درد لگن، که به عنوان درد پایین شکم نیز شناخته می شود، دردی است که در ناحیه پایین ناف شما رخ می دهد. درد ممکن است ناگهانی و شدید یا خفیف و مداوم باشد. مهم است که برای بررسی علت احتمالی درد لگن خود به پزشک عمومی (GP) مراجعه کنید. اگرچه در برخی موارد ممکن است پزشک نتواند علت آن را تشخیص دهد، اما همچنان ممکن است در مورد بهترین راه برای مدیریت درد لگن به شما توصیه‌هایی کند.
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است دچار درد لگن شوید، مانند عفونت در لگن یا درد ناشی از استخوان ها، مفاصل، عضلات، رگ های خونی، اعصاب یا اندام های داخل لگن.
اندام های داخل لگن شما شامل روده و مثانه است. در زنان، که بیشتر از مردان در معرض درد لگن هستند، رحم، تخمدان ها، لوله های فالوپ، دهانه رحم (گردن رحم) و واژن نیز در لگن قرار دارند. مشکلی که بر روی یکی یا چند مورد از این اندام های تولید مثل تأثیر می گذارد، اغلب علت درد پایین شکم در زنان است. بنابراین، پزشک عمومی شما ممکن است شما را برای بررسی درد لگن به متخصص زنان ارجاع دهد.
علت درد لگن
درد لگن می تواند حاد (ناگهانی) یا مزمن (بلندمدت) باشد. در هر صورت، برای بررسی و درمان درد خود باید به پزشک مراجعه کنید.
- درد حاد لگن: درد حاد لگن به طور ناگهانی و غیرمنتظره ایجاد می شود.
- درد مزمن لگن: حدود یک نفر از هر شش زن دچار درد مزمن لگن هستند، که دردی است که حداقل برای شش ماه طول می کشد. این درد ممکن است به طور مداوم یا به صورت رفت و برگشتی باشد و از درد پریودی معمولی شما شدیدتر و طولانی‌تر باشد.
۱. علت درد ناگهانی ( حاد) لگن در زنان
اگر باردار نیستید، دلایل شایعی برای درد ناگهانی لگن وجود دارد که به دو دسته تقسیم می شوند:
- دردهای مربوط به دستگاه تولیدمثل
- دردهای مربوط به سایر اندام های لگن
دردهای مربوط به دستگاه تولیدمثل:
- بیماری التهابی لگن حاد : عفونت باکتریایی در اندام های تولید مثل مانند لوله های فالوپ، تخمدان ها و/یا رحم است که اغلب بعد از عفونت با کلامیدیا یا سوزاک رخ می دهد. این بیماری نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک دارد.
- کیست تخمدان : کیسه های پر از مایعی هستند که داخل یا روی تخمدان ها ایجاد می شوند و معمولا بی خطر بوده و به خودی خود برطرف می شوند. اما در صورت ترکیدن یا چرخش، باعث درد لگن می شوند. این کیست ها ممکن است زمانی ایجاد شوند که فولیکول تخمدان که حاوی تخمک است، در هنگام تخمک گذاری باز نشود تا تخمک را آزاد کند، یا فولیکول باز شود اما سپس دوباره بسته شده و با مایع متورم شود.
- تخمک گذاری دردناک : همچنین به عنوان mittelschmerz (به معنای “درد میانی” در آلمانی) شناخته می شود. این درد پس از چند ساعت برطرف می شود و ممکن است ماه به ماه از سمت چپ به راست بدن تغییر کند.
- سندرم پیش از قاعدگی و درد قاعدگی: ممکن است در دوران پیش از قاعدگی یا در طول دوره پریود، دچار گرفتگی های دردناک در قسمت پایین شکم یا پایین کمر شوید. گرفتگی ها معمولا یک تا سه روز طول می کشد.
- بیماری های آمیزشی: همه ی بیماری های آمیزشی علائمی ایجاد نمی کنند، اما در صورت بروز علائم، ممکن است شامل درد لگن، درد هنگام ادرار کردن، خونریزی بین پریودها و ترشحات غیرمعمول واژن باشد.
دردهای مربوط به سایر اندام های لگن:
- آپاندیس : ورم دردناک آپاندیس (کیسه ای لوله ای شکل که به ابتدای روده بزرگ متصل است). علائم آن شامل درد در قسمت پایین سمت راست شکم، استفراغ و تب است. این بیماری نیاز به درمان فوری، احتمالا با جراحی دارد، زیرا آپاندیس می تواند بترکد و عفونت را در سراسر بدن پخش کند.
- اسپاسم روده : انقباضات ناگهانی و خود به خودی عضلات روده. دلایل آن شامل تغییرات رژیم غذایی، برخی داروها، بیماری کرون، سندرم روده تحریک پذیر، کولیت اولسراتیو و در موارد نادر، انسداد روده است.
