انحراف زانو به سمت داخل (زانوی ضربدری) و انحراف زانو به سمت خارج (زانوی پرانتزی) از جمله ناهنجاری‌های شایع اسکلتی هستند که می‌توانند بر عملکرد حرکتی و کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. این وضعیت‌ها معمولاً در اثر عوامل مختلفی همچون نقص‌های مادرزادی، آسیب‌های جسمانی، اضافه وزن یا الگوهای حرکتی نامناسب ایجاد می‌شوند.
اگرچه در بسیاری از موارد این ناهنجاری‌ها بدون درمان خاص بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد نیاز به مداخلات درمانی تخصصی از جمله فیزیوتراپی، تمرینات اصلاحی یا حتی جراحی وجود دارد.
بررسی دقیق دلایل، علائم و راهکارهای درمانی می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر این مشکلات کمک کند. در ادامه با انواع انحراف زانو و درمان آن آشنا خواهید شد.
انواع انحراف زانو
زانو به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین مفاصل بدن، نقش کلیدی در حرکت و پایداری بدن ایفا می‌کند. اما ساختار خاص آن و فشارهای مکرری که به آن وارد می‌شود، این مفصل را مستعد انواع آسیب‌ها از جمله انحراف می‌کند.
انحراف زانو به تغییر زاویه طبیعی مفصل زانو گفته می‌شود که می‌تواند باعث بروز مشکلات حرکتی و درد شود. انواع رایج انحراف زانو عبارتند از:
- انحراف زانو به خارج (زانوی پرانتزی)
- انحراف زانو به داخل (زانوی ضربدری)
انحراف زانو به داخل چیست؟
انحراف زانو به داخل که به آن زانوی ضربدری یا والگوس زانو (genu valgum) نیز گفته می‌شود، حالتی است که در آن زانوها به سمت داخل انحراف پیدا می‌کنند. طوری که هنگام ایستادن، در حالی که مچ پاها از هم فاصله دارند زانوها به یکدیگر می‌چسبند.
این وضعیت یکی از ناهنجاری‌های رایج در اندام تحتانی است که اغلب بخشی طبیعی از فرآیند رشد و تکامل کودکان است و در سنین نوپایی تا دوره ابتدایی مشاهده می‌شود.
زانوی ضربدری معمولاً در سه سالگی به شدیدترین حالت خود می‌رسد، اما اغلب به صورت خود به خودی تا سن 7 تا 8 سالگی اصلاح می‌شود. این ناهنجاری در دختران کمی بیشتر از پسران مشاهده می‌شود.
آیا زانوی ضربدری فقط در کودکان دیده می‌شود؟
خیر، انحراف زانو به سمت داخل فقط مختص کودکان نیست، اما در کودکان بیشتر به عنوان بخشی طبیعی از رشد و تکامل مشاهده می‌شود. این وضعیت معمولاً در سنین 2 تا 4 سالگی بروز کرده و تا 7 یا 8 سالگی به طور طبیعی اصلاح می‌شود.
با این حال، در برخی افراد ممکن است زانوی ضربدری در بزرگسالی نیز وجود داشته باشد یا حتی در اثر عوامل خاصی ایجاد شود.
انحراف زانو به داخل چگونه ایجاد می‌شود؟
زانوی ضربدری زمانی ایجاد می‌شود که تعادل بین نیروهایی که بر بخش‌های داخلی و خارجی مفصل زانو وارد می‌شوند، بهم بخورد.
این عدم تعادل باعث می‌شود که مفصل زانو به سمت خط میانه بدن متمایل شود. این وضعیت منجر به افزایش فشار بر بخش داخلی مفصل زانو شده و در طول زمان می‌تواند باعث توسعه آرتروز شود.
علاوه بر این، ترازبندی غیرطبیعی پاها می‌تواند فشار زیادی بر عضلات و لیگامان‌ها وارد کند که منجر به درد و بی ثباتی در مفصل زانو می‌شود.
