درد کف پا یک عارضه رایج است که عدم درمان آن می‌تواند منجر به تغییرات ساختاری و ناتوانی دائمی شود. علل مختلفی برای درد کف پا وجود دارد که هر کدام از آن‌ها به درمان‌‌‌‌های متفاوتی نیاز دارند. درمان پا درد می‌تواند شامل روش‌های مختلفی از فیزیوتراپی و ارتز پا گرفته تا دارو درمانی و جراحی باشد. اگر میخواهید بدانید درد کف پا نشانه چیست و نحوه درمان و پیشگیری از آن به چه صورت است، تا انتها همراه ما باشید.
درد کف پا
هنگامی که ایستاده‌اید یا راه می‌روید، پاها وزن شما را تحمل میکنند. به همین دلیل، پا درد عارضه بسیار شایعی است که در موارد شدید می‌تواند فرد را در انجام امور روزمره دچار مشکل کند. درد پا می‌تواند منابع زیادی داشته باشد، از شکستگی و رگ به رگ شدن گرفته تا آسیب‌های عصبی.
یکی از قسمت‌های پا که بسیار مستعد آسیب است، کف پا می‌باشد. کف پا یکی از پیچیده ترین قسمت‌های بدن است که از 26 استخوان، 33 مفصل، 107 رباط و 19 ماهیچه و تاندون تشکیل شده است. همچنین کف پا نسبت به هر قسمت دیگر بدن دارای انتهای عصبی بیشتری در هر سانتی متر مربع است.
درد کف پا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد انگشتان پا
- درد قوس کف پا
- درد استخوان کف پا
- درد پاشنه پا
علت درد کف پا ممکن است آسیب عصبی یا مفصلی در انگشتان، پاشنه یا قوس پا باشد. با توجه به اینکه آسیب در کدام پا ایجاد شده است، ممکن است فرد درد کف پای چپ یا درد کف پای راست را تجربه کند.
در ادامه با رایجترین دلایل درد کف پا آشنا خواهید شد.
دلایل رایج درد کف پا
استفاده از کفش نامناسب، اضافه وزن و انجام ورزش‌های سنگین می‌تواند باعث درد و التهاب در قسمت‌های مختلف کف پا شود. همچنین انواع مختلفی از ناهنجاری‌ها وجود دارد که پاشنه پا، انگشتان پا، اعصاب، تاندون‌ها، رباط‌‌ها و مفاصل کف پا را تحت تاثیر قرار می‌دهند و می‌توانند باعث درد شدید کف پا شوند.
در ادامه به رایج ترین این موارد اشاره میکنیم:
1-خار پاشنه
پاشنه پا نقش مهمی در حمایت از قوس پا و جذب شوک و استرس ناشی از راه رفتن و دویدن ایفا می‌کند. پاشنه پا همچنین نقطه ورود قوی‌ترین تاندون بدن یعنی تاندون آشیل است که در خم شدن و حرکت مفصل مچ پا نقش مهمی دارد. یکی از علل شایع درد پاشنه پا، خار پاشنه است.
خار پاشنه به معنای رسوب کلسیم و ایجاد برآمدگی استخوانی در قسمت زیرین استخوان پاشنه می‌باشد. فعالیت‌های مکرر به دلیل فشاری که بر روی پاشنه وارد می‌کند، می‌تواند باعث این بیماری شود. از طرفی افراد دارای اضافه وزن، مبتلایان به آرتریت یا ناهنجاریهای راه رفتن مانند پرونیشن بیش از حد در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
خار پاشنه معمولاً در قسمت زیرین استخوان پاشنه ایجاد می‌شود و به فاشیای پلانتار، نواری طولانی از بافت همبند که از پاشنه به سمت انگشتان پا کشیده می‌شود، می‌چسبد. این بافت همبند قوس کف پا را حفظ می‌کند و در حین فعالیت به عنوان ضربه گیر عمل می‌کند.