- یبوست : دفع مدفوع به صورت غیرمعمول کم یا سخت. دلایل آن شامل تغییرات رژیم غذایی، برخی داروها، سندرم روده تحریک پذیر و در موارد نادر، انسداد روده است.
- پریتونیت : التهاب پریتوئن (غشاء نازک داخلی شکم). درد آن ناگهانی و شدید است و بدتر می شود. این بیماری نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.
- عفونت دستگاه ادراری (UTI): علائم آن شامل درد لگن، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار است. اگر عفونت دستگاه ادراری به کلیه ها سرایت کند، ممکن است علائم عفونت کلیه را تجربه کنید که شامل درد در یک طرف پایین کمر، تب، تهوع و استفراغ است.
دلایل کمتر رایج درد لگن حاد در زنان
دلایل کمتر رایج درد لگن حاد در زنان شامل موارد زیر است:
- آندومتریوز: وضعیتی که در آن بافت مشابه به پوشش داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم رشد می کند. در دوران قاعدگی، زمانی که این بافت تخریب می شود، نمی تواند از طریق واژن خارج شود و در نتیجه باعث درد و ایجاد بافت اسکار می شود که می تواند بر باروری شما تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است خونریزی واژن تیره تری نسبت به خونریزی پریود را تجربه کنید.
- آبسه لگن: این ساختارهای پر از چرک بین رحم و واژن ایجاد می شوند و نیاز به درمان فوری پزشکی دارند.
- کیست جسم زرد: نوعی از کیست تخمدان است که در صورت پاره شدن می تواند باعث درد لگن حاد شود. درد شدید و در یک طرف لگن احساس می شود. اگر این درد لگن را در اوایل بارداری (یعنی 12 هفته اول بارداری) تجربه کردید، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
درد لگن حاد در بارداری
درد لگن حاد در بارداری معمولا نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
- حاملگی خارج از رحم: زمانی اتفاق می افتد که جنین در خارج از رحم لانه گزینی کرده و شروع به رشد می کند. علائم آن شامل درد لگن یا گرفتگی شدید، اغلب در یک طرف شکم، خونریزی از واژن، سرگیجه و حالت تهوع است. به دلیل اینکه حاملگی خارج از رحم می تواند تهدید کننده زندگی باشد، به درمان فوری نیاز خواهید داشت.
- سقط جنین: از دست دادن بارداری در 23 هفته اول می تواند باعث درد لگن حاد و/یا گرفتگی و خونریزی از واژن شود. همچنین ممکن است بافت شبیه لخته خون بزرگ از واژن خارج شود.
- جدا شدن جفت: زمانی اتفاق می افتد که جفت شروع به جدا شدن از دیواره رحم می کند و باعث درد لگن حاد می شود. اگر قبل از هفته 24 بارداری رخ دهد، سقط جنین نامیده می شود؛ پس از هفته 24 بارداری، برای به دنیا آوردن نوزاد به درمان فوری نیاز است.
- زایمان زودرس: زایمان قبل از هفته 37 بارداری می تواند باعث درد لگن، دردهای شبیه پریود، انقباضات منظم، سفت شدن شکم، نشت مایع از واژن و کمردردی شود که برای شما غیرعادی است. در صورت مشاهده این علائم، بلافاصله با مامای خود تماس بگیرید.
۲. علت درد مزمن لگن در زنان
سه دلیل اصلی درد مزمن لگن در زنان عبارتند از:
- بیماری التهابی لگن: عفونت باکتریایی اندام های تولید مثل است که بیشتر پس از ابتلا به کلامیدیا یا سوزاک رخ می دهد. این بیماری نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک دارد. علائم آن شامل تب، درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار، درد لگن و ترشحات غیرطبیعی واژن است.
- آندومتریوز: آندومتریوز زمانی رخ می دهد که بافت شبیه به پوشش داخلی رحم (آندومتر) شروع به رشد در جای دیگری می کند.
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS): سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری شایع است که روده شما را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند باعث درد لگن، گرفتگی معده، نفخ و اسهال و یبوست مکرر شود. علت آن به طور کامل مشخص نیست، اما با تغییر رژیم غذایی، کاهش استرس و مصرف برخی داروها قابل درمان است.
علل کمتر شایع درد مزمن لگن در زنان
علل کمتر شایع درد مزمن لگن در زنان را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
- عواملی که بر اندام های تولید مثل تاثیر می گذارند
- عواملی که بر اندام های غیر تولید مثل تاثیر می گذارند
علل مربوط به اندام های تولید مثل
- آدنومیوز: نوعی آندومتریوز است که در آن بافت پوششی رحم در دیواره عضلانی رحم رشد می کند. علائم آن شامل پریودهای دردناک و خونریزی شدید است.
