شانه یخ زده یک بیماری دردناک است که سبب محدودیت حرکت مفصل شانه می‌شود. این وضعیت معمولاً به تدریج پیشرفت کرده و در صورت عدم درمان می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول بینجامد. این عارضه اغلب با درد شدید و کاهش تدریجی دامنه حرکتی شانه همراه است، به گونه‌ای که انجام فعالیت‌های روزمره مانند پوشیدن لباس یا بلند کردن اجسام را دشوار می‌کند. به همین دلیل، تشخیص و درمان آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله به بررسی علائم شانه یخ زده و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
شانه یخ زده چیست؟
اگر با دردی آزاردهنده در ناحیه شانه رو به رو هستید که حرکت شانه را محدود کرده، ممکن است دچار عارضه‌ای به نام شانه یخ زده شده باشید.
شانه یخ زده (Frozen shoulder) که با نام کپسولیت چسبنده (Adhesive Capsulitis) نیز شناخته می‌شود، یک عارضه شایع است که باعث درد و کاهش تدریجی دامنه حرکتی شانه می‌شود.
در این عارضه کپسول مفصلی شانه ضخیم، سفت و ملتهب می‌شود. کپسول مفصلی بافت همبندی است که مفصل شانه را احاطه کرده و استخوان بازو (هومروس) را در محل خود در حفره شانه (گلنوئید) نگه می‌دارد. التهاب کپسول مفصلی باعث کاهش انعطاف‌پذیری مفصل و در نتیجه کاهش تدریجی دامنه حرکتی شانه می‌شود.
دلیل نامگذاری شانه یخ زده چیست؟
علت نامگذاری این بیماری به نام “شانه یخ زده” این است که افزایش درد باعث کاهش استفاده از شانه می‌شود. این بی‌تحرکی خود منجر به افزایش ضخامت و سفتی کپسول مفصلی شده و حرکت شانه را بیش از پیش دشوار می‌کند تا جایی که فرد احساس می‌کند شانه‌اش در موقعیتی ثابت و به حالت یخ زده باقی مانده است. به همین دلیل، این وضعیت به نام شانه یخ زده شناخته می‌شود.
شانه یخ زده چقدر رایج است؟
تقریباً پنج نفر از هر صد نفر در طول زندگی خود دچار شانه یخ زده می‌شوند. این بیماری بیشتر در افرادی که بین 40 تا 70 سال سن دارند، مشاهده می‌شود و به طور کلی در زنان کمی شایع‌تر از مردان است.
علائم شانه یخ زده
شانه یخ زده معمولاً با دو علامت اصلی شناخته می‌شود:
- درد: درد ناشی از شانه یخ زده به طور تدریجی شروع می‌شود و ممکن است با گذشت زمان شدت یابد. این درد معمولاً در شب‌ها بدتر می‌شود و همچنین زمانی که فرد شانه‌اش را حرکت می‌دهد، تشدید می‌شود.
- سفتی: یکی از ویژگی‌های اصلی شانه یخ زده، احساس سفتی در مفصل شانه است. این سفتی می‌تواند به طور چشمگیری حرکت طبیعی شانه را محدود کند. به طوری که انجام کارهای روزمره‌ای مانند رانندگی یا لباس پوشیدن دشوار می‌شود.
دلایل شانه یخ زده
علت دقیق ابتلا به شانه یخ زده در بسیاری از موارد مشخص نیست و گاهی اوقات هیچ دلیل واضح و مشخصی برای بروز این بیماری وجود ندارد. به این نوع شانه یخ زده، شانه یخ زده اولیه یا ایدیوپاتیک گفته می‌شود که معمولاً به طور تدریجی بروز می‌کند و علت آن برای پزشکان نامشخص است.