اگر فاشیای کف پا به دلیل دویدن، پوشیدن کفشهای نامناسب یا اضافه وزن بیش از حد کشیده شود، باعث ایجاد درد و التهاب در این نواحی می‌شود. با گذشت زمان بدن در پاسخ به این استرس، استخوان اضافی می‌سازد و در نتیجه خار پاشنه ایجاد می‌شود. برای اطلاع از روش‌های درمان خار پاشنه تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
2- تاندونیت آشیل یا التهاب تاندون آشیل
یکی دیگر از دلایل درد پاشنه پا، التهاب تاندون آشیل است. تاندون آشیل عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه شما متصل می‌کند. تاندونیت آشیل اغلب در دوندگانی رخ می‌دهد که به طور ناگهانی شدت یا مدت زمان دویدن خود را افزایش می‌دهند.
درد همراه با التهاب در قسمت پشت ساق پا یا بالای پاشنه از علائم این آسیب است. اگر به این عارضه به موقع رسیدگی شود، به راحتی قابل درمان است. اما در صورت عدم درمان، ممکن است پارگی تاندون آشیل رخ دهد.
3-بورسیت
بورسیت به معنای التهاب کیسه‌های پر از مایع (بورس) در پشت پاشنه پا است. بورس به عنوان یک بالشتک و روان کننده بین تاندون‌ها یا ماهیچه‌هایی که روی استخوان می‌لغزند، عمل می‌کند.
بورسیت می‌تواند ناشی از تمرین بیش از حد (افزایش ناگهانی شدت ورزش)، کفشهای نامناسب، بدشکلی‌های پا که باعث افزایش فشار در ناحیه می‌شود و همچنین انواع آرتریت از جمله روماتوئید و نقرس باشد.
4- التهاب فاشیای پلانتار
التهاب فاشیای کف پا یکی از شایع ترین علل درد پا است. این درد، ناشی از التهاب نوار ضخیمی است که استخوان پاشنه شما را به انگشتان پای شما متصل می‌کند. به این نوار، فاشیای پلانتار گفته می‌شود.
این بیماری یک اختلال دژنراتیو در نظر گرفته می‌شود، به این معنی که فاشیای سالم به مرور زمان به دلیل فشار یا ضربه مکرر آسیب می‌بیند. به عنوان مثال، دوندگان در معرض افزایش خطر ابتلا به التهاب فاشیای کف پا هستند.
افراد مبتلا به التهاب فاشیای پلانتار، درد را در قسمت پایینی پا و به طور معمول در نزدیکی قسمت داخلی پاشنه تجربه میکنند. ناراحتی ناشی از التهاب فاشیای کف پا بیشتر در صبح پس از بیدار شدن از خواب و با ورزش‌های شدید مانند دویدن احساس می‌شود. البته برخی از افراد هنگام راه رفتن ساده نیز درد پاشنه پا را احساس میکنند.
عواملی مانند چاقی، داشتن قوس پای شدید، سفتی عضلات ساق پا و شرکت در فعالیت‌هایی مانند دویدن که به طور مکرر به پاشنه پا فشار می‌آورد، خطر ابتلا به این عارضه را بالا می‌برد.
5-تاندونیت تیبیالیس خلفی
تاندونیت تیبیالیس خلفی به معنای التهاب تاندون تیبیالیس خلفی است. این تاندون از قسمت داخلی ساق پا می‌گذرد و به کف پای شما نزدیک قسمت داخلی قوس می‌چسبد. این تاندون به حمایت از قوس طبیعی پای شما کمک می‌کند.
مانند بسیاری از انواع تاندونیت‌ها، این بیماری عمدتاً ناشی از استرس های مکرر مانند پوشیدن کفشهای پاشنه بلند است. التهاب تاندون خلفی تیبیا می‌تواند باعث درد کف پا و مچ پا و تغییر شکل کف پای فرد (صاف شدن کف پا) شود. افراد مبتلا به تاندونیت خلفی تیبیا ممکن است در حفظ ثبات هنگام راه رفتن مشکل داشته باشند.
استفاده از کفش مناسب، داروهای ضد التهابی، تزریق کورتیزون و فیزیوتراپی از جمله روش‌های غیر تهاجمی درمان این آسیب است.
6-سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال زمانی رخ می‌دهد که عصب اصلی که به پا می‌رود، توسط استخوان یا بافت فشرده شود. وارد شدن استرس مکرر به قوس پا یک علت شایع این مشکل است. علائم سندرم تونل تارسال معمولاً در قسمت داخلی پا احساس می‌شود و شامل سوزش، سوزن سوزن شدن و تیر کشیدن کف پا است.
