درد بین دو کتف مشکلی است که ممکن است بسیاری از ما در مقطعی از زندگی آن را تجربه کنیم. این درد گاهی نتیجه فشارهای روزمره، وضعیت نادرست نشستن یا فعالیتهای تکراری است و گاهی میتواند نشانهای از مشکلات جدیتر مانند آسیبهای ستون فقرات یا بیماریهای داخلی باشد.
با توجه به تأثیر مستقیم این درد بر کیفیت زندگی و فعالیتهای روزانه، شناخت دقیق علل آن و یافتن بهترین روش درمانی اهمیت ویژهای دارد. در این مقاله به بررسی علل شایع درد بین دو کتف و بهترین راهکارهای درمانی خواهیم پرداخت.
درد بین دو کتف چیست؟
درد بین دو کتف به احساس ناراحتی در ناحیه بالای کمر یا همان ستون فقرات قفسه سینه اشاره دارد. اگرچه درد در ناحیه گردن و پایین کمر شایعتر است، اما درد در ستون فقرات قفسه سینه نیز ممکن است در طول زندگی تا ۳۰ درصد از افراد را تحت تأثیر قرار دهد. برای درک بهتر این وضعیت و علل ایجاد آن، ابتدا لازم است مروری بر ساختار ستون فقرات داشته باشیم.
آناتومی ستون فقرات
ستون فقرات انسان ساختاری پیچیده و مهم است که از بخشهای مختلفی تشکیل شده و نقش حیاتی در پشتیبانی از بدن و حفاظت از نخاع دارد. این ستون از ۳۳ مهره تشکیل شده که در چهار بخش اصلی قرار میگیرند. این چهار بخش عبارتند از:
- ستون فقرات گردنی (Cervical): بخش گردنی ستون فقرات شامل هفت مهره است که در بالاترین قسمت ستون مهرهها قرار دارند. این بخش وزن سر را تحمل میکند و به دلیل انعطاف پذیری بالایی که دارد، اجازه میدهد سر به جهات مختلف حرکت کند. این ناحیه علاوه بر تحمل وزن سر از نخاع نیز حفاظت میکند و حاوی اعصابی است که به اندامهای فوقانی و برخی عضلات گردن و شانهها متصل میشوند.
- ستون فقرات قفسه سینهای (Thoracic): بخش قفسه سینهای از دوازده مهره تشکیل شده که به دندهها متصل هستند و به ساختار قفسه سینه پایداری میبخشند. این بخش ستون فقرات کمتر از سایر بخشها حرکت میکند، زیرا وظیفه اصلی آن حفاظت از اندامهای حیاتی مانند قلب و ریهها است. همچنین این ناحیه نقش مهمی در پشتیبانی از وضعیت بدن ایفا میکند.
- ستون فقرات کمری (Lumbar): بخش کمری ستون فقرات از پنج مهره تشکیل شده که در پایین ستون فقرات قرار دارند. این بخش بیشترین وزن بدن را تحمل میکند و به همین دلیل مهرههای آن بزرگتر و قویتر از مهرههای سایر بخشها هستند. به دلیل فشار زیاد، این ناحیه بیشتر در معرض آسیبهایی مانند فتق دیسک یا اسپاسم عضلانی قرار دارد.
- استخوان خاجی یا ساکروم (Sacral): بخش ساکروم شامل پنج مهرهای است که به هم جوش خوردهاند و یک ساختار مثلثی در پایه ستون فقرات تشکیل میدهند. این ناحیه به استخوانهای لگن متصل شده و در پایداری و انتقال نیرو بین ستون فقرات و پاها نقش دارد.
بین هر دو مهره یک دیسک نرم و ژلاتینی قرار دارد که وظیفه آن جذب فشارها و شوکها و تسهیل حرکات ستون فقرات است. این دیسکها از دو بخش اصلی تشکیل شدهاند. یک هسته نرم و ژلهای در مرکز و یک لایه خارجی فیبری که از آن محافظت میکند. آسیب یا تحلیل رفتن این دیسکها میتواند منجر به دردهای شدید و مشکلات حرکتی شود.