با این حال در برخی موارد، دلایل مشخص‌تری برای ابتلا به شانه یخ زده وجود دارد که به آن شانه یخ زده ثانویه گفته می‌شود. این نوع شانه یخ زده ممکن است ناشی از آسیب‌های فیزیکی به شانه مانند آسیب به روتاتور کاف (تاندون‌ها و عضلات اطراف شانه) باشد که به حرکت شانه آسیب می‌زند و موجب التهاب و سفتی مفصل می‌شود.
علاوه بر این، اگر فرد به دلیل شکستگی یا انجام عمل جراحی مجبور شود برای مدت طولانی شانه خود را بی حرکت نگه دارد، این نیز می‌تواند عامل دیگری برای ایجاد شانه یخ زده باشد.
چه عواملی شانس ابتلا به شانه یخ زده را بالا می‌برد؟
شانه یخ زده در برخی افراد بیشتر دیده می‌شود و عوامل مختلفی می‌توانند احتمال بروز این عارضه را افزایش دهند. در ادامه به پنج عامل اصلی که خطر ابتلا به این مشکل را بالا می‌برند، اشاره میکنیم:
- سن و جنسیت: شانه یخ زده معمولاً در افراد میانسال و مسن به ویژه در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی شایع است. علاوه بر این، زنان بیش از مردان مستعد ابتلا به این عارضه هستند.
- آسیب‌ها و جراحی‌های اخیر شانه: هرگونه آسیب یا جراحی که باعث کاهش تحرک مفصل شانه شود، می‌تواند زمینه ساز ابتلا به شانه یخ زده باشد. برای مثال، پارگی روتاتور کاف، شکستگی‌های مربوط به تیغه شانه، ترقوه یا استخوان بازو همگی می‌توانند حرکت شانه را محدود کرده و خطر این عارضه را افزایش دهند.
- دیابت: ارتباط بین دیابت و شانه یخ زده به طور گسترده بررسی شده است و تحقیقات نشان داده‌اند که ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد دیابتی به این بیماری مبتلا می‌شوند.
- سایر بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند سکته مغزی، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، بیماری پارکینسون و برخی بیماری‌های قلبی می‌توانند احتمال ابتلا به شانه یخ زده را افزایش دهند.
- بی تحرکی و کاهش فعالیت‌های روزمره: سبک زندگی کم تحرک، نشستن‌های طولانی مدت و اجتناب از حرکت دادن شانه به دلیل درد یا ناراحتی می‌تواند موجب خشک شدن مفصل و در نهایت بروز این عارضه شود.
مراحل شانه یخ زده
علائم شانه یخ زده به طور معمول در سه مرحله بروز می‌کند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
1-مرحله یخ زدگی (freezing): این مرحله معمولاً از شش هفته تا نه ماه طول می‌کشد و در این دوران، درد و کاهش دامنه حرکتی شانه بیشترین شدت خود را دارد و فرد به سختی قادر به انجام کارهای روزمره خواهد بود.
2-مرحله یخ زدگی کامل (frozen): در این مرحله، شدت درد ممکن است کاهش یابد، اما شانه همچنان سفت است و محدودیت حرکتی دارد. این مرحله معمولاً از دو تا شش ماه به طول می‌انجامد و در این دوران با وجود کاهش درد، محدودیت‌های حرکتی همچنان به قوت خود باقی است.
3- مرحله باز شدن یخ یا بهبودی (thawing): در این مرحله، درد به تدریج کاهش می‌یابد و دامنه حرکتی شانه دوباره باز می‌گردد. این مرحله معمولاً از شش ماه تا دو سال طول می‌کشد و در این دوران، حرکت شانه به حالت طبیعی یا نزدیک به آن باز می‌گردد و بهبودی کامل معمولاً حاصل می‌شود.
تشخیص شانه یخ زده
برای تشخیص شانه یخ زده، پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست ابتدا از شما درباره علائم و مشکلاتی که تجربه می‌کنید، سوالات زیر را خواهد پرسید:
- مدت زمانی که علائم شروع شده‌اند.
- زمان‌هایی که علائم شدت می‌یابند یا بیشتر مشاهده می‌شوند.
