعصاب یا حساسیت وجود دارد. آسیب به چشم یا مشکلات بینایی در صورتی ممکن است رخ دهد که از محافظ چشم مناسب در طول درمان استفاده نشود.
با این حال، زمانی که درمان توسط فیزیوتراپیست‌های آموزش دیده و با رعایت پروتکل‌های ایمنی انجام شود، احتمال بروز این عوارض جانبی به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
در صورت بروز هر یک از عوارض لیزر پرتوان، سریعاً به فیزیوتراپیست خود اطلاع دهید تا اقدامات لازم برای کنترل و مدیریت این شرایط اتخاذ شود.
مدت زمان درمان با لیزر پرتوان چقدر است؟
مدت زمان درمان با لیزر پرتوان به شرایط بیماری و منطقه درمانی بستگی دارد. به طور معمول، هر جلسه درمانی بین 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد. برای برخی از مشکلات پیچیده‌تر مانند آسیب‌های عمقی یا مزمن، ممکن است درمان طولانی‌تری نیاز باشد.
چند جلسه درمان با لیزر پرتوان معمولاً لازم است؟
تعداد جلسات درمانی نیز می‌تواند بسته به وضعیت بیمار و پاسخ فرد به درمان متفاوت باشد، ولی معمولاً برای مشاهده نتایج مطلوب بین 6 تا 12 جلسه پیشنهاد می‌شود که می‌بایست به صورت دو تا سه جلسه در هفته انجام می‌شود.
چه مدت طول می‌کشد تا نتایج درمان با لیزر پرتوان مشاهده شود؟
زمان مشاهده نتایج درمان با لیزر پرتوان ممکن است بسته به نوع آسیب یا بیماری متفاوت باشد. معمولاً بیماران پس از چند جلسه درمان شروع به احساس بهبودی می‌کنند. در درمان دردهای مزمن، کاهش درد و التهاب ممکن است در چند جلسه اول قابل مشاهده باشد، اما برای درمان کامل و بهبود عملکرد بافت‌ها به درمان‌های مداوم نیاز است. نتایج بهبودی پس از هر جلسه درمان ممکن است متفاوت باشد، ولی به طور کلی اکثر بیماران پس از 2-3 هفته از شروع درمان نتایج مثبت را تجربه می‌کنند.
آیا لیزر پرتوان برای همه افراد مناسب است؟
در حالی که لیزر پرتوان، درمانی امن و مؤثر برای بیشتر افراد است، اما برخی افراد باید از درمان با این نوع لیزر خودداری کنند. به عنوان مثال افرادی که دارای مشکلات بینایی (مانند حساسیت به نور)، مشکلات قلبی، دیابت کنترل نشده، سرطان یا افرادی که در حال استفاده از پیس میکر هستند، باید قبل از شروع درمان با لیزر پرتوان با پزشک خود مشورت کنند. همچنین در دوران بارداری باید از انجام این نوع درمان در نواحی خاصی از بدن خودداری شود.
آیا درمان با لیزر پرتوان درد دارد؟
درمان با لیزر پرتوان به طور کلی بدون درد است و بسیاری از بیماران در طول درمان احساس راحتی می‌کنند. ممکن است در برخی مواقع، احساس گرما یا سوزن سوزن شدن در ناحیه تحت درمان احساس شود که معمولاً بدون درد و موقتی است. به طور کلی، درمان لیزری با هدف تسکین درد و کاهش التهاب انجام می‌شود و اغلب بیماران پس از جلسات درمانی احساس راحتی و کاهش درد دارند.
آیا لیزر پرتوان در درمان آسیب‌های ورزشی مؤثر است؟
بله، لیزر پرتوان در درمان آسیب‌های ورزشی بسیار مؤثر است و یکی از کاربردهای رایج آن در فیزیوتراپی ورزشی می‌باشد. این درمان به تسریع فرایند بهبودی بافت‌ها، کاهش التهاب و تسکین دردهای مزمن و حاد کمک می‌کند. لیزر پرتوان برای درمان انواع آسیب‌های ورزشی از جمله کشیدگی عضلات، آسیب به تاندون‌ها، دردهای مفصلی و التهاب‌های بافتی بسیار مؤثر است. بسیاری از ورزشکاران برای بازتوانی سریع‌تر و کاهش زمان بهبودی از این درمان بهره می‌برند.
لیزر پرتوان در مرکز فیزیوتراپی شمال تهران
اگر به دنبال یک مرکز مجهز برای دریافت خدمات تخصصی فیزیوتراپی هستید، کلینیک فیزیوتراپی نوید با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا از جمله لیزر پرتوان، آماده ارائه بهترین نتایج درمانی به شما هموطنان عزیز است. این کلینیک با تکیه بر تجربه و تخصص فیزیوتراپیست‌های حرفه‌ای خود، بهترین خدمات را برای درمان انواع مشکلات عضلانی، اسکلتی و دردهای مزمن ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید.
