گردن درد یکی از مشکلات شایع و ناخوشایندی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه میشوند. این درد ممکن است در هر دو سمت چپ یا راست گردن بروز کند و میتواند به دلایل متعددی از جمله وضعیت بدنی نامناسب، استرس، تنش عضلانی، آسیبهای ناشی از ورزش یا کارهای روزمره و حتی برخی بیماریهای مزمن ایجاد شود.
گاهی اوقات گردن درد موقتی است و به سادگی با استراحت و مراقبتهای اولیه بهبود مییابد، اما در مواردی نیز ممکن است به بر کیفیت زندگی تأثیر منفی گذاشته و فعالیتهای روزانه را محدود کند. شناخت دلایل این درد و انتخاب بهترین روشهای درمانی میتواند به بهبود سریعتر و جلوگیری از عود مجدد آن کمک کند. در این مقاله به بررسی دلایل گردن درد سمت چپ و راست و معرفی بهترین روشهای درمانی برای کاهش درد و بازگشت به زندگی عادی میپردازیم.
منظور از گردن درد چیست؟
گردن درد به هر نوع احساس ناراحتی، فشار یا درد در ناحیه گردن اطلاق میشود که میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این درد معمولاً در عضلات، مفاصل یا اعصاب ناحیه گردن رخ میدهد و ممکن است به صورت ناگهانی بروز کند یا به تدریج ایجاد شود.
گردن درد میتواند ناشی از مشکلات ساختاری مانند آسیبدیدگی دیسکها، کشیدگی عضلات، التهاب مفاصل یا حتی تنش و استرس روانی باشد. این درد ممکن است به نواحی دیگر مانند شانهها، دستها یا سر نیز گسترش یابد و در برخی موارد با علائمی مانند گزگز، بیحسی یا ضعف عضلانی همراه باشد.
چرا گردن درد شایع است؟
گردن به عنوان بخشی حیاتی از ستون فقرات، نقش مهمی در بدن ایفا میکند و به شدت در معرض آسیب و درد قرار دارد. گردن یکی از انعطاف پذیرترین بخشهای بدن است که امکان حرکت در چندین جهت مختلف را فراهم میکند (چرخش، خم شدن به جلو، عقب و طرفین). این تحرک بالا باعث میشود تا گردن بیشتر تحت فشار قرار گیرد و آسیب پذیرتر باشد.
از طرفی گردن وظیفه دارد وزن سر را تحمل کند که به طور متوسط حدود 4.5 تا 5.5 کیلوگرم است. حفظ این وزن در وضعیتهای نامناسب مانند خم شدن مداوم سر به جلو در زمان استفاده از تلفن همراه یا کامپیوتر، میتواند فشار زیادی به عضلات و مهرههای گردن وارد کند.
همچنین گردن از ساختارهای پیچیدهای شامل مهرهها، دیسکهای بین مهرهای، اعصاب، عضلات و عروق خونی تشکیل شده است. هرگونه آسیب یا فشار به هر یک از این بخشها میتواند باعث ایجاد درد و مشکلات مختلف در گردن شود. حتی یک آسیب کوچک مانند کشیدگی عضلات گردن میتواند باعث درد شدید شود.
علت گردن درد سمت چپ و راست
گردن درد سمت چپ و راست میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از مشکلات عضلانی ساده گرفته تا بیماریهای پیچیدهتر ستون فقرات و مشکلات عصبی. آگاهی از این عوامل میتواند به تشخیص دقیقتر و انتخاب روشهای درمانی مؤثرتر کمک کند. در ادامه به برخی از رایجترین موارد علت درد گردن سمت چپ و راست میپردازیم:
1-کشیدگی یا تنش عضلانی
یکی از دلایل اصلی گردن درد، کشیدگی یا تنش عضلانی است. در واقع کشیدگی و تنش عضلانی یکی از علل رایج گردن درد سمت چپ و راست است که زمانی رخ میدهد که عضله یا تاندون بیش از حد کشیده شود (کشیدگی عضلانی) یا عضله پس از انقباض کامل نتواند به حالت طبیعی خود بازگردد (تنش عضلانی).
