درد پشت زانو یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این درد ممکن است ناشی از آسیب‌های ورزشی، فشار مکرر به زانو، التهاب تاندون‌ها یا مشکلات مفصلی مانند آرتروز باشد. در بسیاری از موارد، تشخیص اینکه درد پشت زانو نشانه چیست می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا بسیاری از ساختارهای اطراف زانو می‌توانند منبع این درد باشند. در این مقاله به بررسی علل شایع درد پشت زانو و بهترین روش درمان آن خواهیم پرداخت.
درد پشت زانو چیست؟
زانو بزرگترین مفصل بدن است و به دلیل ساختار پیچیده و نقش حیاتی آن در حرکت، یکی از مستعدترین نقاط بدن برای آسیب دیدگی محسوب می‌شود. این مفصل از استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و غضروف‌هایی تشکیل شده که در معرض انواع شکستگی‌ها، دررفتگی‌ها و پارگی‌ها قرار دارند. هر یک از اختلالات و آسیب‌ها در ساختارهای مختلف زانو می‌تواند باعث درد پشت زانو شود.
علت درد پشت زانو
درد پشت زانو می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1- گرفتگی عضلات (کرامپ)
گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی معمولاً در عضلات ساق پا رخ می‌دهد، اما در برخی موارد عضلات پشت ران نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند. این نوع گرفتگی‌ها اغلب در زمان‌های خاصی مانند هنگام ورزش، تغییر وضعیت ناگهانی یا حتی در دوران بارداری رخ می‌دهند. گرفتگی عضلات باعث می‌شود که عضلات به طور غیرقابل کنترلی منقبض شوند که ممکن است در پشت زانو درد شدیدی ایجاد کند.
2- زانو جامپر (تاندونیت پاتلار)
منظور از تاندونیت پاتلار یا زانو جامپر، آسیب به تاندون پاتلار است. تاندون پاتلار، استخوان زانو را به استخوان ساق (تیبیا) متصل می‌کند. آسیب این تاندون معمولاً در اثر فشار بیش از حد به تاندون ایجاد می‌شود. در این شرایط، تاندون دچار پارگی‌های ریز می‌شود و به تدریج ملتهب و ضعیف می‌گردد.
زانو درد در این وضعیت معمولاً به طور تدریجی افزایش می‌یابد و ممکن است درد پشت زانو یا درد زیر زانو نیز احساس شود. این درد معمولاً در حین انجام فعالیت‌های فیزیکی تشدید شود. همچنین افراد مبتلا به این آسیب ممکن است با ضعف، سفتی و مشکلاتی در خم و راست کردن زانو مواجه شوند.
3- تاندونیت عضله همسترینگ
عضلات همسترینگ شامل سه عضله اصلی است که در پشت ران قرار دارند و وظیفه خم کردن زانو را برعهده دارند. زمانی که یکی از این عضلات تحت کشش بیش از حد قرار گیرد یا به طور ناگهانی کشیده شود، ممکن است دچار کشیدگی یا پارگی شود.
آسیب به این عضلات به ویژه در ورزشکارانی که در رشته‌های ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال یا تنیس فعال هستند، شایع است. آسیب به عضله دوسر ران (یکی از عضلات همسترینگ) می‌تواند منجر به درد پشت زانو، تورم، کبودی و ضعف عضلانی شود. این نوع آسیب می‌تواند به تدریج بدتر شود و در برخی موارد حتی نیاز به جراحی داشته باشد.
4- کیست بیکر
کیست بیکر که به آن کیست پوپلیتئال نیز گفته می‌شود، یک کیسه پر از مایع است که در پشت زانو تشکیل می‌شود. این کیست زمانی ایجاد می‌شود که مفصل زانو بیش از حد مایع سینوویال تولید کند. مایع اضافی می‌تواند در ناحیه پشت زانو جمع شده و سبب تشکیل کیست شود.
کیست بیکر معمولاً در افرادی که دچار آرتروز یا آسیب‌های زانو هستند، مشاهده می‌شود. علائم آن شامل درد پشت زانو، سفتی و مشکل در خم کردن زانو، احساس قفل شدن یا کلیک کردن در زانو و تورم است. این علائم ممکن است هنگام فعالیت‌های بدنی تشدید شود.