گاهی اوقات، سندرم تونل تارسال با التهاب فاشیای کف پا یا خار پاشنه اشتباه گرفته می‌شود. برای تشخیص درست و شروع به موقع درمان در اولین فرصت با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
7-میخچه
میخچه، زائده‌ای است که اغلب زمانی که انگشت پا به کفش یا انگشت دیگری ساییده می‌شود، ایجاد می‌شود. به عبارتی میخچه‌ها تجمعی از نواحی سخت و ضخیم پوست هستند که در اثر فشار یا اصطکاک ایجاد می‌شوند. این وضعیت می‌تواند باعث ناراحتی و درد شدید شود. درمان میخچه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تراشیدن لایه‌های پوست مرده
- استفاده از پدهای مخصوص در اطراف ناحیه میخچه
- پوشیدن کفشهای بزرگتر به گونه‌ای که پای شما به راحتی و بدون اصطکاک در آن قرار بگیرد.
8-بونیون (هالوکس والگوس)
بونیون به معنای برآمدگی استخوان یا بافت اطراف مفصل است که ممکن است در پایین انگشت بزرگ یا در پایین انگشت کوچک ایجاد شود و اغلب زمانی رخ می‌دهد که مفصل در یک دوره زمانی تحت فشار قرار بگیرد.
بونیون می‌تواند انگشت شست پای شما را به سمت داخل هدایت کند، حتی تا حدی که روی انگشت دوم همپوشانی داشته باشد. این توده می‌تواند دردناک باشد و پوشیدن کفش را سخت کند. حتی می‌تواند تعادل و راه رفتن شما را تغییر دهد.
خانم‌ها بیشتر از آقایان بونیون می‌گیرند، زیرا بیشتر ممکن است کفشهای تنگ، نوک تیز و بسته بپوشند. بونیون همچنین می‌تواند نتیجه آرتریت باشد که اغلب مفصل شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. داشتن سابقه خانوادگی بونیون نیز یک عامل خطر است. علاوه بر این، برخی شرایط از جمله آرتریت روماتوئید یا فلج اطفال، احتمال ایجاد بونیون را افزایش می‌دهد. به بونیون، “هالوکس والگوس” نیز گفته می‌شود.
پدهای هالوکس والگوس و فاصله دهنده‌های انگشتان پا از ابزارهایی هستند که به راحتی در اکثر داروخانه‌ها در دسترس هستند و فشار وارد شده بر روی بونیون را در هنگام پوشیدن کفش کاهش می‌دهند.
9-نوروم مورتون
به تجمع بافت خوش خیم (غیرسرطانی) در اعصابی که بین استخوانهای بلند پا قرار دارند، بیماری نوروم مورتون گفته می‌شود. نوروم مورتون زمانی رخ می‌دهد که دو استخوان به هم ساییده می‌شوند و به عصب بین آن‌ها فشار وارد شود.
نوروم‌ها اغلب بین استخوانهای منتهی به انگشتان سوم و چهارم پا ایجاد می‌شوند و باعث تورم، حساسیت و درد می‌شوند. اگر درد شدید شود، ممکن است باعث گزگز، بی حسی و سوزش در انگشتان پا شود.
درمان این بیماری ممکن است شامل استراحت، استفاده از کفش مناسب، تزریق کورتیزون یا در موارد شدید جراحی باشد.
10-انگشت چکشی پا
انگشت چکشی وضعیتی است که در آن انگشت پا کمانش می‌کند و مفصل میانی انگشت آسیب‌دیده به سمت بیرون منحرف می‌شود. این عارضه در نتیجه عدم تعادل عضلانی در اطراف مفصل انگشت پا ایجاد می‌شود. کفشهای تنگ که به انگشت فشار وارد میکنند، اغلب این وضعیت را تشدید میکنند.
انگشت دوم انگشتی است که بیشتر دچار این عارضه می‌شود، اما این تغییر شکل ممکن است در انگشتان دیگر نیز رخ دهد.
علامت اصلی انگشت چکشی، خم شدن مفصل میانی به سمت بیرون است. در موارد شدید انگشت چکشی باعث احساس درد و سوزش، التهاب و قرمزی در انگشت آسیب دیده شود. حتی سایش قسمت برجسته انگشت پا به کفش ممکن است منجر به ایجاد میخچه و پینه پا شود.