- فیبروم: فیبروم ها توده های غیر سرطانی در داخل یا اطراف رحم هستند. در صورت بدتر شدن یا پیچ خوردن، ممکن است باعث پریودهای سنگین یا دردناک شوند. حدود یک پنجم زنان 30 تا 50 ساله فیبروم دارند. سایر علائم شامل مشکل در باردار شدن، کمردرد، درد هنگام رابطه جنسی، درد لگن و فشار در شکم است.
- افتادگی رحم: این اتفاق زمانی می افتد که رحم به داخل واژن سر بخورد و باعث کشیدگی یا ناراحتی شود. این عارضه در زنان یائسه و زنانی که زایمان های واژینال متعدد داشته اند شایع تر است، اما معمولا مشکل جدی نیست.
- کیست های تخمدان مکرر: کیست های تخمدان کیسه های پر از مایع هستند که روی تخمدان یا داخل آن ایجاد می شوند. آنها معمولا بی خطر هستند و به خودی خود برطرف می شوند اما در صورت ترکیدن یا پیچ خوردن باعث درد لگن می شوند.
علل مربوط به اندام های غیر تولید مثل
- سیستیت بینابینی مزمن: این عارضه همچنین به عنوان سندرم مثانه دردناک شناخته می شود. علائم آن شامل درد شدید لگن، تکرر ادرار، ادرار کردن مکرر و بیدار شدن مکرر در شب برای ادرار است.
- عفونت های مکرر مجاری ادراری (UTIs): علائم عفونت های ادراری شامل درد لگن، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن و تکرر ادرار است.
- فتق: فتق وضعیتی است که بخشی از بافت داخل بدن شما از طریق عضله یا بافتی که آن را نگه می دارد، بیرون می زند. شایع ترین نوع آن فتق کشاله ران است که زمانی اتفاق می افتد که بخشی از روده شما از عضله شکم بیرون می زند و می تواند باعث درد شدید شود، به خصوص اگر خونرسانی به روده قطع شود.
- بیماری التهابی روده (IBD: (IBD شامل دو بیماری مشابه اما متفاوت است که بر روده شما تأثیر می گذارد، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو.
- سنگ کلیه: سنگ کلیه رسوبات نمک و مواد معدنی است که اندازه آنها از یک دانه شن تا یک توپ گلف متغیر است. سنگ کلیه های کوچک ممکن است به خودی خود از طریق ادرار دفع شوند، اما سنگ کلیه های بزرگتر ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
- درد پایین کمر: درد پایین کمر علل متعددی دارد از جمله آسیب دیدگی عضلات، فشار عصب و ناهنجاری های ستون فقرات که همگی می توانند باعث انتشار درد به لگن شوند.
علل کمتر شایع دیگر درد مزمن لگن که بر اندام های غیر تولید مثل تأثیر می گذارد عبارتند از:
- سرطان دهانه رحم، تخمدان یا رحم
- سندرم احتقان لگن – رگ های متورم و پیچ خورده در شکم که از جریان خون مناسب جلوگیری می کند و باعث درد لگن می شود که هنگام نشستن یا ایستادن بدتر می شود. تشخیص و درمان این عارضه دشوار است.
- بافت اسکار – جراحی یا عفونت شکم می تواند باعث ایجاد بافت اسکار شود، به ویژه چسبندگی یعنی نوارهای محکم بافت که باعث چسبیدن نامناسب اندام ها یا سایر ساختارها به یکدیگر می شود.
- گیر افتادن یا آسیب اعصاب لگن – این باعث ایجاد درد عصبی تیز، تیر کشنده یا دردناک می شود. حرکات خاص معمولا باعث تشدید درد می شود.
علائم درد لگن
علائم درد لگن بسته به علت زمینه‌ای آن می‌تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. برای مثال، ممکن است در ناحیه لگن خود درد تیز و تیر کشنده‌ای احساس کنید یا فشار مبهمی در پایین شکم خود داشته باشید. بسته به اینکه کدام اندام یا ساختار درگیر باشد، ممکن است دچار درد استخوان لگن یا درد عضلات لگن شوید.
ممکن است متوجه شوید که درد لگن شما بعد از دفع مدفوع یا در دوران قاعدگی (مثلاً اگر درد قاعدگی یا گرفتگی قاعدگی دارید) بدتر می‌شود. سایر علائم مرتبط با درد لگن عبارتند از:
- وجود خون در مدفوع
- یبوست، اسهال، نفخ یا گاز
- تب یا لرز
- درد هنگام رابطه جنسی
- درد یا سوزش ادرار
- خونریزی واژن، ترشح یا لکه بینی
درد لگن همچنین می تواند در کنار درد باسن و/یا کشاله ران رخ دهد یا منجر به آن شود.