دلایل انحراف زانو به داخل
علت دقیق انحراف زانو به داخل ممکن است در هر فرد متفاوت باشد و معمولاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند. برخی از دلایل اصلی این وضعیت عبارتند از:
- آسیب یا عفونت: آسیب‌ها یا عفونت‌هایی که صفحات رشد پا را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌توانند منجر به انحراف زانو شوند.
- چاقی: اضافه وزن می‌تواند خطر ابتلا به زانوی ضربدری را افزایش دهد. زیرا وزن زیاد فشار بیشتری بر مفصل زانو وارد می‌کند و می‌تواند باعث تشدید والگوس زانو شود.
- تغذیه نامناسب: کمبود مواد مغذی می‌تواند در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشد. به عنوان مثال، بیماری راشیتیسم که ناشی از کمبود ویتامین D است، می‌تواند باعث تغییر در تراز استخوان‌های پا شود.
- ضعف عضلات: ضعف یا عدم تعادل در عضلات اطراف زانو به ویژه عضلات ران می‌تواند در ایجاد یا تشدید این وضعیت نقش داشته باشد.
- اختلالات مادرزادی یا ژنتیکی: بیماری‌هایی مانند سندرم داون یا دیگر اختلالات ژنتیکی ممکن است با تغییرات در ساختار اسکلتی همراه باشند و باعث بروز این مشکل شوند.
- تومور استخوانی: وجود تومور در یکی از استخوان‌های پا ممکن است زانو را به سمت داخل منحرف کند.
تشخیص دقیق علت انحراف زانو توسط پزشک برای مدیریت مناسب این وضعیت ضروری است.
علائم زانوی ضربدری
شدت علائم زانوی ضربدری (والگوس زانو) ممکن است بسته به شرایط فرد و علت زمینه‌ای انحراف زانو متفاوت باشد. علائم شایع این وضعیت شامل موارد زیر است:
- تغییر شکل قابل مشاهده در پاها
- زانو درد به ویژه پس از فعالیت بدنی، ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت
- مشکل در راه رفتن یا دویدن به دلیل بی ثباتی در مفصل زانو
- افزایش خطر زمین خوردن به دلیل انحراف غیرطبیعی پاها
انحراف زانو به بیرون چیست؟
انحراف زانو به سمت بیرون که به آن زانوی پرانتزی یا واروس زانو (Genu Varum) نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن زانوها به سمت بیرون منحرف می‌شوند. طوری که هنگام ایستادن یا راه رفتن فاصله بیشتر از حد معمولی بین زانوها وجود دارد. این وضعیت به نام زانوی O نیز شناخته می‌شود، زیرا زاویه‌ای شبیه به حرف O در پاها ایجاد می‌کند.
انحراف زانو به بیرون در چه افرادی شایع است؟
وضعیت زانوی پرانتزی در نوزادان و کودکان نوپا شایع است و معمولاً مشکل جدی نیست. در بیشتر موارد، معمولاً پس از 18 ماهگی این وضعیت به طور طبیعی بهبود می‌یابد.
اگر زانوهای کودک بعد از 18 ماهگی همچنان به سمت بیرون منحرف بماند یا این وضعیت با درد یا مشکلات حرکتی همراه باشد، لازم است که کودک تحت نظر پزشک قرار گیرد.
از طرفی انحراف زانو به خارج در سنین بالاتر نیز ممکن است دیده شود. در این موارد بهتر است که فرد سریعاً توسط پزشک متخصص معاینه شود تا علت دقیق انحراف زانو مشخص شده و در صورت نیاز پروسه درمان آغاز شود.
دلایل انحراف زانو به سمت خارج
زانوی پرانتزی در بسیاری از کودکان یک مرحله طبیعی و عادی از رشد به شمار می‌رود، به ویژه در چند سال اول زندگی. اما در برخی موارد، این وضعیت ممکن است ناشی از دلایل زیر باشد:
- رشد یا توسعه غیرطبیعی استخوان‌های پا: وجود مشکل در فرایند رشد استخوان‌ها می‌تواند منجر به تغییر شکل زانوها شود. مشکلاتی مانند بیماری‌های استخوانی ژنتیکی، کمبود ویتامین D (راشیتیسم) یا بیماری بلانت می‌توانند منجر به رشد ناهماهنگ استخوان‌های ران یا ساق پا شوند. در این حالت، محور استخوان‌ها از وضعیت طبیعی خارج شده و زانوها به سمت خارج انحنا پیدا می‌کنند.