11- متاتارسالژیا
متاتارسالژیا به معنای درد و التهاب در قسمت جلویی کف پا می‌باشد. متاتارسالژیا یک آسیب شایع است که معمولاً به دلیل دویدن، پریدن یا ورزش‌‌‌‌‌هایی که طی آن ضربه‌های شدید به کف پا وارد می‌شود و استفاده از کفش پاشنه بلند ایجاد می‌گردد.
این عارضه همچنین می‌تواند به دلیل ناهنجاریهای دیگر پا مانند انگشت چکشی یا بونیون یا به دلیل گشاد یا تنگ بودن کفش‌‌ها رخ دهد. متاتارسالژی اغلب پیش ساز استئوآرتریت پا است.
12- سزاموئیدیت
سزاموئیدیت زمانی رخ می‌دهد که تاندون‌‌‌‌‌های اطراف استخوانهای ریز پا (استخوان های سزاموئید) به دلیل استفاده بیش از حد و ضربه‌های مکرر ملتهب شوند. این عارضه به ویژه در رقصندگان، دوندگان، افرادی که بونیون دارند یا کفشهای پاشنه بلند می‌پوشند، رایج است.
درد زیر انگشت شست پا، مشکل در خم کردن انگشت شست پا مشکل در تحمل وزن یا راه رفتن و تورم از جمله علائم این عارضه است.
13- انگشت چمنی
انگشت چمنی به معنای رگ به رگ شدن ناحیه زیر انگشت شست پا است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که شست پا فراتر از محدوده حرکتی طبیعی خود به عقب خم شود. انگشت چمنی می‌تواند باعث پارگی در رباط‌‌‌‌‌هایی شود که آن را حمایت میکنند.
انگشت چمنی اغلب هنگام لگد زدن به توپ فوتبال رخ می‌دهد، به همین دلیل این نام به آن اختصاص داده شده است. درد ناشی از انگشت چمنی پا عمدتاً با راه رفتن و دویدن احساس می‌شود. همچنین ممکن است گرفتگی انگشتان پا را تجربه کنید.
14-قوس زیاد کف پا یا پا پنجه‌ای
پا پنجه‌ای زمانی است که انگشت شما به سمت پایین یا بالا می‌رود و نمی‌تواند صاف شود. این اتفاق اغلب نتیجه آسیب عصبی ناشی از بیماری‌‌‌‌‌هایی مانند دیابت است که عضلات پای شما را ضعیف می‌کند.
گاهی اوقات این وضعیت از بدو تولد وجود دارد، اما گاهی اوقات به طور ناگهانی ظاهر می‌شود. برای برخی افراد هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند، اما برای برخی دیگر می‌تواند دردناک باشد.
پا پنجه‌ای ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های دیگر از جمله دیابت، آرتریت روماتوئید و فلج مغزی باشد. درمان آن می‌تواند شامل استفاده از آتل، کفشهای مناسب، فیزیوتراپی، برخی دارو‌ها و گاهی اوقات جراحی باشد.
15- آرتریت روماتوئید (RA)
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی مزمن است که می‌تواند باعث درد، سفتی و تورم در مفاصل در سراسر بدن شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به درستی کار نمی‌کند و به پوشش مفاصل که سینوویوم نامیده می‌شود، حمله می‌کند.
بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید علائمی را در کف پا و مچ پا مشاهده میکنند. RA می‌تواند نواحی اطراف پاشنه، بالای پاها و انگشتان پا را تحت تأثیر قرار دهد.
تأثیر کفش بر بیومکانیک پا
بیومکانیک پا و ساق پا بسته به نوع کفش بسیار تغییر می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که کفشهای پاشنه بلند با وارد کردن فشار بیشتر بر روی کمر و انگشتان پا، کوتاه کردن ماهیچه ساق پا و ایجاد الگوی ناپایدار راه رفتن منجر به افزایش مصرف انرژی می‌شوند و الگوی راه رفتن را تا حد زیادی تغییر می‌دهند. این موضوع به مرور زمان باعث آسیب‌های شدید به مفاصل و عضلات پا می‌شود.