- عواملی که باعث بدتر شدن درد و محدودیت حرکتی می‌شوند.
- تأثیر این علائم بر فعالیت‌های روزمره مانند پوشیدن لباس، رانندگی یا انجام کارهای روزمره.
پزشک همچنین به سوابق پزشکی شما توجه خواهد کرد تا هر گونه شرایط یا آسیب قبلی که ممکن است ریسک ابتلا به شانه یخ زده را افزایش دهد، شناسایی کند.
در ادامه، پزشک شانه شما را به دنبال نشانه‌هایی از حساسیت یا درد به دقت معاینه خواهد کرد و دامنه حرکتی شانه را ارزیابی می‌کند.
اگرچه برای تشخیص شانه یخ زده به رادیوگرافی نیازی نیست، اما پزشک ممکن است توصیه کند که این آزمایش را انجام دهید تا سایر مشکلات مشابه با علائم شانه یخ زده مانند مشکلات مفصلی یا استخوانی رد شوند.
درمان شانه یخ زده
درمان شانه یخ زده معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های غیرجراحی است که به تدریج می‌توانند به کاهش التهاب، بهبود حرکت و کاهش درد کمک کنند. در ادامه، هر یک از این روش‌های درمانی را معرفی خواهیم کرد:
1-مصرف دارو
دارو درمانی برای کاهش درد و التهاب در شانه یخ زده استفاده می‌شود. پزشکان معمولاً داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین را تجویز می‌کنند تا التهاب را کاهش دهند. در مواردی که درد شدید است، داروهای مسکن مانند استامینوفن یا حتی داروهای مسکن قوی‌تر برای کمک به تسکین درد و بهبود خواب شبانه ممکن است تجویز شوند.
2-فیزیوتراپی برای درمان شانه یخ زده
فیزیوتراپی یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان شانه یخ زده است. این تکنیک به بهبود دامنه حرکتی، کاهش درد و جلوگیری از تشدید محدودیت‌های حرکتی کمک می‌کند.
این روش درمانی با فراهم کردن شرایط مناسب برای بازیابی عملکرد مفصل از خشکی بیشتر شانه جلوگیری کرده و روند بهبودی را تسریع می‌کند.
علاوه بر این، فیزیوتراپیست‌ها با ارزیابی وضعیت بیمار و تنظیم برنامه‌ای متناسب با مرحله بیماری از پیشرفت عارضه جلوگیری کرده و به بازگرداندن استقلال حرکتی فرد کمک می‌کنند.
3-تزریق استروئید
تزریق استروئید یکی از روش‌های مؤثر در کاهش درد و التهاب ناشی از شانه یخ زده است. در این روش، یک داروی کورتیکواستروئیدی به داخل مفصل شانه یا اطراف آن تزریق می‌شود. استروئیدها با سرکوب واکنش‌های التهابی بدن به کاهش التهاب کپسول مفصلی و در نتیجه کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کنند.
با این حال، اثر تزریق استروئید معمولاً موقتی است و ممکن است پس از چند هفته کاهش یابد. به همین دلیل، تزریق استروئید معمولاً در کنار سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی به کار می‌رود.
4-هیدرودیلاتاسیون (Hydrodilation)
هیدرودیلاتاسیون یکی از روش‌های نوین درمان شانه یخ زده است. در این روش، مقدار مشخصی از مایع (معمولاً ترکیبی از سرم نمکی، کورتیکواستروئید و بی‌حس‌کننده موضعی) با استفاده از راهنمایی تصویربرداری (اشعه ایکس یا سونوگرافی) به داخل مفصل شانه تزریق می‌شود.
این مایع باعث کشش کپسول مفصلی و از بین رفتن چسبندگی‌ها می‌شود و به کاهش التهاب و بهبود حرکت مفصل کمک می‌کند.