برخی از عوامل رایج که ممکن است به بروز کشیدگی یا تنش عضلانی در گردن منجر شوند، عبارتند از:
- خوابیدن در وضعیت نامناسب
- خم شدن به جلو یا قوز کردن برای مدت طولانی
- نگه داشتن تلفن بین گوش و شانه
- استفاده طولانی مدت از دستگاههای الکترونیکی
- استفاده بیش از حد از عضلات گردن هنگام بلند کردن اجسام سنگین یا ورزش
- تصادفات یا حوادثی مانند سقوط که باعث آسیبهایی مانند حرکت شلاقی (whiplash) میشوند.
- رانندگی طولانی
- دندان قروچه یا فشردن دندانها
- استرس روانی
هنگامی که عضلات گردن به مدت طولانی در وضعیت نامناسب قرار میگیرند، ممکن است دچار خستگی و ضعف شوند. این ضعف میتواند منجر به علائم آزاردهندهای شود که عبارتند از:
- احساس درد یا سفتی گردن
- کاهش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری
- تورم در گردن یا شانه
- اسپاسم عضلات شانه
- بیحسی یا احساس سوزن سوزن شدن در بازوها
- سردرد
2-تورتیکولی (کجی گردن)
تورتیکولی که به آن “کجی گردن” نیز گفته میشود، یک وضعیت پزشکی است که باعث میشود گردن به یک سمت خم، پیچ خورده یا کج شود. این مشکل معمولاً به دلیل انقباض ناخواسته عضلات گردن رخ میدهد و میتواند به دلایل زیر ایجاد شود:
- آسیبها یا تصادفات
- ناهنجاریهای مادرزادی
- مشکلات عصبی مانند سکته یا فشردگی اعصاب
- قرار گرفتن در معرض دمای سرد
- برخی داروها
- عفونتها
- استرس و فشار روانی
تورتیکولی میتواند باعث گردن درد سمت چپ و راست شود، زیرا معمولاً باعث انقباض عضلات گردن در یک سمت میگردد. زمانی که فرد دچار تورتیکولی میشود، به جز گردن درد ممکن است علائم متعدد دیگری را نیز تجربه کند که شامل موارد زیر میباشند:
- دشواری در صاف کردن یا حرکت دادن گردن
- سردرد
- مشکلات تعادل
- مشکلات بینایی
- سختی در راه رفتن
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
تورتیکولی معمولاً بدون نیاز به درمان طی چند روز برطرف میشود. اما در صورت لزوم، روشهای درمانی مانند ماساژ درمانی و فیزیوتراپی میتوانند به آرامش عضلات و کاهش درد کمک کنند.
3-دیسک گردن
دیسکهای بین مهرهای در ناحیه گردن، ساختارهای نرم و انعطاف پذیری هستند که بین مهرهها قرار دارند و به عنوان ضربه گیر عمل میکنند. این دیسکها از دو بخش اصلی تشکیل شدهاند: هسته داخلی که مادهای ژل مانند است و لایه بیرونی که محکم و مقاوم است.
این ساختار به دیسکها اجازه میدهد تا فشار را تحمل کنند و حرکات گردن را تسهیل کنند. فتق دیسک گردن به وضعیتی اشاره دارد که در آن هسته داخلی دیسک به دلیل فشار، آسیب یا ساییدگی از لایه بیرونی خود خارج میشود.