همچنین پوشیدن کفشهای نوک تیز می‌تواند منجر به مشکلات پا شود، زیرا باعث گرفتگی انگشتان پا و افزایش فشار در جلوی پا می‌شود که می‌تواند منجر به متاتارسالژیا، تشکیل پینه و بیماری انگشت چکشی شود.
چه زمانی باید به یک پزشک متخصص مراجعه کرد؟
تحمل درد پا می‌تواند بسیار مشکل باشد، زیرا ممکن است شما را از راه رفتن عادی باز دارد و انجام امور روزمره را دچار مشکل کند. بنابراین در صورت لزوم سریعاً می‌بایست به پزشک متخصص مراجعه کرد.
در موارد زیر باید در اسرع وقت با یک پزشک یا فیزیوتراپیست متخصص مشورت کنید:
- اگر مرتباً پا درد دارید.
- اگر درد شما به طور ناگهانی شروع می‌شود و شدید است.
- اگر نمی‌توانید وزنی روی پای خود تحمل کنید.
- اگر ناحیه‌ای که باعث درد شما می‌شود یک زخم باز دارد.
- اگر ناحیه‌ای که باعث درد شما می‌شود، تغییر رنگ داده یا علائم التهاب دارد.
- اگر علاوه بر پا درد تب هم دارید.
- اگر متوجه تغییراتی در اندازه و ظاهر مفاصل خود شده‌اید.
تشخیص علت درد کف پا
در طول قرار ملاقات، پزشک وضعیت و نحوه راه رفتن شما را بررسی خواهد کرد. آن‌ها همچنین کمر و پا‌‌‌‌های شما را معاینه میکنند و در مورد جزئیات درد پای شما سوالاتی می‌پرسند، مانند:
- درد چه زمانی شروع شد؟
- چه قسمتی از کف پا درد می‌کند؟
- شدت درد چقدر است؟
- به جز درد چه علائم و ناراحتی‌هایی دارید؟
- آیا در انجام امور روزمره خود محدودیت دارید؟
درمان درد کف پا
روش‌های مختلف درمان درد کف پا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
- استراحت: پس از احساس کردن هر گونه درد در ناحیه کف پا، اولین کار استراحت و پرهیز از اعمال فشار زیاد به پا است.
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم: سرما درمانی برای تسکین درد و تورم و گرما درمانی برای تقویت گردش خون و تسریع روند بهبودی استفاده می‌شود.
- مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی: بسیاری از بیماری‌‌ها مانند استئوآرتریت پا، تاندونیت خلفی تیبیا، سندروم تونل تارسال و نوروم مورتون با دارو‌‌‌‌هایی کنترل می‌شوند که به تسکین درد و التهاب کمک میکنند (از جمله ایبوپروفن و سلبرکس).
-
- تزریق کورتیزون (استروئید): تزریق استروئید برای تسکین درد طولانی مدت، کاهش تورم و سفتی و توقف التهاب به فضای بین مفصلی تزریق می‌شود. استروئیدها مانند هورمون‌های طبیعی که بدن برای توقف التهاب ترشح می‌کند، عمل میکنند.
- استفاده از وسایل حمایتی برای عضله و تاندون: ابزارهای مختلفی برای حمایت از قوس پا یا اصلاح عدم تعادل پا ممکن است تجویز شود. به عنوان مثال، آتل‌ها مخصوصاً برای شرایطی مانند بونیون یا انگشت چکشی با هدف کاهش درد و کمک به اصلاح موقعیت انگشت پا استفاده می‌شوند.
- فیزیوتراپی: در بسیاری از موارد، فیزیوتراپی بهترین و موثرترین روش برای درمان درد شدید کف پا می‌باشد. در فیزیوتراپی از تکنیک‌های مختلفی مانند منوال تراپی، درای نیدلینگ و شاک ویو تراپی برای تسکین درد و افزایش انعطاف‌پذیری استفاده می‌شود.
- عمل جراحی: هنگامی که گزینه‌های غیر تهاجمی نتوانند تسکین کافی را برای بیمار ایجاد کنند، ممکن است پزشک عمل جراحی را پیشنهاد دهد.