بسیاری از بیماران پس از این تزریق، کاهش فوری درد را تجربه کرده‌اند. با این حال، تأثیر هیدرودیلاتاسیون ممکن است در بیماران موقتی باشد و برای دستیابی به نتیجه مطلوب، نیاز به درمان‌های مکمل مانند فیزیوتراپی وجود دارد.
5-جراحی
در بسیاری از موارد، شانه یخ زده با درمان‌های غیرجراحی مانند داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی و تمرینات خانگی بهبود می‌یابد. با این حال، اگر پس از طی دوره درمان، دامنه حرکتی شانه به میزان قابل توجهی بهبود نیابد و درد همچنان ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
تکنیک‌های فیزیوتراپی برای درمان شانه یخ زده
برخی از تکنیک‌های رایج فیزیوتراپی برای درمان شانه یخ زده شامل موارد زیر است:
- تمرینات ورزشی: تمرینات کششی و تقویتی بخش مهمی از درمان شانه یخ زده هستند. تمرینات کششی به افزایش انعطاف‌پذیری مفصل کمک کرده و از تشدید خشکی جلوگیری می‌کنند. تمرینات تقویتی نیز عضلات اطراف شانه را تقویت کرده و پایداری آن را بهبود می‌بخشند.
- درمان دستی (منوال تراپی): این روش شامل تکنیک‌های مختلفی مانند موبیلیزاسیون مفصل، ماساژ بافت نرم و کشش دستی است که توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود. این روش‌ها به بهبود حرکت مفصل، کاهش چسبندگی‌های بافتی و تسکین درد کمک می‌کنند. منوال تراپی شانه به ویژه در مراحل اولیه بیماری برای جلوگیری از خشکی بیشتر مفصل و افزایش دامنه حرکتی بسیار مؤثر است.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS): این تکنیک یکی از رایج‌ترین روش‌هاست که با مسدود کردن سیگنال‌های درد و افزایش ترشح اندورفین‌ها به کاهش ناراحتی بیمار کمک می‌کند.
- دیاترمی موج کوتاه (SWD) یا دیاترمی موج کوتاه پالسی (PSWD): در این روش‌ها با استفاده از امواج رادیویی، گرمایی در عمق بافت‌های شانه ایجاد می‌شود. این گرما باعث افزایش جریان خون، کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود انعطاف‌پذیری بافت‌های اطراف مفصل می‌شود.
درمان شانه یخ زده چقدر طول می‌کشد؟
بهبود شانه یخ زده فرآیندی زمان‌بر است و بسته به شدت بیماری، پاسخ بدن به درمان و میزان پایبندی بیمار به جلسات فیزیوتراپی مدت زمان متفاوتی (حدود چند ماه) نیاز خواهد داشت.
در بیشتر موارد، فیزیوتراپی تحت نظر متخصص تا شش هفته طول می‌کشد و تعداد جلسات می‌تواند بین یک تا سه بار در هفته متغیر باشد. با این حال، درمان تنها به جلسات فیزیوتراپی محدود نمی‌شود و تمرینات کششی و حرکتی که با توصیه فیزیوتراپیست در خانه انجام می‌شوند نیز نقش مهمی در روند بهبودی دارند.
بنابراین، موفقیت در درمان شانه یخ زده مستلزم صبر، پشتکار و تعهد به انجام منظم تمرینات تجویز شده و توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست است.
کلینیک فیزیوتراپی برای درمان شانه یخ زده
اگر به دنبال یک درمان اصولی و مؤثر برای شانه یخ زده هستید، کلینیک فیزیوتراپی نوید با ارائه درمان‌های هدفمند و مراقبت‌های حرفه‌ای، بهترین انتخاب برای بازگشت شما به فعالیت‌های روزمره خواهد بود. کلینیک فیزیوتراپی نوید یکی از مراکز تخصصی در زمینه درمان شانه یخ زده است که با بهره‌گیری از تجربه و دانش فیزیوتراپیست‌های مجرب خود پس از تشخیص علت دقیق درد به بیماران کمک می‌کند تا از دردهای مزمن رهایی یابند. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید.