این وضعیت میتواند فشار زیادی بر روی عصبهای مجاور وارد کند و باعث بروز درد و ناراحتی شود. این مشکل میتواند به دلایل مختلفی بروز کند که شامل موارد زیر است:
- ساییدگی ناشی از افزایش سن
- آسیبهای ناشی از حوادث
- فعالیتهای جسمانی شدید بلند کردن اجسام سنگین یا انجام حرکات ناگهانی و نادرست
- وضعیتهای نامناسب بدنی
- عوامل ژنتیکی
- بیماریهای مربوط به مفاصل مانند آرتروز
زمانی که فرد دچار فتق دیسک گردن میشود، ممکن است با علائم مختلفی مواجه شود که شامل موارد زیر میشوند:
- گردن درد
- دردی که در شانه و بازو پخش میشود
- بیحسی یا سوزن سوزن شدن در دستها
- ضعف عضلانی
- کاهش دامنه حرکتی
- سردرد
- احساس کشیدگی یا فشار در ناحیه گردن
4-رادیکولوپاتی گردنی
رادیکولوپاتی گردنی یا فشردگی عصب زمانی رخ میدهد که ریشه عصب در نخاع گردنی تحت فشار قرار میگیرد. این مشکل ممکن است به دلیل دیسک گردن، خارهای استخوانی یا التهاب ایجاد شود. رادیکولوپاتی گردنی میتواند به گردن درد سمت چپ و راست منجر شود و در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است به عوارض جدیتری از جمله موارد زیر منجر شود:
- بیحسی یا احساس سوزن سوزن شدن در دستها
- ضعف عضلانی
- کاهش دامنه حرکتی
- احساس سوزن سوزن شدن یا خارش در ناحیه تحت تأثیر عصب آسیب دیده
- کاهش رفلاکسها
5-تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی زمانی رخ میدهد که کانال نخاعی در ناحیه گردن تنگ میشود و به نخاع و ریشههای عصبی فشار وارد میکند. این وضعیت اغلب به دلیل تغییرات مرتبط با سن در ستون فقرات رخ میدهد، اما میتواند به دلایل دیگری نیز ایجاد شود. سایر علل تنگی کانال نخاعی گردن عبارتند از:
- آرتریت روماتوئید
- آرتروز
- فتق دیسک
- بیماری پاژه یا سایر مشکلات استخوانی
- تومورهای نخاعی
علائم تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است:
- درد یا گرفتگی گردن
- دردی که در شانه، بازو یا دستها پخش میشود.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن بازوها و دستها
- ضعف عضلانی در بازوها یا دستها
- کاهش دامنه حرکتی گردن
- سردرد
- مشکلات تعادل
- احساس خستگی یا ضعف عمومی
6-وضعیت بدنی نامناسب
وضعیت بدنی نامناسب میتواند تأثیر زیادی بر سلامت گردن داشته باشد. افرادی که به طور مداوم در وضعیتهای نادرست نشسته یا ایستادهاند، ممکن است با مشکلاتی مانند گردن درد سمت چپ و راست روبرو شوند.
داشتن وضعیت بدنی نادرست مانند قوز کردن یا خم شدن به جلو، باعث ضعف در عضلات گردن و شانهها میشود و در نتیجه به سفتی مفاصل و بروز درد منجر میشود. این وضعیت در طول زمان میتواند مشکلات جدیتری را ایجاد کند و نیاز به اصلاح وضعیت بدنی و تمرینات ورزشی دارد.
همچنین وضعیت خواب نادرست یکی دیگر از دلایل اصلی گردن درد است. خوابیدن به خصوص بر روی شکم یا روی بالش نامناسب میتواند فشار زیادی به گردن وارد کند و باعث عدم تراز درست سر و گردن با سایر بخشهای بدن شود.
همچنین، استفاده از تشکهای نرم و غیرمناسب که حمایت کافی از گردن نمیکنند، میتواند به سفتی و درد گردن منجر شود. اگر فردی در یک وضعیت نامناسب بخوابد، ممکن است صبح با احساس درد و سفتی در ناحیه گردن بیدار شود.
7-استرس و اضطراب
استرس و اضطراب میتوانند به شکل قابل توجهی بر روی تنش عضلانی تأثیر بگذارند. در مواقعی که فرد تحت فشار روانی قرار دارد، عضلات گردن و شانهها معمولاً سفت و منقبض میشوند. این تنشهای عضلانی میتواند باعث بروز درد در ناحیه گردن شود.
کاهش سطح استرس از طریق تکنیکهای مختلف مانند مدیتیشن یا یوگا میتواند به کاهش گردن درد سمت چپ و راست و بهبود وضعیت عمومی بدن کمک کند.