فیزیوتراپی برای درمان درد کف پا
فیزیوتراپیست‌‌ها نقش مهمی در مدیریت درد کف پا دارند. در جلسات فیزیوتراپی، درمانگران مجرب و آگاه ارزیابی جامعی از درد پای شما انجام خواهند داد. این ارزیابی می‌تواند شامل ارزیابی وضعیت بدنی، تجزیه و تحلیل راه رفتن (تعیین موقعیت پا در مراحل مختلف چرخه راه رفتن)، ارزیابی تحرک مفصل و بررسی هرگونه سفتی عضلانی که می‌تواند منجر به درد پا شود، باشد.
پس از تشخیص مشکل زمینه‌ای، فیزیوتراپیست برنامه درمانی مناسب و کاملی را مطابق با نیازهای بیمار طراحی می‌کند. درمان‌ها می‌تواند شامل توصیه‌هایی برای اصلاح فعالیت‌ها، تجویز کفش مناسب یا ارتز پا برای اصلاح مشکلات بیومکانیکی، استفاده از تکنیک‌هایی مانند درمان دستی، تیپینگ، اولتراسوند تراپی، شاک ویو تراپی و درای نیدلینگ برای کمک به تسکین درد، تقویت عضلات و مفاصل و حمایت بهتر از ساختارهای آن ناحیه باشد.
باتوجه به اینکه علت بسیاری از این آسیب ها درگیری عضلات ناحیه ساق و کف پا است بدون درمان دستی و تکنیک ها تخصصی فیزیوتراپی درمان کامل انجام نمیشود.
کلینیک فیزیوتراپی نوید برای درمان درد کف پا
اگر از پا درد رنج می‌برید و برای بالا رفتن از پله‌ها و رفت و آمد روزانه مشکل دارید، کلینیک فیزیوتراپی نوید خدمات جامعی را برای درمان طیف وسیعی از مشکلات از دردهای حاد و صدمات شدید گرفته تا دردهای مزمن و طولانی مدت ارائه می‌دهد.
فیزیوتراپیست‌های متخصص ما در کلینیک نوید از جدیدترین و موثرترین تکنیک‌های فیزیوتراپی برای کاهش درد و بازیابی حرکت شما استفاده میکنند و با استفاده از منوال تراپی پیشرفته علت اصلی آسیب را برطرف میکنند . اجازه ندهید درد پایتان بیش از این شما را آزار دهد. همین امروز با ما تماس بگیرید تا درباره اینکه چگونه می‌توانیم به شما کمک کنیم تا دوباره سلامتی خود را به دست آورید با کارشناسان ما مشورت کنید.
درمان خانگی درد کف پا
بسته به دردی که تجربه می‌کنید و علت آن، گزینه‌های درمان خانگی درد کف پا برای شما متفاوت خواهد بود. با این حال، رعایت این نکات ممکن است به کاهش ناراحتی شما کمک کند:
- استفاده از کمپرس سرد روی ناحیه آسیب دیده
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه
- بالا بردن پای آسیب دیده
- برای جلوگیری از اعمال اصطکاک روی ناحیه آسیب دیده از پدهای پا استفاده کنید.
- تا حد امکان به پای خود استراحت دهید.
چگونه از درد کف پا پیشگیری کنیم؟
درد کف پا اغلب به استرس طولانی مدت و مکرر وارد شده بر روی پا مربوط می‌شود. مقصر اصلی کفشهایی است که می‌پوشید، اما چیز‌‌‌‌های دیگری نیز می‌توانند در این امر نقش داشته باشند. برای محافظت از پاها و جلوگیری از درد کف پا:
- کفشهای مناسب بپوشید.
- از پوشیدن کفشهای پاشنه بلند و کفشهایی که انگشتان پا را به هم فشار می‌دهند، خودداری کنید.
- به طور منظم تمرینات کششی پا را برای حفظ انعطاف پذیری و جلوگیری از سفتی انجام دهید.
- هر گونه آسیب و عارضه‌ای در ناحیه پا را در زمان مناسب درمان کنید تا خطر طولانی مدت آرتروز پا را کاهش دهید.
- مراقب وزن خود باشید.
- بهداشت پا را به خوبی رعایت کنید.
- برای محافظت از پا‌‌‌‌هایتان همیشه وقتی در فضای باز هستید، کفش بپوشید.