در برخی موارد، کیست بیکر به طور خود به خودی از بین می‌رود، اما اگر کیست بزرگ شود یا درد شدیدی ایجاد کند، ممکن است نیاز به درمان‌های خاصی مانند فیزیوتراپی یا تخلیه مایع از کیست داشته باشید.
5- تاندونیت گاستروکنمیوس (کشیدگی ساق)
عضله گاستروکنمیوس یکی از دو عضله اصلی ساق پا است که به خم کردن زانو و حرکت دادن انگشتان پا کمک می‌کند. آسیب به این عضله معمولاً در ورزش‌هایی که نیاز به تغییر وضعیت ناگهانی یا دویدن دارند، رخ می‌دهد. درد ناگهانی در پشت ساق و پشت زانو نشان‌دهنده کشیدگی یا پارگی عضله گاستروکنمیوس است. سایر علائم این آسیب شامل تورم، کبودی، حساسیت در ناحیه ساق و مشکل در ایستادن روی انگشتان پا است.
6- پاره شدن منیسک
منیسک یک تکه غضروفی است که بین استخوان ران و ساق پا قرار دارد و نقش ضربه‌گیر را در زانو ایفا می‌کند. پاره شدن منیسک یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها در زانو است و معمولاً در اثر پیچش ناگهانی زانو یا فشار زیاد به آن در حین ورزش رخ می‌دهد. این آسیب می‌تواند درد زیادی در پشت زانو ایجاد کند، به ویژه زمانی که فرد می‌خواهد زانو را خم یا راست کند. سایر علائم پارگی منیسک شامل سفتی زانو، تورم، ضعف، حساسیت و احساس قفل شدن زانو است.
7- آرتروز زانو
آرتروز زانو یکی از علل اصلی زانو درد است. در آرتروز، غضروف‌های زانو که وظیفه نرم کردن حرکت استخوان‌ها را بر عهده دارند، به مرور زمان تخریب می‌شوند. این بیماری می‌تواند منجر به درد مداوم زانو، کاهش دامنه حرکتی و احساس سفتی در زانو شود. این وضعیت معمولاً در افراد مسن‌تر شایع است، اما در افراد جوان‌تر نیز ممکن است در اثر آسیب‌های قبلی یا فشارهای مکرر به زانو رخ دهد.
8- ترومبوز ورید عمقی (DVT)
ترومبوز ورید عمقی یک وضعیت جدی است که در آن لخته خون در یکی از وریدهای عمقی ساق پا ایجاد می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث درد، تورم و احساس سنگینی در پا شود. گاهی اوقات درد در ناحیه پشت زانو نیز احساس می‌شود.
در صورتی که این لخته خون به ریه‌ها منتقل شود و باعث آمبولی ریه شود، می‌تواند تهدیدی برای زندگی فرد باشد. درمان DVT شامل مصرف داروهای رقیق‌کننده خون است که از بزرگ‌تر شدن لخته جلوگیری می‌کند و به بدن اجازه می‌دهد که لخته را از بین ببرد.
9- پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)
پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی است که بیشتر در ورزش‌هایی با تغییر جهت‌های ناگهانی یا پرش و فرودهای غیر صحیح رخ می‌دهد. این رباط نقش حیاتی در پایداری زانو دارد و مانع از حرکت بیش از حد استخوان ساق به سمت جلو می‌شود. پارگی آن اغلب با صدای “تق” همراه بوده و بلافاصله منجر به درد شدید، تورم و احساس خالی کردن زانو می‌شود. اگرچه این رباط مستقیماً در جلوی زانو قرار گرفته، اما آسیب آن می‌تواند باعث درد در پشت زانو نیز شود.
10- پارگی رباط صلیبی خلفی (PCL)
پارگی رباط صلیبی خلفی (PCL) کمتر از پارگی ACL شایع است و معمولاً در اثر ضربه مستقیم به جلوی ساق پا در حالتی که زانو خم است، ایجاد می‌شود. این رباط از حرکت بیش از حد استخوان ساق به سمت عقب جلوگیری می‌کند و آسیب آن می‌تواند باعث درد و تورم پشت زانو، کاهش دامنه حرکتی و ناپایداری خفیف زانو شود. پارگی‌های خفیف معمولاً با استراحت و فیزیوتراپی قابل درمان هستند.