- آرتروز: آرتروز زانو یک بیماری تخریبی مفصل است که می‌تواند باعث تغییر شکل استخوان‌های اطراف زانو شود. در اثر این بیماری، زانو به تدریج پایداری خود را از دست داده و ممکن است به سمت خارج انحراف پیدا کند. این وضعیت معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود و می‌تواند باعث درد، سفتی مفصل و محدودیت حرکتی شود.
- آسیب‌دیدگی زانو یا پا: آسیب‌هایی که منجر به ناهنجاری یا عدم هم راستایی استخوان‌ها شوند، می‌توانند انحراف زانو ایجاد کنند. صدماتی مانند شکستگی‌های استخوان ران یا ساق پا، آسیب به رباط‌های زانو یا صدمات شدید به بافت نرم می‌توانند باعث ناهماهنگی یا عدم هم راستایی استخوان‌ها شوند.
- التهاب مزمن در مفصل زانو: التهاب‌های طولانی‌مدت در مفصل زانو می‌توانند به غضروف و استخوان آسیب زده و در نتیجه منجر به تغییر شکل و ناهماهنگی استخوان‌های پا شوند.
- چاقی: در افراد چاق، نیروی ناشی از وزن بدن می‌تواند محور طبیعی پاها را تحت تأثیر قرار داده و زمینه‌ساز انحراف زانو شود. علاوه بر این، چاقی می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش داده و این مشکل را پیچیده‌تر کند.
انحراف زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص زانوی ضربدری یا زانوی پرانتزی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام اطلاعات خاصی درباره وضعیت بیمار و شدت انحراف ارائه می‌دهند:
- معاینه فیزیکی: در مرحله اول فیزیوتراپیست یا پزشک با معاینه فیزیکی، راستای پاها و میزان انحراف را ارزیابی می‌کند. همچنین قدرت و پایداری مفصل زانو بررسی می‌شود تا وضعیت کلی پاها و احتمال وجود سایر مشکلات شناسایی شود.
- تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray): رادیوگرافی اطلاعات دقیقی از استخوان‌های پا ارائه می‌دهد. این تصاویر می‌توانند میزان انحراف و وجود هرگونه شرایط زمینه‌ای مانند ناهنجاری‌های استخوانی را نشان دهند.
- ام آر آی (MRI): این روش تصویربرداری، نمای دقیقی از بافت‌های نرم اطراف زانو شامل عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها ارائه می‌دهد. در صورت مشکوک بودن به آسیب یا اختلال در این بافت‌ها، MRI تجویز می‌شود.
- سی تی اسکن (CT Scan): سی تی اسکن برای بررسی جزئیات بیشتر در مورد استخوان‌ها و ارزیابی میزان دقیق انحراف مفید است. همچنین می‌تواند به شناسایی بیماری‌های زمینه‌ای مؤثر بر مفصل زانو کمک کند.
- تحلیل راه رفتن (Gait Analysis): در این روش، نحوه راه رفتن یا دویدن بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. این تحلیل می‌تواند مشکلات تعادل یا پایداری را که ممکن است در انحراف زانو نقش داشته باشند، شناسایی کند.
- آزمایش خون: اگر پزشک به وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند راشیتیسم یا بیماری بلانت مشکوک باشد، آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین D، کلسیم یا سایر نشانگرهای مرتبط تجویز می‌شود.
- آسپیراسیون مفصل (Joint Aspiration): در صورت وجود التهاب یا عفونت در مفصل زانو، پزشک ممکن است از مایع مفصلی نمونه برداری کند. این روش می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره علت احتمالی التهاب ارائه دهد.
