دیسک گردن یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند منجر به درد و ناراحتی‌های جدی شود. در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی به عنوان یک روش مؤثر و کم تهاجمی می‌تواند به بهبود علائم و کاهش نیاز به عمل جراحی کمک کند.
فیزیوتراپی از طریق تمرینات تخصصی و درمان‌های دستی می‌تواند نقش مهمی در بازگرداندن حرکت و کاهش گردن درد ایفا می‌کند. اما در شرایط خاص، اگر روش‌های غیرجراحی نتیجه‌بخش نباشند، عمل جراحی ممکن است توسط پزشک تجویز شود. در این مقاله به بررسی شرایطی که جراحی دیسک گردن تجویز می‌شود و نکات مهم درباره این عمل می‌پردازیم.
آناتومی دیسک بین مهره‌ای
ستون فقرات انسان از 24 مهره متحرک تشکیل شده است که مهره‌های گردنی بخشی از آن هستند. بخش گردنی ستون فقرات که وزن سر (حدود 4.5 کیلوگرم) را تحمل می‌کند، اجازه می‌دهد سر به جلو و عقب و طرفین حرکت کند و تا 180 درجه بچرخد. این بخش شامل 7 مهره گردنی است که با حروف C1 تا C7 شماره‌گذاری می‌شوند.
بین هر دو مهره یک دیسک بین مهره‌ای قرار دارد که مانند ضربه‌گیر عمل کرده و مانع از برخورد مستقیم مهره‌ها به یکدیگر می‌شود. دیسک‌ها از دو بخش تشکیل شده‌اند:
1-آنولوس فیبروزوس (Annulus fibrosus): این لایه خارجی محکم از فیبرهای کلاژنی تشکیل شده که باعث می‌شود دیسک استحکام لازم برای محافظت از بخش نرم داخلی را داشته باشد. آنولوس فیبروزوس در تحمل بارهای سنگین وارد شده به ستون فقرات و جذب ضربات نقش مهمی دارد. 2-نوکلئوس پولپوزوس (Nucleus pulposus): بخش داخلی ژله مانند دیسک است که انعطاف‌پذیری و خاصیت ضربه‌گیری دیسک را افزایش می‌دهد.
در هر سطح از دیسک، یک جفت ریشه عصبی از نخاع خارج شده و به بخش‌های مختلف بدن منشعب می‌شوند. نخاع و اعصاب نخاعی مانند یک سیستم ارتباطی عمل می‌کنند که پیام‌ها و تحریکات را بین مغز و قسمت‌های مختلف بدن منتقل کرده و احساس و حرکات را کنترل می‌کنند.
دیسک گردن چیست؟
هنگامی که لایه خارجی محافظ یعنی آنولوس فیبروزوس دچار پارگی شود، بخش ژله مانند یعنی نوکلئوس پولپوزوس می‌تواند به بیرون از ساختار دیسک نشت کند. این وضعیت به عنوان دیسک بیرون زده، فتق دیسک یا به اصطلاح دیسک گردن شناخته می‌شود و اغلب زمانی بیشترین درد را ایجاد می‌کند که نوکلئوس پولپوزوس به سمت ریشه‌های عصبی بیرون بزند. در برخی موارد، این بیرون زدگی ممکن است در نزدیک نخاع رخ دهد و مشکلات بیشتری ایجاد کند.
علائم دیسک گردن چیست؟
علائم دیسک گردن می‌توانند به طور قابل توجهی بسته به محل بیرون زدگی دیسک و واکنش فرد به درد متفاوت باشند. در صورتی که دچار فتق دیسک گردن شده باشید، ممکن است دردی را تجربه کنید که از گردن به سمت دست‌ها پخش می‌شود. این درد ممکن است با بی‌حسی و گزگز در دست‌ها نیز همراه باشد.
همچنین ممکن است در نزدیکی تیغه شانه و در هنگام چرخاندن یا خم کردن گردن احساس درد کنید. گاهی نیز عضلات دچار اسپاسم می‌شوند، به این معنی که به طور غیرقابل کنترل سفت می‌شوند.
برخی بیماران مبتلا به دیسک گردن متوجه می‌شوند که قرار دادن دست در پشت سر می‌تواند تا حدی از درد بکاهد، زیرا این وضعیت فشار روی عصب را کاهش می‌دهد.
در موارد نادر، اگر نخاع تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است درد، گزگز، بی‌حسی و ضعف در هر دو دست یا حتی در قسمت‌های پایین‌تر بدن نیز احساس شود. از دست دادن کنترل مثانه یا روده‌ها نیز از عوارض نادر اما ممکن است.