همچنین نخاع ساختاری حساس و حیاتی است که از مغز به سمت پایین بدن امتداد دارد و درون کانالی استخوانی محافظت میشود. این کانال توسط مهرهها تشکیل شده و نقش آن انتقال پیامهای عصبی بین مغز و سایر بخشهای بدن است. اعصاب نخاعی از هر سطح مهرهای خارج شده و سیگنالهای حسی و حرکتی را به اندامها منتقل میکنند.
این ساختار پیچیده و هماهنگ ستون فقرات را به یک محور اساسی برای پایداری، حرکت و حفاظت از سیستم عصبی مرکزی تبدیل میکند. آسیب یا بیماری در هر یک از این بخشها میتواند منجر به درد یا اختلال عملکرد در بخشهای مختلف بدن شود.
علت درد بین دو کتف چیست؟
علل مختلفی میتوانند موجب درد در ناحیه بین دو کتف شوند که از جمله مهمترین آنها عبارتند از:
1-وضعیت بدنی نامناسب
نشستن یا ایستادن طولانی مدت با وضعیت نامناسب مانند خم شدن به جلو یا افتادگی شانهها باعث وارد شدن فشار غیرطبیعی بر روی عضلات و مفاصل در ناحیه بین دو کتف میشود. این فشار میتواند باعث ایجاد التهاب خفیف یا مزمن در عضلات و بافتهای نرم این ناحیه شود.
همچنین، وضعیت بدنی نامناسب ممکن است به تدریج باعث کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات و ایجاد تنشهای عضلانی در طول روز شود. این تنشها به ویژه در فعالیتهای پشت میز نشینی یا رانندگی طولانی مدت به مرور زمان به دردهای مزمن منجر میشوند.
2-کشیدگی عضلات
کشیدگی عضلات در ناحیه بین دو کتف معمولاً ناشی از فعالیتهای روزمره مانند بلند کردن اشیای سنگین، حرکات ناگهانی یا تمرینات ورزشی نامناسب است. عضلاتی مانند عضله ذوزنقهای و عضلات رومبوئید در این ناحیه برای حرکات شانه و تثبیت آن بسیار حیاتی هستند. کشیدگی این عضلات ممکن است با احساس درد حاد، گرفتگی یا محدودیت در حرکت همراه باشد. در موارد شدیدتر، این کشیدگیها میتوانند به التهاب موضعی و کاهش عملکرد عضلات منجر شوند.
3-درد میوفاسیال
سندرم درد میوفاسیال یک وضعیت طولانی مدت و مزمن است که باعث درد در گروههای عضلانی خاص میشود. این درد با وجود نقاط ماشهای یا “Trigger Points” شناخته میشود. این نقاط ممکن است باعث درد موضعی یا درد ارجاعی در سایر بخشهای بدن شوند. این وضعیت اغلب در افرادی که تحت استرس مزمن هستند یا فعالیتهای تکراری انجام میدهند، مشاهده میشود. این نوع درد میتواند به تدریج تشدید شود و حتی در حالت استراحت نیز حس شود. علاوه بر این، عواملی مانند کمبود ویتامین D و اختلالات خواب نیز در تشدید این درد مؤثر هستند.
4-آسیبهای ضربهای
ضربههای مستقیم به ناحیه بین دو کتف مانند ضربههای ناشی از تصادفات، زمین خوردن یا برخورد با اجسام سخت ممکن است منجر به آسیبهای موضعی در عضلات، رباطها یا بافتهای نرم شود. این آسیبها معمولاً با کبودی، تورم و درد همراه هستند. شدت درد ممکن است بسته به میزان ضربه از خفیف تا شدید متغیر باشد. در مواردی که ضربه شدید باشد، ممکن است عضلات یا رباطها دچار پارگی شوند که نیاز به بررسیهای دقیقتری خواهد داشت.
5-شکستگی مهرهها
شکستگی مهرهها در ستون فقرات به دلایل مختلفی از جمله ضربههای سنگین یا بیماریهایی مانند پوکی استخوان رخ میدهد. این شکستگیها ممکن است باعث درد شدید در ناحیه بین دو کتف شوند، به ویژه در زمان حرکت یا اعمال فشار بر ستون فقرات. شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان در زنان مسن شایعتر است و ممکن است بدون هیچ علامت اولیهای رخ دهند تا زمانی که درد ناگهانی یا تغییر شکل ستون فقرات ظاهر شود.