8-علل نادر اما جدی
در برخی موارد، علت درد گردن سمت راست و چپ میتواند مشکلات نادر اما جدی باشد. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- تومورهای نخاعی
- ناهنجاریهای مادرزادی
- مننژیت
- عفونتها فیبرومیالژیا
- آسیبهای شدید مانند شکستگی مهرهها
درمان خانگی گردن درد سمت چپ و راست
روشهای خانگی میتوانند در کاهش و تسکین گردن درد و درمان گرفتگی گردن سمت چپ و راست مؤثر باشند. در ادامه به برخی از رایجترین درمانهای خانگی اشاره میشود:
1-استراحت
در مراحل ابتدایی درد، استراحت به بدن کمک میکند تا خود را ترمیم کند. بنابراین از فعالیتهای فیزیکی سنگین و حرکات ناگهانی خودداری کنید. در صورت امکان، در وضعیت راحتی نشسته یا دراز بکشید تا به کاهش تنش گردن کمک شود.
البته استراحت طولانی مدت نیز به هیچ وجه توصیه نمیشود، زیرا منجر به سفتی بیشتر عضلات و کاهش قدرت آنها شود. بنابراین بهتر است پس از چند روز استراحت به تدریج فعالیتهای ملایم و کششی را آغاز کنید.
2-کمپرس گرم و سرد
برای تسکین گردن درد سمت چپ و راست استفاده از کمپرس گرم و سرد هرکدام تأثیرات متفاوتی دارند. کمپرس گرم با افزایش جریان خون و شل کردن عضلات ناحیه آسیب دیده باعث بهبود تغذیه بافتها و کاهش تنش عضلانی میشود. از طرف دیگر، کمپرس سرد به کاهش التهاب و تسکین درد بعد از فعالیتهای شدید عضلانی کمک میکند.
3-مصرف داروهای بدون نسخه
برای تسکین گردن درد، داروهای بدون نسخه (OTC) میتوانند به طور موثری کمک کنند. برخی از داروهای متداول شامل مسکنها، شل کنندههای عضلانی و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی میباشند.
ژل یا کرمهای حاوی کپسایسین، منتول یا سالیسیلات نیز با ایجاد حس گرما یا سرما روی پوست، میتوانند به طور موضعی درد را کاهش دهند.
4-تمرینات و حرکات ورزشی
تمرینات کششی و تقویتی میتوانند به طور مؤثری به درمان درد گردن سمت چپ و راست کمک کنند. این تمرینات با تقویت تدریجی عضلات گردن، آنها را قویتر و انعطافپذیرتر میکنند و به این ترتیب باعث کاهش فشار و تنش در ناحیه گردن میشوند.
همچنین، کششهای منظم باعث بهبود جریان خون در عضلات، کاهش سفتی و گرفتگیها و افزایش دامنه حرکتی گردن میشوند. البته در صورت گردن درد شدید، بهتر است قبل از انجام هرگونه تمرین ورزشی یا کششی با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
5-استفاده از تکنیکهای آرامش
تکنیکهای آرامش مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق میتوانند به کاهش استرس و تنشهای عضلانی کمک کنند. این تمرینات میتوانند تأثیرات مثبتی در کاهش گردن درد داشته باشند، به ویژه با توجه به اینکه استرس و تنش عضلانی معمولاً از عوامل اصلی درد در ناحیه گردن و شانهها هستند.
6-اجتناب از فعالیتهای مضر
در زمان احساس درد، بهتر است از فعالیتهایی که ممکن است فشار بیشتری به گردن وارد کنند مانند بلند کردن اجسام سنگین و ورزش های شدید در طول دوره نقاهت اجتناب شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که پیش از این گفته شد، برای گردن دردهای خفیف معمولاً نیازی به مراجعه به پزشک نیست. دردهای ملایم گردن معمولاً با استراحت، درمانهای خانگی و داروهای بدون نسخه قابل درمان هستند. اما اگر علائم زیر را داشتید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- شدت گردن درد به مرور افزایش یابد و تحمل آن دشوار باشد.