دلایل دیسک گردن
دیسک گردن می‌تواند به دلایل مختلفی دچار بیرون زدگی یا پارگی شود. برخی از این دلایل شامل موارد زیر هستند:
- افزایش سن: یکی از عوامل اصلی بروز مشکلات دیسک گردن، افزایش سن است. با گذشت زمان، دیسک‌های بین مهره‌ای خشک و سخت شده و مستعد آسیب می‌شوند. همچنین، دیواره‌های خارجی دیسک‌ها ممکن است ضعیف شوند و این موضوع خطر فتق دیسک را افزایش می‌دهد.
- آسیب‌های ناشی از حوادث: آسیب‌های ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط‌ها و حرکات ناگهانی می‌توانند به دیسک‌های گردن آسیب بزنند. این نوع آسیب‌ها معمولاً به دلیل ضربه‌های شدید به ناحیه گردن ایجاد می‌شوند و می‌توانند منجر به بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک‌ها شوند.
- عوامل ژنتیکی: برخی افراد ممکن است به طور ژنتیکی مستعد بیماری‌های مربوط به دیسک باشند.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می‌تواند سرعت فرآیند تحلیل دیسک‌ها را تسریع کند و به مشکلات جدی‌تری منجر شود.
- شرایط شغلی: برخی از مشاغل و فعالیت‌ها که نیاز به حرکات تکراری یا فشار زیاد بر روی گردن دارند، می‌توانند به تحلیل زودهنگام دیسک‌ها منجر شوند.
به طور کلی، این عوامل می‌توانند به ضعف دیسک‌ها و در نتیجه مشکلات جدی‌تری مانند فتق دیسک گردن منجر شوند.
درمان غیرجراحی دیسک گردن
درمان دیسک گردن معمولاً با روش‌های غیرتهاجمی و غیرجراحی آغاز می‌شود که هدف آن‌ها کاهش درد و بهبود عملکرد بیمار است. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
1-مراقبت‌های شخصی
در اکثر موارد، درد ناشی از دیسک گردن طی چند روز با مراقبت‌های خانگی بهتر می‌شود و طی 4 تا 6 هفته کاملاً رفع می‌شود. مراقبت‌های شخصی نقش مهمی در بهبود درد ناشی از دیسک گردن دارند. رعایت برخی نکات ساده می‌تواند به تسریع روند درمان کمک کند. محدود کردن فعالیت‌ها، استفاده از سرما یا گرما درمانی و مصرف داروهای بدون نسخه می‌تواند به روند درمان دیسک گردن در منزل کمک کند.
2-دارودرمانی
اگر با رعایت مراقبت‌های شخصی و خانگی، درد ناشی از دیسک گردن بهبود نیافت یا علائم شما بدتر شد، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک می‌تواند ارزیابی دقیقی از وضعیت شما انجام دهد و در صورت نیاز، روش‌های درمانی مناسب‌تری را تجویز کند.
در مرحله اول پزشک متخصص ممکن است داروهای مسکن، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و استروئیدها را برای کاهش التهاب و درد تجویز کند. همچنین، در صورت اسپاسم‌های عضلانی، ممکن است داروهای شل‌کننده عضلانی نیز تجویز شوند.
3-فیزیوتراپی گردن
فیزیوتراپی گردن نیز یکی از روش‌های درمانی مؤثر برای درمان مشکلات دیسک گردن است و می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. فیزیوتراپی با تقویت عضلات ناحیه گردن و افزایش انعطاف‌پذیری به کاهش درد و بهبود عملکرد روزمره منجر می‌شود.
این روش شامل تکنیک‌های درمانی متنوعی از جمله تمرینات ورزشی، الکتروتراپی، مگنت تراپی و منوال تراپی است که می‌تواند به تسکین درد، کاهش التهاب و بهبود حرکات گردن کمک کند.
به‌طور کلی، فیزیوتراپی به عنوان یک روش بسیار مؤثر در درمان دیسک گردن شناخته می‌شود و می‌تواند به عنوان اولین مرحله در درمان این مشکل قبل از روی آوردن به گزینه‌های جراحی مدنظر قرار گیرد.
در صورتی که درمان‌های غیرجراحی نتیجه‌بخش نباشد و علائم بیمار بدتر شوند، جراحی به عنوان گزینه نهایی مطرح می‌شود.