11- نرمی کشکک زانو یا کندرومالاسی پاتلا
کندرومالاسی پاتلا به نرم شدن یا ساییدگی غضروف زیر کشکک زانو اشاره دارد که باعث درد در قسمت جلوی زانو یا پشت آن می‌شود. این وضعیت اغلب در افرادی که فعالیت‌هایی مانند دویدن، پریدن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها را به طور مکرر انجام می‌دهند، دیده می‌شود.
علت اصلی این مشکل، فشار بیش از حد روی کشکک و ضعف یا عدم تعادل عضلات اطراف زانو است که باعث ناهماهنگی در حرکت کشکک می‌شود. علائم معمول شامل درد هنگام خم و راست کردن زانو، تورم خفیف و احساس ساییدگی در زانو می‌باشد.
چه کسانی بیشتر دچار درد پشت زانو می‌شوند؟
درد پشت زانو معمولاً در بزرگسالان به دلیل سایش و فرسودگی ناشی از فعالیت‌های روزمره همچون پیاده روی، ایستادن، خم شدن و بلند کردن اشیاء مشاهده می‌شود. این نوع درد می‌تواند به ویژه در کسانی که در معرض فعالیت‌های فیزیکی شدید قرار دارند (به دلیل فشار مستمر به مفصل زانو) بروز کند.
علاوه بر این، ورزشکارانی که در ورزش‌هایی شامل دویدن، پرش و تغییر جهت زانو شرکت دارند، به طور ویژه در معرض درد پشت زانو قرار دارند. در این شرایط، ضروری است که برای هرگونه زانو درد چه به صورت حاد و چه مزمن به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق درد شناسایی شده و درمان مناسب صورت گیرد.
تشخیص علت درد پشت زانو
تشخیص علت درد پشت زانو به طور معمول از طریق معاینه فیزیکی و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار انجام می‌شود. پزشک ابتدا از شما درباره علائم، نوع درد، زمان شروع آن و اینکه آیا درد به صورت متناوب است یا دائمی، سوال خواهد کرد. همچنین اطلاعاتی درباره فعالیت‌های روزانه و اینکه آیا حادثه یا آسیبی منجر به بروز درد شده است، جمع‌آوری می‌کند.
اگر پزشک مشکوک به آسیب رباط صلیبی خلفی (PCL) باشد، ممکن است شما را برای انجام آزمایشاتی همچون رادیوگرافی (X-ray) یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) ارجاع دهد.
در صورتی که علائم کیست بیکر وجود داشته باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که از اولتراسوند برای بررسی وضعیت کیست استفاده شود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا علت دقیق درد پشت زانو را شناسایی کرده و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
درمان خانگی درد پشت زانو
اگر از درد پشت زانو رنج می‌برید، می‌توانید در منزل با استفاده از روش‌های زیر به بهبود سریع‌تر آن کمک کنید:
- استراحت: تا زمانی که درد بهبود یابد، از انجام فعالیت‌های سنگین و فشار بیش از حد بر زانو خودداری کنید. استراحت به بافت‌های آسیب‌دیده فرصت ترمیم می‌دهد. با این حال، به یاد داشته باشید که استراحت مطلق به بهبودی مفصل کمک نمی‌کند. بنابراین، بهتر است به تدریج به فعالیت‌های روزمره خود بازگشته و فقط از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
- استفاده از یخ: در طول روز چندین بار از کمپرس یخ استفاده کنید. هر بار به مدت 20 دقیقه یخ را روی زانو قرار دهید و این کار را چندین بار در روز تکرار کنید. این کار به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند.
- بستن زانو با باند: برای حمایت از زانو و جلوگیری از تورم بیشتر از باندهای فشاری استفاده کنید. دقت داشته باشید که باند را بیش از حد محکم نبندید تا جریان خون مختل نشود.
- بالا بردن زانو: زانو را روی یک یا چند بالش قرار دهید تا بالاتر از سطح قلب قرار گیرد. این کار به کاهش تورم و بهبود جریان خون کمک می‌کند.
- مصرف داروهای ضدالتهابی بدون نسخه: داروهای مسکن بدون نسخه می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کنند. مصرف این داروها باید طبق دستورالعمل و با رعایت احتیاط انجام شود.
این روش‌های خانگی می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند، اما اگر درد پشت زانو ادامه داشت یا شدت یافت، مراجعه به پزشک ضروری است.