روش‌های درمان انحراف زانو
انتخاب روش درمان انحراف زانو بستگی به شدت انحراف، علت زمینه‌ای و وضعیت بیمار دارد. با توجه به این شرایط، پزشک متخصص بهترین روش درمان را انتخاب خواهد کرد. روش‌های درمان انحراف زانو ممکن است شامل روش‌های غیرجراحی یا جراحی باشند:
رویکرد اول: اصلاح انحراف زانو بدون جراحی
در بسیاری از موارد، انحراف زانو نیاز به جراحی ندارد و با استفاده از درمان‌های غیرجراحی قابل حل است. در اینجا به برخی از روش‌های اصلاح انحراف زانو بدون جراحی می‌پردازیم:
1-فیزیوتراپی
فیزیوتراپی زانو می‌تواند نقش مهمی در کاهش علائم و بهبود عملکرد زانو ایفا کند. این درمان شامل تمرینات تقویتی برای عضلات اطراف زانو، اصلاح الگوی حرکتی، استفاده از تکنیک‌های کششی و درمان دستی برای افزایش انعطاف پذیری و کاهش درد است. فیزیوتراپی به عنوان اساسی‌ترین و موثرترین بخش در رویکردهای غیرجراحی برای اصلاح انحراف زانو شناخته می‌شود.
2-استفاده از زانوبند یا بریس
در برخی موارد، استفاده از زانوبند یا بریس می‌تواند به اصلاح انحراف زانو کمک کند. این بریس‌ها به طور موقت فشار روی مفصل زانو را کاسته و به تثبیت زانو در موقعیت صحیح کمک می‌کنند.
3-دارو درمانی
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می‌تواند در کاهش درد و التهاب ناشی از انحراف زانو مفید باشد. در مواردی که التهاب شدید است، داروهای ضددرد به کنترل علائم کمک می‌کنند.
4-کفش‌های ارتوپدی یا کفی‌های مخصوص
استفاده از کفش‌های ارتوپدی یا کفی‌های ویژه می‌تواند به بهبود توزیع فشار در پاها کمک کند و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری نماید.
5-کاهش وزن
کاهش وزن نقش بسیار مهمی در اصلاح انحراف زانو دارد، زیرا وزن اضافی فشار زیادی به مفصل زانو وارد می‌کند که می‌تواند موجب تشدید انحراف و آسیب به مفصل شود.
کاهش وزن می‌تواند فشار وارده بر مفصل زانو را کاهش داده و از سایش بیشتر غضروف‌ها جلوگیری کند. این امر علاوه بر بهبود وضعیت زانو، می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد آن نیز کمک کند.
توجه داشته باشید که هر یک از این درمان‌ها به تنهایی نمی‌توانند به طور کامل انحراف زانو را اصلاح کنند، بلکه ترکیب آن‌ها به مرور زمان می‌تواند به بهبود وضعیت و اصلاح انحراف کمک کند.
رویکرد دوم: جراحی انحراف زانو
اگر درمان‌های غیرجراحی نتایج مطلوبی نداشته باشند یا انحراف شدید باشد، ممکن است عمل جراحی انحراف زانو ضروری باشد. روش‌های جراحی برای اصلاح انحراف زانو شامل موارد زیر هستند:
- عمل جراحی اصلاحی (Osteotomy): در این روش، پزشک بخشی از استخوان‌های ساق یا ران را برای اصلاح زاویه زانو برش می‌دهد. سپس استخوان‌ها به موقعیت صحیح خود منتقل شده و با استفاده از پیچ و پین ثابت می‌شوند. این روش معمولاً برای افراد بزرگسال که مشکلات دیگری مانند آرتروز دارند، توصیه می‌شود.
- آرتروپلاستی (عمل تعویض زانو): در موارد شدید که آسیب مفصل زانو به حدی است که درمان‌های دیگر مؤثر نبوده و درد شدیدی وجود دارد، عمل تعویض زانو ممکن است انجام شود. در این عمل، مفصل زانو با یک پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش به ویژه برای افراد مسن یا کسانی که به آرتروز شدید مبتلا هستند، استفاده می‌شود.
- جراحی ترمیمی رباط‌ها یا تاندون‌ها: اگر انحراف زانو به علت آسیب به رباط‌ها یا تاندون‌ها باشد، ممکن است عمل جراحی برای ترمیم این ساختارها لازم باشد.