تشخیص و آزمایش درد لگن
اگر درد لگن دارید، چه حاد و چه مزمن، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک سوالاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی شما می پرسد و همچنین معاینه فیزیکی انجام می دهد. اگر در سن باروری هستید، پزشک ممکن است انجام تست بارداری را پیشنهاد دهد.
آزمایش های بیشتر برای تشخیص درد لگن، که پزشک شما ممکن است توصیه کند، شامل اسکن شکم و لگن شما می شود، مانند:
- سی تی اسکن: از دستگاه اشعه ایکس تخصصی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر از داخل بدن شما استفاده می شود.
- سونوگرافی: از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر از داخل بدن استفاده می شود. اگر باردار هستید و پزشک شما مشکوک به سقط جنین یا بارداری خارج از رحم است، ممکن است برای سونوگرافی اورژانسی ارجاع داده شوید.
- اشعه ایکس: از دوز کمی از اشعه یونیزان (اشعه ایکس) برای ایجاد تصاویر از استخوان ها و همچنین برخی از اندام های شکم و لگن شما استفاده می شود.
پزشک شما ممکن است یک آزمایش تهاجمی‌تر را با استفاده از لوله‌های نازک و مخصوص مانند تلسکوپ که در انتهای آنها دوربین وجود دارد (اسکوپ) توصیه کند تا بتوانند مستقیماً داخل بدن شما را ببینند. این آزمایشات عبارتند از:
- لاپاروسکوپی تشخیصی: لاپاروسکوپی از طریق یک برش کوچک در شکم شما برای بررسی داخل شکم و لگن وارد می شود. این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و اغلب زمانی استفاده می شود که علت درد مزمن لگن با استفاده از آزمایشات غیرتهاجمی قابل تشخیص نباشد.
- هیستروسکوپی: هیستروسکوپ از طریق واژن شما وارد می شود تا داخل رحم شما را بررسی کند. این کار می تواند تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام شود، بسته به اینکه پزشک شما فقط در حال نگاه کردن باشد یا قصد انجام درمان نیز داشته باشد.
- آندوسکوپی تحتانی به عنوان مثال کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی: یک آندوسکوپ از طریق مقعد شما وارد می شود تا داخل روده شما را ببیند. این عمل بدون بیهوشی انجام می شود اما برای کمک به احساس آرامش، آرامبخش ارائه می شود.
سایر آزمایشات برای کمک به تشخیص درد لگن شما عبارتند از:
- آزمایش خون و ادرار: برای بررسی انواع پروتئین ها و سایر نشانگرهایی که در پاسخ به عفونت، التهاب یا بیماری تغییر می کنند.
- تست گایاک مدفوع: مدفوع شما برای بررسی خون قابل مشاهده با چشم غیرمسلح (خون میکروسکوپی) مورد بررسی قرار می گیرد.
- سواب واژن: برای بررسی بیماری های منتقله از راه جنسی مانند کلامیدیا و سوزاک
درمان درد لگن
روش‌های درمان درد لگن بسته به علت زمینه‌ای آن، همچنین شدت و دفعات درد، متفاوت است.
درمان‌ها شامل داروهایی مانند مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود. اگر مطمئن هستید که درد لگن ناشی از پریود است، می‌توانید مسکن‌هایی مانند پاراستامول و/یا ایبوپروفن مصرف کنید.
با این حال، در برخی موارد، به خصوص زمانی که درد ناشی از آسیب یا بیماری یک اندام یا بافت باشد، ممکن است نیاز به جراحی یا مداخله پزشکی دیگری داشته باشید.
درد لگن می‌تواند فعالیت‌های روزمره شما را مختل کند. اما نگران نباشید، فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا به زندگی بدون درد بازگردید. با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی نوید، می‌توانید از برنامه درمانی اختصاصی که با توجه به علائم خاص شما طراحی شده است، بهره‌مند شوید. تیم مجرب فیزیوتراپیست‌های ما با سابقه‌ای درخشان، آماده‌اند تا با ارائه خدمات تخصصی، شما را در مسیر بهبودی کامل همراهی کنند.
اگر درد لگن شما مزمن است، درمان فقط به مداخلات فیزیکی محدود نمی‌شود. ممکن است بخواهید برای مقابله با استرس ناشی از مدیریت درد مزمن، به مشاور، روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید.
اگر علت درد لگن خود را نمی‌دانید یا دردتان شدید است، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشید و در برخی موارد، این نیاز ممکن است اورژانسی باشد.