- اگر گردن درد به مدت طولانی ادامه یابد یا هر روز بدتر شود.
- وجود تب یا عرق شبانه ممکن است نشانهای از عفونت یا بیماری جدیتر باشد.
- سردردهای جدید و شدید که با گردن درد همراه هستند، میتوانند نشانه مشکلات جدیتر مانند مننژیت باشند.
- بیحسی، سوزن سوزن شدن، ضعف یا مشکل در حرکت دستها یا پاها ممکن است نشانه فشردگی عصب یا مشکلات جدی در ستون فقرات باشد.
- حالت تهوع یا استفراغ میتواند نشانهای از مشکلات جدیتر مانند مشکلات مغزی یا عفونت باشند.
- اگر احساس عدم تعادل یا مشکل در هماهنگی حرکات خود دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پزشک میتواند علت اصلی درد گردن را تشخیص دهد و درباره مناسبترین گزینههای درمانی شما را راهنمایی کند. همچنین، او میتواند شدت آسیب فیزیکی را ارزیابی کرده و تعیین کند که آیا فرد نیاز به مراقبت اضطراری یا فیزیوتراپی دارد یا خیر.
تشخیص علت گردن درد سمت چپ و راست
برای تشخیص علت گردن درد، پزشک معمولاً مراحل زیر را انجام میدهد:
1-معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا معاینه فیزیکی را انجام میدهد. در این مرحله دامنه حرکتی گردن، علائم و شدت آنها بررسی میشود. پزشک با درخواست از بیمار برای انجام حرکات مختلف گردن به دنبال هر گونه محدودیت یا درد در حین حرکات خواهد بود.
2-تاریخچه پزشکی: بیمار باید تاریخچه پزشکی خود را به پزشک ارائه دهد. این مرحله شامل ذکر علائم کنونی، مدت زمان درد، سابقه آسیب دیدگیهای قبلی و هر گونه بیماری زمینهای مرتبط است.
3-آزمایشهای تصویربرداری: در صورت لزوم، پزشک ممکن است از روشهای تصویربرداری برای بررسی علل احتمالی گردن درد استفاده کند. این آزمایشها شامل ام آر آی (MRI)، سی تی اسکن (CT scan) و رادیوگرافی (X-ray) میباشد که با توجه به تشخیص اولیه پزشک هر یک از آنها ممکن است تجویز شود.
4-آزمایشهای دیگر: در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایشهای اضافی مانند الکترومیوگرافی (EMG) یا آزمونهای عصبی برای ارزیابی عملکرد عصبها و عضلات تجویز کند.
تشخیص دقیق علت گردن درد به پزشک کمک میکند تا برنامه درمانی مناسب را برای بیمار تدوین کند و اقدامات لازم برای تسکین درد و درمان گرفتگی گردن را انجام دهد.
روشهای درمان گردن درد سمت چپ و راست
انتخاب روش درمان گردن درد بستگی به علت اصلی آن دارد. در صورتی که گردن درد شدید یا مداوم باشد، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از درمانهای زیر را پیشنهاد دهد:
- تجویز شل کنندههای عضلانی: این داروها به کاهش تنش و اسپاسمهای عضلانی کمک میکنند و معمولاً برای درمان دردهای ناشی از گرفتگی یا تنش عضلانی تجویز میشوند. شل کنندههای عضلانی میتوانند به آرامش عضلات گردن کمک کرده و درد را کاهش دهند.
- تجویز داروهای مسکن یا ضد التهاب: در صورت درد شدید، پزشک ممکن است داروهای قویتری از داروهای بدون نسخه تجویز کند. این داروها میتوانند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کنند.