درمان انحراف زانو با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی غیرجراحی برای کاهش علائم زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری و بهبود عملکرد مفصل زانو شناخته می‌شود. در ادامه به مزایای کلیدی فیزیوتراپی برای درمان انحراف زانو اشاره می‌شود:
- تقویت عضلات اطراف زانو
- کاهش درد و التهاب
- افزایش دامنه حرکتی
- بهبود تعادل و ثبات مفصل
- جلوگیری از پیشرفت انحراف
- کاهش نیاز به عمل جراحی
- آموزش الگوهای حرکتی صحیح
فیزیوتراپی چگونه به درمان انحراف زانو کمک می‌کند؟
در ادامه به تکنیک‌ها و تمرینات مختلفی که در مراکز فیزیوتراپی برای درمان انحراف زانو استفاده می‌شوند، پرداخته می‌شود:
1-ترموتراپی (Thermotherapy)
ترموتراپی یا گرما درمانی یکی از روش‌های مؤثر فیزیوتراپی برای درمان انحراف زانو است که به کاهش درد و التهاب در مفصل زانو کمک می‌کند. با استفاده از گرمای ملایم، جریان خون به بافت‌های اطراف زانو افزایش می‌یابد که این امر موجب تسکین تنش و گرفتگی عضلات، کاهش التهاب و بهبود انعطاف پذیری مفصل می‌شود.
2-تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، یک روش درمانی غیرتهاجمی است که در فیزیوتراپی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. در این روش، الکترودهای کوچکی بر روی پوست اطراف مفصل زانو یا ناحیه دردناک قرار می‌گیرند و پالس‌های الکتریکی با فرکانس‌های خاص به عصب‌های سطحی ارسال می‌شود تا درد را تسکین دهد.
این روش به ویژه برای افرادی که از درد مزمن زانو یا التهاب مفصل رنج می‌برند، مفید است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند. TENS به عنوان یک درمان کمکی، می‌تواند در کنار سایر روش‌های فیزیوتراپی برای بهبود وضعیت زانو و کاهش علائم انحراف زانو مورد استفاده قرار گیرد.
3-تحریک الکتریکی عصبی عضلانی (NMES)
تحریک الکتریکی عصبی عضلانی، یک روش درمانی است که در فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد مفاصل استفاده می‌شود. در این روش، الکترودها بر روی پوست اطراف مفصل زانو یا ناحیه مورد نظر قرار می‌گیرند و پالس‌های الکتریکی به عضلات آن ناحیه ارسال می‌شود.
این پالس‌های الکتریکی به طور مصنوعی باعث انقباض عضلات می‌شوند و کمک می‌کنند که عضلات ضعیف یا آسیب دیده، تقویت شوند.
تقویت عضلات اطراف زانو به ویژه عضلات چهارسر ران و همسترینگ می‌تواند به بهبود ثبات مفصل زانو کمک کند و از فشار غیرطبیعی روی مفصل جلوگیری کند. بنابراین NMES می‌تواند به ویژه برای افرادی که به دلیل آسیب یا ضعف عضلانی دچار انحراف زانو هستند، مفید باشد.
4-درمانی دستی (Manual Therapy)
درمانی دستی یا منوال تراپی یکی از تکنیک‌های فیزیوتراپی است که شامل استفاده از دست‌ها برای درمان مشکلات عضلانی و مفصلی می‌شود. در درمان انحراف زانو، فیزیوتراپیست‌ها با استفاده از تکنیک‌های مختلف درمان دستی مانند منیپولیشن و موبیلیزاسیون تلاش می‌کنند تا حرکت و عملکرد طبیعی زانو را بهبود بخشند.
این روش به بهبود گردش خون، کاهش درد و التهاب کمک می‌کند و به بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکتی زانو می‌انجامد. همچنین درمان دستی می‌تواند به رفع ناهماهنگی‌های مفصلی و بهبود تعادل و ثبات زانو کمک کند.