درمان درد پشت زانو
برای درمان درد پشت زانو، روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند بسته به شدت و نوع آسیب مؤثر واقع شود. این درمان‌ها شامل تکنیک‌های غیرجراحی و در موارد خاص جراحی هستند که می‌توانند به کاهش درد و بهبود حرکت مفصل کمک کنند. در ادامه به برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:
1- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی زانو یکی از روش‌های مؤثر برای درمان درد پشت زانو است. فیزیوتراپیست با طراحی تمرینات مخصوص با هدف تقویت عضلات، افزایش انعطاف پذیری و بهبود حرکت مفصل زانو می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد زانو کمک کند. این تمرینات علاوه بر ناحیه آسیب دیده (زانو) بر ساختارهای اطراف مانند مفصل ران و مچ پا نیز تمرکز دارند تا به حمایت کلی از زانو و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک کنند.
2- دارو درمانی
در درمان درد پشت زانو، داروهای مختلفی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. این داروها می‌توانند شامل داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن (که برای کاهش درد استفاده می‌شود) یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) باشند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی‌تر یا استروئیدها را تجویز کند. این داروها به طور خاص برای موارد شدیدتر یا زمانی که سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، توصیه می‌شوند و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
3- بلوک عصبی ژنیکولار
بلوک عصبی ژنیکولار یک روش درمانی برای کاهش درد پشت زانو است که در آن، پزشک با استفاده از یک سوزن نازک، ماده بی حس‌کننده‌ای را به اعصاب ژنیکولار که مسئول انتقال درد از زانو به مغز هستند، تزریق می‌کند. این تزریق موجب مسدود شدن موقت این اعصاب و کاهش یا توقف انتقال درد می‌شود.
بلوک عصبی معمولاً برای دردهای مزمن و شدید که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند به کار می‌رود و می‌تواند باعث کاهش قابل توجهی در شدت درد و بهبود تحرک بیمار شود. البته این روش معمولاً موقتی است و می‌تواند در کنار سایر درمان‌ها مانند فیزیوتراپی استفاده شود.
4- جراحی
در موارد جدی‌تری که آسیب‌هایی مانند پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) یا منیسک زانو رخ داده باشد، ممکن است جراحی ضرورت پیدا کند. این درمان معمولاً برای مواردی است که آسیب به ساختارهای داخلی زانو بسیار شدید باشد و درمان‌های غیرجراحی کافی نباشند.
هر یک از این روش‌ها می‌توانند به صورت ترکیبی یا مجزا برای کاهش درد و بهبود حرکت زانو استفاده شوند. بسته به نوع آسیب و وضعیت فرد، انتخاب درمان مناسب می‌تواند به سرعت بهبودی کمک کند و از ایجاد مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند.
بهترین روش درمان درد پشت زانو
فیزیوتراپی به عنوان یکی از بهترین روش‌های درمان درد پشت زانو شناخته می‌شود. این روش به بهبود قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و تحرک مفصل زانو کمک کرده و به کاهش درد و پیشگیری از آسیب‌های آینده می‌پردازد.
فیزیوتراپی نه تنها به بهبود عملکرد مفصل کمک می‌کند بلکه با تقویت عضلات اطراف زانو، فشار وارد بر مفصل را کاهش می‌دهد. این روش می‌تواند در بسیاری از موارد به ویژه دردهای مزمن جایگزین روش‌های تهاجمی‌تری مانند جراحی شود.
برای درمان درد پشت زانو از طیف وسیعی از تکنیک‌های فیزیوتراپی از جمله تمرینات ورزشی، الکتروتراپی و منوال تراپی استفاده می‌شود. فیزیوتراپیست متخصص با توجه به نیاز بیمار، برنامه‌ای شخصی سازی شده برای تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود دامنه حرکتی مفصل و بازسازی تاندون‌ها و رباط‌های آسیب دیده طراحی می‌کند.
کلینیک فیزیوتراپی برای درمان درد پشت زانو
کلینیک فیزیوتراپی نوید با بهره‌گیری از تخصص و تجربه کادر مجرب خود، آماده خدمات رسانی به شما هموطنان عزیز می‌باشد. فیزیوتراپیست‌های کلینیک نوید پس از بررسی و تشخیص علت دقیق درد، برنامه درمانی متناسب با شرایط و نیازهای هر بیمار را طراحی و پیاده‌سازی می‌نمایند. با مراجعه به کلینیک نوید می‌توانید بدون نیاز به جراحی یا مصرف مداوم داروهای شیمیایی به نتایج مطلوب دست یابید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید.