- تزریق کورتیکواستروئید: تزریق این داروها معمولاً در مواردی که التهاب شدید وجود دارد یا درد ناشی از فشردگی عصبها باشد، تجویز میشود. کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب و تسکین درد در ناحیه آسیبدیده کمک میکنند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روشهای درمان گردن درد میباشد که شامل تمرینات خاص و تکنیکهای دستی است که به بهبود دامنه حرکتی، تقویت عضلات و کاهش درد منجر میشود. فیزیوتراپی میتواند به افراد کمک کند تا بدون نیاز به عمل جراحی به فعالیتهای روزمره خود بازگردند و از آسیبهای بعدی نیز جلوگیری کنند.
- بریس گردن: در برخی موارد، پزشک ممکن است استفاده از یک گردنبند طبی را تجویز کند تا از گردن حمایت کند و حرکات آن را محدود کند. این امر به کاهش تنش و تسکین درد کمک میکند. البته استفاده طولانی مدت از بریس گردن معمولاً توصیه نمیشود، زیرا میتواند منجر به ضعف عضلات گردن شود. بنابراین، بریس گردن باید تنها برای مدت کوتاهی و با راهنمایی متخصص استفاده شود.
- جراحی گردن: در موارد نادر، اگر سایر روشهای درمانی مؤثر نباشند یا درد ناشی از آسیب جدی به ساختارهای گردن باشد، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد کند. این جراحیها ممکن است شامل حذف دیسک آسیبدیده، تصحیح ناهنجاریهای ساختاری یا آزادسازی عصبهای تحت فشار باشد. در هر صورت، انتخاب روش درمانی مناسب باید با توجه به شرایط خاص بیمار و تحت نظر پزشک انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
بهترین روش درمان گردن درد
فیزیوتراپی گردن به عنوان یکی از بهترین روشهای درمان گردن درد شناخته میشود، زیرا نه تنها به تسکین درد کمک میکند بلکه به بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات گردن نیز میانجامد.
فیزیوتراپیستها از تکنیکهای مختلفی برای درمان گردن درد استفاده میکنند از جمله تمرینات ورزشی، الکتروتراپی و تکنیکهای دستی. این روشها به بیمار کمک میکنند تا به تدریج به حالت طبیعی خود بازگردد و از بروز مجدد آسیب جلوگیری شود.
یکی از تکنیکهای کلیدی که در فیزیوتراپی برای درمان گردن درد استفاده میشود، منوال تراپی (درمان دستی) میباشد. منوال تراپی گردن شامل تکنیکهای دستی است که توسط فیزیوتراپیست متخصص انجام میشود. این روش با هدف بهبود تحرک مفاصل، کاهش درد و افزایش عملکرد عضلات گردن و ستون فقرات انجام میگیرد.
در منوال تراپی فیزیوتراپیست با استفاده از دستهای خود، عضلات، بافتها و مفاصل را دستکاری میکند تا از سفتی و تنش کاسته و سبب بهبود دامنه حرکتی گردن شود. بنابراین این روش علاوه بر کاهش درد به افزایش انعطافپذیری و بهبود دامنه حرکتی گردن نیز میانجامد.
مزایای فیزیوتراپی برای درمان گردن درد
فیزیوتراپی به عنوان یک راه حل جامع و موثر برای مدیریت گردن درد مزایای فراوانی به همراه دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- تسکین درد
- اصلاح وضعیت بدنی
- بهبود دامنه حرکتی
- تقویت عضلات
- جلوگیری از بروز مشکلات مشابه در آینده
- درمان بدون نیاز به داروهای مسکن یا جراحی
- آموزش و آگاهی
معرفی مرکز فیزیوتراپی برای درمان گردن درد
کلینیک فیزیوتراپی نوید به عنوان یکی از مراکز معتبر در زمینه فیزیوتراپی و منوال تراپی گردن شناخته میشود. این کلینیک با بهرهگیری از تیمی مجرب و متخصص، خدمات درمانی متنوعی را برای کمک به بهبود دردهای گردنی ارائه میدهد. به کارگیری روشهای نوین و تجهیزات پیشرفته در این مرکز به بیماران این امکان را میدهد که تحت درمانهای مؤثری قرار بگیرند که نه تنها به کاهش درد کمک میکند بلکه دامنه حرکتی و کیفیت زندگی آنها را نیز بهبود میبخشد.