6-فتق دیسک گردن
فتق دیسک گردن زمانی رخ میدهد که بخش داخلی دیسک (نوکلئوس پولپوزوس) از لایه خارجی خود (آنولوس فیبروزوس) بیرون زده و به اعصاب نخاعی فشار وارد کند. اعصاب نخاعی که از مهرههای گردنی خارج میشوند، نه تنها به شانه و بازوها عصب دهی میکنند، بلکه ممکن است به نواحی اطراف کتفها نیز سیگنال ارسال کنند.
به این ترتیب، فشردگی اعصاب نخاعی ممکن است منجر به درد ارجاعی در نواحی اطراف کتف شود. این درد معمولاً به صورت مبهم یا تیر کشنده حس میشود و میتواند با حرکات گردن یا وضعیتهای خاص تشدید شود.
7-زونا
زونا یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس آبله مرغان فعال شده مجدد ایجاد میشود. این بیماری معمولاً در بزرگسالان و افراد مسن دیده میشود و با ضایعات پوستی دردناک همراه است. در ناحیه بین دو کتف، زونا میتواند باعث درد سوزشی و خارش شدید شود. این درد میتواند بسیار شدید و آزاردهنده باشد.
8-آرتروز
آرتروز به ویژه در ستون فقرات گردنی یا ناحیه قفسه سینه میتواند علت درد بالای کمر بین دو کتف باشد. در آرتروز، تخریب تدریجی غضروف مفاصل و تشکیل زوائد استخوانی (استئوفیتها) ممکن است باعث تحریک اعصاب نخاعی یا اعمال فشار روی آنها شود. این فشار میتواند درد را به نواحی اطراف از جمله بین دو کتف، منتقل کند. علاوه بر این، سفتی مفاصل و التهاب ناشی از آرتروز ممکن است باعث اسپاسم عضلات اطراف شود که خود به درد بین دو کتف منجر میشود. وضعیت بدنی نامناسب ناشی از محدودیتهای حرکتی در آرتروز نیز میتواند این درد را تشدید کند.
9-عفونتها
عفونتهایی مانند استئومیلیت (عفونت استخوانی) یا دیسکیت (عفونت دیسک بین مهرهای) ممکن است باعث درد شدید در ناحیه بین دو کتف شوند. این عفونتها اغلب ناشی از عفونتهای باکتریایی در جریان خون یا عوارض جراحیهای ستون فقرات هستند. علائم دیگر عفونت ممکن است شامل تب، خستگی و کاهش وزن ناگهانی باشند.
10-تومورها
تومورها به ویژه تومورهای ستون فقرات یا بافتهای اطراف میتوانند یکی از علل درد بین دو کتف باشند. اگر تومور در ناحیه مهرههای گردنی یا توراسیک (قفسه سینه) رشد کند، ممکن است با فشار مستقیم بر اعصاب نخاعی یا ریشههای عصبی باعث ایجاد درد تیر کشنده یا مزمن در ناحیه بین دو کتف شود.
همچنین، تومورهایی که موجب تضعیف یا تخریب ساختار استخوانی مهرهها شوند، میتوانند منجر به بی ثباتی ستون فقرات و درد در این ناحیه شوند. برخی از تومورهای داخلی (مانند سرطان ریه یا مری) نیز ممکن است به دلیل اثرات فشاری یا التهاب موضعی، درد ارجاعی در ناحیه بین دو کتف ایجاد کنند. این درد معمولاً پایدار است و با گذشت زمان شدت میگیرد، بنابراین نیاز به ارزیابی پزشکی فوری دارد.
11-التهابهای مفصلی
التهابهایی مانند آرتریت روماتوئید میتوانند مفاصل بین مهرهها را درگیر کنند و باعث درد در ناحیه بین دو کتف شوند. این وضعیت معمولاً با علائم دیگری مانند سفتی مفاصل، خستگی و التهاب عمومی بدن همراه است.
در موارد پیشرفته، التهابهای مزمن ممکن است به تخریب مفصل و فشار بر ساختارهای عصبی منجر شوند که درد مداوم و تیرکشندهای را در بین دو کتف ایجاد میکند. درمان این درد معمولاً شامل کنترل التهاب با داروهای ضدالتهابی و بهبود تحرک مفاصل از طریق فیزیوتراپی است.