چه زمانی به عمل دیسک گردن نیاز داریم؟
جراحی گردن معمولاً زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های غیرجراحی مانند دارو درمانی و فیزیوتراپی نتوانند علائم را تسکین دهند. علائمی که ممکن است نشان دهنده نیاز به جراحی گردن باشند شامل درد و سفتی مداوم گردن، درد، ضعف یا بی‌حسی در بازوها، مشکل در گرفتن اشیاء یا راه رفتن، از دست دادن هماهنگی و سایر علائمی است که به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی و فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. اگر این علائم ادامه پیدا کنند، پزشک متخصص می‌تواند درباره ضرورت عمل جراحی تصمیم‌گیری کند.
عمل جراحی دیسک گردن
جراحی گردن به عنوان یکی از گزینه‌های درمانی نهایی برای مشکلات دیسک گردن در نظر گرفته می‌شود. در برنامه‌ریزی برای جراحی، عوامل مختلفی همچون سن بیمار، مدت زمان بروز مشکل، مشکلات پزشکی دیگر، جراحی‌های قبلی در ناحیه گردن و انتظارات از نتایج جراحی مورد توجه قرار می‌گیرند.
علیرغم اینکه عمل دیسک گردن می‌تواند مؤثر باشد، اما با خطراتی همراه است. بنابراین، تصمیم برای انجام جراحی باید با دقت و پس از مشاوره کامل با پزشک متخصص اتخاذ شود. در نهایت، بسیاری از بیماران پس از جراحی بهبود قابل توجهی را تجربه کرده و به فعالیت‌های روزمره خود بازمی‌گردند.
روش‌های مختلف عمل جراحی دیسک گردن
روش‌های مختلفی برای جراحی دیسک گردن وجود دارد که انتخاب بهترین روش به نیازهای خاص بیمار و شرایط بالینی وی بستگی دارد. این روش‌ها با هدف کاهش فشار بر اعصاب، بهبود عملکرد و کاهش درد طراحی شده‌اند. برخی از رایج‌ترین روش‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
1-دیسککتومی قدامی و فیوژن دیسک گردن (ACDF)
رایج‌ترین روش جراحی، دیسککتومی قدامی و فیوژن دیسک گردن است. در این روش، جراح یک برش کوچک در جلوی گردن ایجاد می‌کند و سپس عضلات، عروق و اعصاب گردن را به آرامی کنار می‌زند تا به مهره‌ها و دیسک‌های آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. سپس بخشی از دیسک که بر روی عصب فشار می‌آورد، برداشته می‌شود.
پس از حذف دیسک بیرون‌زده، فضای دیسک ممکن است با یک گرفت استخوانی پر شود تا فیوژن (اتصال دو یا چند استخوان) ایجاد شود. در طول زمان، این گرفت به مهره‌های بالا و پایین متصل می‌شود و یک تکه استخوان یکپارچه را تشکیل می‌دهد. برای ایجاد ثبات در طول فرآیند فیوژن، ممکن است از صفحه‌های فلزی و پیچ‌ها استفاده شود که می‌تواند به افزایش موفقیت فرایند فیوژن کمک کند.
در حالی که این جراحی معمولاً برای درمان دیسک گردن با علائم شدید انجام می‌شود، ممکن است برای بیماری دیسک دژنراتیو گردن نیز استفاده شود. همچنین معمولاً برای از بین بردن خارهای استخوانی در گردن (استئوفیت) و کاهش علائم مرتبط با تنگی کانال نخاعی نیز ممکن است تجویز شود.
2-جراحی جایگذاری دیسک مصنوعی (ADR)
این روش نیز یکی از روش‌های جراحی برای درمان مشکلات دیسک گردن است. در این روش، حین انجام دیسککتومی قدامی، یک دستگاه متحرک که حرکات طبیعی دیسک را شبیه‌سازی می‌کند به عنوان دیسک مصنوعی به فضای مفصل آسیب‌دیده وارد می‌شود.
دیسک‌های مصنوعی معمولاً از فلز و پلاستیک ساخته می‌شوند و مشابه ایمپلنت‌های مفاصل لگن و زانو هستند. نتایج این روش جراحی به طور کلی با نتایج جراحی دیسککتومی قدامی و فیوژن دیسک گردن که به عنوان استاندارد طلایی شناخته می‌شود، مشابه است.