5- اولتراسوند تراپی (Ultrasound Therapy)
اولتراسوند تراپی یک روش درمانی غیرتهاجمی است که در فیزیوتراپی برای کاهش درد و التهاب و همچنین تسریع فرآیند بهبودی استفاده می‌شود.
در این روش، از امواج صوتی با فرکانس بالا (ماورا صوت) برای نفوذ به بافت‌های عمیق بدن استفاده می‌شود. این امواج باعث ایجاد ارتعاشاتی در بافت‌های زیر پوست می‌شوند که موجب افزایش جریان خون، بهبود متابولیسم سلولی و کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده می‌شود.
در درمان انحراف زانو، اولتراسوند تراپی می‌تواند به کاهش التهاب مفصل زانو، تسکین درد و بهبود دامنه حرکتی کمک کند. اولتراسوند تراپی معمولاً در کنار سایر روش‌های فیزیوتراپی مانند منوال تراپی و برای تکمیل فرایند درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
6-تمرینات تقویتی (Strengthening Exercises)
تمرینات تقویتی نقش بسیار مهمی در درمان انحراف زانو دارند، چرا که تقویت عضلات اطراف زانو می‌تواند به بهبود ثبات مفصل، کاهش فشار اضافی و حمایت از مفصل زانو کمک کند.
این تمرینات معمولاً به تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات گلوتال می‌پردازند که به تثبیت زانو و بهبود عملکرد آن کمک می‌کنند.
تمرینات تقویتی شامل حرکات مختلفی مانند حرکات اسکات (Squats)، حرکات لانج (Lunges)، تمرین با باند مقاومتی (Resistance Band Exercises) و تمرین با وزنه می‌شود.
این تمرینات با هدف تقویت عضلات اطراف زانو انجام می‌شوند و می‌توانند به بهبود تعادل و کاهش درد کمک کنند.
7-تمرینات کششی (Stretching Exercises)
تمرینات کششی بخش مهمی از برنامه درمانی انحراف زانو هستند، زیرا این تمرینات به بهبود انعطاف پذیری عضلات و مفاصل اطراف زانو کمک می‌کنند. این نوع تمرینات به ویژه برای کاهش تنش عضلانی و بهبود دامنه حرکتی مفصل زانو مفید هستند.
انجام کشش منظم عضلات ران، همسترینگ، ساق پا و باسن می‌تواند به جلوگیری از سختی و محدودیت حرکتی در مفصل زانو کمک کند.
تمرینات کششی معمولاً شامل حرکاتی مانند کشش عضلات همسترینگ (Hamstring Stretch)، کشش عضلات چهارسر ران (Quadriceps Stretch)، کشش ساق پا (Calf Stretch) و کشش باسن (Hip Flexor Stretch) هستند.
اگر انحراف زانو درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر انحراف زانو در سنین کم درمان به صورت خود به خودی درمان نشد، حتماً باید پیگیری شود. زیرا ممکن است عواقب جدی به همراه داشته باشد.
عدم درمان انحراف زانو می‌تواند منجر به افزایش درد و ناراحتی در مفصل زانو شود، چرا که فشار غیرطبیعی بر مفصل می‌تواند باعث سایش غضروف‌ها و تخریب مفصل شود. این مشکلات می‌تواند در طول زمان به آرتروز و مشکلات مفصلی دردناک منجر گردد.
علاوه بر این، در صورتی که درمان انحراف زانو نادیده گرفته شود، فرد ممکن است با مشکلاتی مانند کاهش کیفیت زندگی و افت عملکرد در فعالیت‌های روزمره روبه‌رو شود. بنابراین، پیگیری درمان انحراف زانو از اهمیت بالایی برخوردار است.
کلینیک فیزیوتراپی شمال تهران
اگر به دنبال یک مرکز معتبر و تخصصی برای درمان انحراف زانو هستید، کلینیک فیزیوتراپی نوید انتخابی ایده‌آل برای شماست. کلینیک نوید با تیمی مجرب و متخصص در زمینه درمان انواع مشکلات زانو آماده کمک به شما هموطنان عزیز برای بازگشت هرچه سریعتر به فعالیت‌های روزمره است. برای رزرو نوبت و کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید.