12-حمله قلبی
حمله قلبی میتواند باعث درد ارجاعی در ناحیه بین دو کتف شود. در این حالت، درد ناشی از آسیب به عضله قلب از طریق شبکههای عصبی به نواحی دورتر مانند پشت و بین دو کتف منتقل میشود. این درد معمولاً مبهم، عمیق و همراه با علائم دیگری مانند تنگی نفس، تعریق، درد قفسه سینه، تهوع یا سرگیجه است. در زنان، درد ستون فقرات بین دو کتف ممکن است به عنوان یکی از نشانههای غیرمعمول حمله قلبی ظاهر شود. به دلیل خطر جدی این وضعیت، در صورت بروز چنین دردی همراه با علائم دیگر مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
13-آنوریسم
آنوریسم آئورت قفسه سینه میتواند موجب درد بین دو کتف شود. این درد ناشی از کشش یا پارگی لایههای دیواره آئورت است که به طور ناگهانی و شدید بروز میکند. درد معمولاً به صورت تیر کشنده و عمیق توصیف میشود و ممکن است به ناحیه قفسه سینه یا شکم نیز گسترش یابد. فشار آنوریسم بر ساختارهای اطراف مانند اعصاب یا مهرههای ستون فقرات نیز میتواند به درد در این ناحیه منجر شود. این حالت یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد، زیرا میتواند به پارگی آئورت و عوارض جدی منجر شود.
14-مشکلات ریوی
مشکلاتی مانند آمبولی ریه، تومورهای ریوی یا التهاب پرده جنب میتوانند باعث درد در ناحیه بین دو کتف شوند. این مشکلات معمولاً با علائم دیگری مانند تنگی نفس، سرفه یا خلط خونی همراه هستند. شدت درد بسته به نوع مشکل و پیشرفت بیماری متفاوت است.
15-مشکلات دستگاه گوارش
بیماریهایی مانند رفلاکس معده (GERD) یا مشکلات کیسه صفرا میتوانند باعث درد ارجاعی در ناحیه بین دو کتف شوند. این درد ممکن است با سوزش سردل یا احساس سنگینی در ناحیه شکم همراه باشد.
16-استرس
استرس میتواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث درد وسط پشت بین دو کتف شود. هنگامی که فرد تحت استرس است، بدن معمولاً واکنشی به نام پاسخ جنگ یا گریز نشان میدهد که شامل انقباض عضلات، به ویژه در نواحی گردن، شانهها و پشت میشود. این انقباض مداوم میتواند به تنش عضلانی و درد مزمن در ناحیه بین دو کتف منجر شود.
17-اسکولیوز
اسکولیوز که به انحراف جانبی ستون فقرات اشاره دارد، میتواند یکی از علل درد بین دو کتف باشد. در این وضعیت، انحراف ستون فقرات موجب فشار اضافی بر روی عضلات، مفاصل و اعصاب ناحیه پشت میشود. این فشار میتواند به تنش عضلانی، التهاب و درد در ناحیه بین دو کتف منجر شود. همچنین، تغییرات ساختاری ایجاد شده در ستون فقرات ممکن است باعث عدم تعادل در عضلات اطراف شود که در نتیجه موجب درد مزمن در این ناحیه میگردد.
روش تشخیص علت درد بین دو کتف
برای تشخیص علت درد بین دو کتف، پزشک ابتدا نیاز به ارزیابی سابقه پزشکی بیمار و ویژگیهای درد دارد. سوالاتی که ممکن است از بیمار پرسیده شود، شامل موارد زیر هستند:
- محل دقیق درد
- شدت و نوع درد
- زمان شروع آن
- فعالیتهایی که ممکن است آن را بدتر یا بهتر کنند
- سایر علائم مانند بی حسی یا سوزن سوزن شدن بازوها یا درد قفسه سینه
پاسخ به این سوالات میتواند سرنخهای مهمی برای تشخیص علت درد فراهم کند.
مرحله بعدی ارزیابی، معاینه فیزیکی است. پزشک با لمس ناحیه بین دو کتف و بررسی تغییرات پوستی و حساسیت به لمس در این منطقه سعی میکند منبع درد را شناسایی کند. همچنین با بررسی ساختارهای اطراف مانند ستون فقرات و کتفها ممکن است علت درد مشخص شود.