با این حال، یکی از مزایای جایگزینی دیسک مصنوعی نسبت به سایر روش‌ها این است که حرکت گردن را حفظ می‌کند و احتمال ابتلا به بیماری در سطوح مجاور را کاهش می‌دهد، در حالی که روش فیوژن حرکت را محدود می‌کند. این روش می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای بیمارانی باشد که به دنبال حفظ عملکرد طبیعی گردن خود هستند.
3-جراحی دیسککتومی اندوسکوپیک
دیسککتومی اندوسکوپیک یک روش حداقل تهاجمی برای درمان مشکلات دیسک گردن است که به کمترین میزان تهاجم و آسیب به بافت‌های اطراف منجر می‌شود. در این روش، جراح با ایجاد یک برش کوچک در پشت گردن از لوله‌های مخصوصی به نام دیلاتور استفاده می‌کند تا یک مسیر دسترسی به سمت مهره ایجاد کند. پس از بزرگ کردن این مسیر به میزان کافی، بخشی از استخوان برداشته می‌شود تا دسترسی به ریشه عصب و دیسک آسیب‌دیده فراهم گردد.
سپس جراح از ابزارهای اندوسکوپی برای حذف دیسک آسیب‌دیده استفاده می‌کند. این تکنیک به دلیل کاهش آسیب به عضلات و بافت‌های اطراف، معمولاً منجر به درد کمتر و بهبودی سریع‌تر نسبت به روش‌های سنتی می‌شود. بیماران پس از این نوع جراحی اغلب می‌توانند به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند و به طور کلی نتایج مطلوبی را تجربه کنند.
4-دیسککتومی خلفی دیسک گردن (PCDF)
دیسککتومی خلفی دیسک گردن یکی از روش‌های جراحی برای درمان مشکلات دیسک گردن است که در آن جراح یک برش ۱ تا ۲ اینچی در پشت گردن ایجاد می‌کند. پس از ایجاد برش، عضلات این ناحیه به دقت جدا شده و به کناره‌ها منتقل می‌شوند تا جراح به مهره‌های استخوانی دسترسی پیدا کند.
در این مرحله، بخشی از قوس استخوانی برداشته می‌شود تا به ریشه عصب و فضای دیسک آسیب‌دیده دسترسی حاصل شود. سپس، بخش آسیب‌دیده دیسک که بر روی عصب نخاعی فشار وارد می‌کند با دقت حذف می‌شود. برای جلوگیری از فشار دوباره به اعصاب در آینده، فضاهایی که از آن‌ها ریشه‌های عصب خارج می‌شوند معمولاً بزرگ‌تر می‌شوند. این روش می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی بیمار کمک کند.
رایج‌ترین روش جراحی دیسک گردن چیست؟
رایج‌ترین روش عمل دیسک گردن جراحی دیسککتومی قدامی و فیوژن دیسک گردن است. این روش به دلیل دسترسی آسان، عوارض کمتر پس از عمل و نتایج مثبت در بهبود علائم به عنوان یک روش استاندارد در درمان مشکلات دیسک گردن شناخته می‌شود.
مزایای روش دیسککتومی قدامی نسبت به سایر روش‌ها
عمل جراحی دیسک گردن از طریق دیسککتومی قدامی و فیوژن که در آن جراحی از قسمت جلو گردن صورت می‌گیرد و نه از پشت گردن، چندین مزیت معمول دارد:
1-دسترسی مستقیم به دیسک: این رویکرد امکان مشاهده مستقیم دیسک‌های گردنی را فراهم می‌کند که معمولاً در ایجاد تنگی، فشردگی نخاع یا عصب و علائم مربوطه نقش دارند. با برداشتن دیسک‌ها، فشار بر روی اعصاب و نخاع به طور مستقیم کاهش می‌یابد. این روش می‌تواند تقریباً به تمام نواحی گردنی از مهره C2 در بالای گردن تا سطح C7-T1 (محل اتصال ستون فقرات گردنی به ستون فقرات فوقانی یا قفسه سینه) دسترسی پیدا کند. جراحان ستون فقرات معمولاً این رویکرد را به دلیل دسترسی آسان به ستون فقرات از طریق یک مسیر نسبتاً ساده ترجیح می‌دهند.
2-عوارض پس از عمل کمتر: در این روش، پس از ایجاد برش پوستی در جلوی گردن تنها یک عضله نازک و کم اهمیت باید برش داده شود و سپس می‌توان به سمت ستون فقرات ادامه داد. این محدودیت در برش و جداسازی عضلات به کاهش درد پس از جراحی منجر می‌شود. به همین دلیل بیماران معمولاً در مقایسه با جراحی‌های پشت گردن، درد کمتری در ناحیه برش تجربه می‌کنند. به طور کلی، رویکرد قدامی در عمل دیسک گردن می‌تواند بهبودی سریع‌تر و تجربه بهتری برای بیمار به همراه داشته باشد.