در صورتی که پزشک علاوه بر تاریخچه و معاینه فیزیکی نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشد، ممکن است روشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی برای بررسی دقیقتر تجویز شود. این روشها به پزشک کمک میکنند تا ساختارهای مختلف ناحیه درد را از زوایای مختلف مشاهده کند و در صورت لزوم مطالعات متعددی انجام دهد.
روشهای درمان درد بین دو کتف
پس از تشخیص علت دقیق درد ستون فقرات بین دو کتف، بهترین روش درمان با توجه به نیازهای فردی هر بیمار تجویز میشود. در بیشتر موارد، برای درمان درد بالای کمر بین دو کتف، رویکردی جامع و ترکیبی از درمانها ممکن است مؤثر باشد. در ادامه به روشهای مختلفی که برای درمان درد بین دو کتف تجویز میشود، میپردازیم:
- دارو درمانی: دارو درمانی برای درمان درد بین دو کتف معمولاً شامل تجویز داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) است که به کاهش التهاب و تسکین درد کمک میکند. در مواردی که درد ناشی از اسپاسم عضلانی باشد، شلکنندههای عضلانی ممکن است تجویز شوند. برای دردهای شدیدتر یا مزمن، داروهای مسکن یا داروهای استروئیدی در صورت نیاز تحت نظر پزشک تجویز میشود.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از روشهای اصلی درمان درد بین دو کتف است که هدف آن بهبود وضعیت بدن، تقویت عضلات و کاهش تنشهای عضلانی است. فیزیوتراپیستها با استفاده از تکنیکهای مختلف مانند درمان دستی (منوال تراپی)، تمرینات ورزشی و الکتروتراپی به کاهش درد و بهبود حرکت ناحیه آسیب دیده کمک میکنند. همچنین آموزش وضعیت صحیح بدنی و نحوه حرکات مناسب برای جلوگیری از تشدید درد در طول روز نیز بخش مهمی از فیزیوتراپی است.
- طب سوزنی: طب سوزنی به عنوان یک روش درمانی کمکی در کنار دارو درمانی و فیزیوتراپی برای تسکین درد وسط پشت بین دو کتف استفاده میشود که در آن سوزنهای بسیار ریز در نقاط خاص بدن وارد میشوند. این نقاط معمولاً در مسیرهای انرژی بدن قرار دارند. طب سوزنی به تحریک سیستم عصبی و آزادسازی اندورفینها (مسکنهای طبیعی بدن) میتواند در تسکین درد و کاهش التهاب موثر باشد.
جراحی برای درمان درد بین دو کتف
درد بین دو کتف در بسیاری از موارد نیاز به جراحی ندارد و به درمانهای غیر جراحی مانند دارو درمانی و فیزیوتراپی پاسخ مثبت میدهد. با این حال، در مواردی که درد ناشی از مشکلات جدیتری مانند فتق دیسک گردن، تومور، آسیبهای شدید به ستون فقرات یا اختلالات عصبی باشد، ممکن است جراحی ضرورت پیدا کند.
بنابراین جراحی معمولاً در صورتی توصیه میشود که درمانهای غیرجراحی نتوانند درد را کاهش دهند یا مشکل ایجاد شده تهدیدی برای عملکرد اعصاب یا ستون فقرات باشد. تصمیمگیری در مورد نیاز به جراحی باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد که با توجه به علائم و نتایج آزمایشها، بهترین گزینه درمانی را پیشنهاد میدهد.
بهترین روش درمان درد بین دو کتف
فیزیوتراپی به عنوان یکی از بهترین روشهای درمان درد بین دو کتف شناخته میشود، زیرا این روش به طور خاص بر تقویت عضلات و بهبود وضعیت بدنی تمرکز دارد که میتواند به کاهش درد و پیشگیری از بروز مشکلات در آینده کمک کند. مزایای فیزیوتراپی برای درمان درد بالای کمر بین دو کتف عبارتند از:
- تقویت عضلات: فیزیوتراپی به تقویت عضلات اطراف کتف و کمر کمک میکند. عضلات قویتر به طور مؤثری از وارد شدن فشار اضافی روی مفاصل و بافتهای نرم جلوگیری میکنند و درد را کاهش میدهند.