عوارض جراحی دیسک گردن
در حالی که جراحی گردن می‌تواند تسکین قابل توجهی را فراهم کند و کیفیت زندگی بسیاری از افراد را بهبود بخشد، اما تمام جراحی‌ها دارای ریسک‌هایی هستند. این ریسک‌ها بسته به نوع جراحی، وضعیت سلامت فرد و پیچیدگی عمل متغیر است. برخی از خطرات عمل دیسک گردن شامل موارد زیر است:
- عفونت در محل برش یا درون ستون فقرات
- خونریزی قابل توجه حین یا بعد از عمل
- واکنش‌های ناخواسته به مواد بیهوشی
- آسیب به اعصاب که ممکن است منجر به بی‌حسی، ضعف یا فلج اندام شود
- مشکل در بلع یا تغییر در صدا
- عدم جوش خوردن یا فیوژن ناموفق
- شکستگی یا حرکت ابزارآلات جراحی مانند صفحات، پیچ‌ها یا دیسک‌های مصنوعی
- درد مداوم علیرغم انجام جراحی
اطلاع از این این خطرات به بیماران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری درباره عمل جراحی خود بگیرند.
عمل دیسک گردن چند ساعت طول میکشد؟
مدت زمان دقیق عمل بستگی به نوع جراحی، پیچیدگی آن و وضعیت کلی بیمار دارد. پزشک معالج می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری درباره مدت زمان عمل و مراحل آن ارائه دهد. پس از عمل، بیمار معمولاً برای مشاهده و کنترل عوارض احتمالی به مدت چند ساعت یا یک شب در بیمارستان بستری می‌شود.
دوره نقاهت عمل دیسک گردن
دوره نقاهت بعد از عمل جراحی دیسک گردن به نوع عمل جراحی بستگی دارد و می‌تواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد. به طور کلی، بیماران ممکن است پس از چند هفته به فعالیت‌های سبک بازگردند، اما برای انجام فعالیت‌های بیشتر به تأیید پزشک نیاز دارند.
بهبود کامل و بازگشت به تمامی فعالیت‌های روزمره ممکن است چندین ماه طول بکشد. تیم پزشکی می‌تواند یک برنامه دقیق‌تر و خاص‌تر برای دوره نقاهت ارائه دهد که ممکن است شامل فیزیوتراپی یا مصرف دارو باشد. توجه به توصیه‌های پزشک و شرکت در جلسات فیزیوتراپی می‌تواند به تسریع روند بهبودی کمک کند.
مراقبت‌های بعد از عمل دیسک گردن
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی دیسک گردن برای تسریع بهبودی و کاهش خطر عوارض بسیار مهم است. در ادامه به برخی از نکات کلیدی در این زمینه اشاره می‌شود:
- استراحت کافی: استراحت کافی بعد از عمل جراحی دیسک گردن اهمیت بسیاری دارد، زیرا به ترمیم بافت‌ها و عضلات آسیب‌دیده کمک می‌کند و می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد. این استراحت، خطر عوارضی مانند خونریزی و عفونت را نیز کاهش می‌دهد.
- مدیریت درد: اگر پزشک برای شما دارویی تجویز کرده است، حتماً باید طبق دستورات او مصرف کنید. این داروها می‌توانند شامل مسکن‌ها، داروهای ضد التهاب و سایر داروهایی باشند که به کاهش درد و تسریع روند بهبودی کمک می‌کنند.
- مراقبت از محل جراحی: محل برش را تمیز و خشک نگه دارید و از عفونت جلوگیری کنید. در صورت مشاهده هرگونه علامت عفونت مانند قرمزی، تورم یا ترشح به پزشک مراجعه کنید.
- فیزیوتراپی: ممکن است پزشک شما فیزیوتراپی را به عنوان بخشی از برنامه درمانی شما تجویز کند. فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات گردن کمک کند و روند بهبودی شما را تسریع کند.
- ملاقات منظم با پزشک: ملاقات منظم با پزشک خود را فراموش نکنید تا روند بهبودی خود را بررسی کنید و در صورت نیاز، راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
این مراقبت‌ها به شما کمک می‌کند تا به تدریج بهبودی خود را تجربه کنید و به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