- بهبود وضعیت بدن: تمرینات فیزیوتراپی به اصلاح وضعیت بدن و افزایش آگاهی از نحوه قرارگیری بدن در طول روز کمک میکنند. وضعیت بدنی نامناسب یکی از دلایل شایع درد بین دو کتف است که فیزیوتراپی میتواند به اصلاح آن بپردازد.
- کاهش درد و التهاب: با استفاده از تکنیکهای مختلف فیزیوتراپی مانند ماساژ درمانی، الکتروتراپی و تمرینات کششی درد و التهاب کاهش یافته و روند بهبودی تسریع میشود.
- پیشگیری از آسیبهای مجدد: فیزیوتراپی با تقویت عضلات و اصلاح وضعیت بدن، خطر بروز آسیبهای بعدی کاهش مییابد.
- بهبود تحرک و انعطاف پذیری: تمرینات فیزیوتراپی، انعطاف پذیری و تحرک ناحیه شانه و کمر را بهبود میبخشند که میتواند به کاهش تنش و درد کمک کند.
- درمان غیرتهاجمی: فیزیوتراپی یک روش غیرتهاجمی است که نیاز به داروهای شیمیایی یا جراحی و عوارض ناشی از آنها را کاهش میدهد.
به طور کلی، فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمانی کامل و مؤثر برای درد بالای کمر بین دو کتف به شمار میآید که میتواند نه تنها درد را کاهش دهد، بلکه باعث بهبود عملکرد کلی ناحیه کمر و شانهها شود.
مرکز فیزیوتراپی برای درمان درد بین دو کتف
کلینیک فیزیوتراپی نوید یک مرکز تخصصی و معتبر در زمینه درمان مشکلات عضلانی و اسکلتی است که با استفاده از روشهای نوین فیزیوتراپی به درمان دردهای مزمن و حاد مانند دردهای گردن، شانه و کمر میپردازد. این کلینیک با بهرهگیری از فیزیوتراپیستهای مجرب و تجهیزات پیشرفته، برنامههای درمانی مناسب را با توجه به شرایط خاص هر بیمار طراحی کرده و به تسریع روند بهبودی کمک میکند. برای کسب اطلاعات بیشتر با شمارههای کلینیک تماس حاصل فرمایید.
روشهای پیشگیری از درد ستون فقرات بین دو کتف
برای پیشگیری از درد بالای کمر بین دو کتف، این اقدامات توصیه میشوند:
- حفظ وضعیت مناسب بدن میتواند خطر کمر درد را به طور چشمگیری کاهش دهد. هنگام نشستن، باید کمر را صاف نگه دارید، شانهها را ریلکس کرده و پاها را به صورت صاف روی زمین قرار دهید. همچنین، استفاده از صندلی ارگونومیک در محیط کار میتواند تأثیر زیادی در حفظ وضعیت صحیح بدن و جلوگیری از کمر درد داشته باشد.
- ورزش منظم، عضلات پشت را قوی و انعطاف پذیر نگه میدارد و احتمال کشیدگی عضلات را کاهش میدهد. فعالیتهایی مانند شنا، پیاده روی و یوگا میتوانند به حفظ سلامت ستون فقرات کمک کرده و درد بین دو کتف را کاهش دهند.
- رعایت تکنیک صحیح بلند کردن اجسام سنگین، خطر کشیدگی و کمر درد را کاهش میدهد. هنگام بلند کردن اجسام به جای خم شدن از ناحیه کمر، زانوها را خم کنید و از چرخاندن بدن هنگام بلند کردن اجسام خودداری کنید.
- نشستن طولانی مدت فشار زیادی به کمر وارد میکند. هر 30 دقیقه یک بار استراحت کرده، بایستید، حرکات کششی انجام دهید و کمی حرکت کنید تا انعطاف پذیری عضلات حفظ شود و از ناراحتی جلوگیری گردد.
- استرس میتواند باعث ایجاد تنش در قسمت بالایی پشت و شانهها شود. با انجام تمریناتی مانند مدیتیشن و یوگا میتوان به کاهش سفتی عضلات و کاهش درد کمک کرد.