گردن درد تنها مخصوص بزرگسالان نیست و کودکان نیز با وجود انعطاف پذیری و مقاومت بدنی بالا ممکن است دچار آن شوند. فعالیت‌های روزمره، وضعیت بدنی نامناسب هنگام نشستن و استفاده طولانی مدت از وسایل الکترونیکی از جمله عواملی هستند که می‌توانند موجب گردن درد در کودکان شوند. 

طبق نتایج یک مطالعه در میان دانش‌آموزان فنلاندی، بسیاری از کودکان حداقل یکبار در هفته گردن درد را تجربه می‌کنند. شناسایی به موقع علت زمینه‌ای این درد نقش مهمی در درمان مؤثر و سریع آن دارد. در این مقاله با مهم‌ترین دلایل گردن درد در کودکان آشنا می‌شویم و راهکارهایی برای درمان آن ارائه می‌دهیم تا بتوانید با آگاهی بیشتر از سلامت فرزندتان محافظت کنید.

علت گردن درد در کودکان

گردن درد در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از مشکلات ساده و گذرا گرفته تا مواردی که نیازمند پیگیری جدی هستند. شناخت این عوامل، گامی مهم در جهت پیشگیری و درمان مؤثر گردن درد کودکان محسوب می‌شود. در ادامه به رایج‌ترین دلایل گردن درد در کودکان اشاره می‌کنیم:

1- وضعیت بد بدنی

امروزه یکی از شایع‌ترین دلایل گردن درد در کودکان، وضعیت نادرست بدن هنگام نشستن، مطالعه یا استفاده از وسایل الکترونیکی است. نشستن طولانی مدت پشت میز بدون پشتیبانی مناسب برای گردن یا خم شدن زیاد هنگام استفاده از موبایل و تبلت می‌تواند باعث فشار مداوم بر عضلات گردن شود. این شرایط به مرور زمان منجر به خستگی عضلات و بروز درد می‌شود.

2- فعالیت‌های شدید

فعالیت‌های روزمره مانند دویدن، بازی کردن، بلند کردن اشیای سنگین (مانند کوله پشتی) و حتی حرکات ناگهانی حین ورزش می‌توانند باعث کشیدگی یا التهاب عضلات گردن شوند. حتی ممکن است کودک به دلیل انجام یک حرکت تکراری یا غیراصولی در ورزش یا بازی دچار اسپاسم عضلانی در ناحیه گردن شود و در نتیجه گردن درد، محدودیت در حرکت سر یا حتی کج شدن غیرعادی گردن را تجربه کند.

3-طرز خوابیدن نادرست

شیوه نامناسب خوابیدن می‌تواند باعث کشیدگی عضلات گردن، شانه‌ها و کمر کودک شده و منجر به درد و ناراحتی شود. معمولاً این درد موقتی است، اما می‌تواند در انجام فعالیت‌های روزمره کودک اختلال ایجاد کند. کودک ممکن است در چرخاندن سر از یک طرف به طرف دیگر دچار محدودیت شود و در انجام کارهای ساده‌ای مانند حمل کیف مدرسه یا نگاه کردن به پایین برای مطالعه با مشکل مواجه شود. اصلاح وضعیت خواب و استفاده از بالش مناسب می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.

4-گردن پیامکی

این اصطلاح به حالتی اشاره دارد که کودک به صورت طولانی مدت سر خود را به سمت پایین خم کرده و به صفحه موبایل یا تبلت خیره می‌شود. این حالت، فشار مضاعفی به مهره‌های گردن وارد می‌کند و می‌تواند موجب درد، سفتی عضلات و حتی کاهش دامنه حرکتی گردن شود. این مشکل با گسترش استفاده از وسایل دیجیتال در بین کودکان رو به افزایش است.

5-استرس و فشارهای روانی

اگرچه استرس پدیده‌ای است که بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود، اما کودکان نیز ممکن است به‌ دلایل مختلفی مانند فشارهای درسی، مشکلات خانوادگی یا مسائل اجتماعی در مدرسه دچار اضطراب، نگرانی یا تنش شوند. این وضعیت می‌تواند باعث انقباض عضلات و در نتیجه دردهای عضلانی در نواحی مختلف بدن از جمله گردن شود.

6-آسیب‌های فیزیکی یا ضربه

افتادن از ارتفاع، تصادف با دوچرخه یا زمین خوردن هنگام ورزش ممکن است باعث وارد شدن صدمه مستقیم به گردن شود. این آسیب‌ها می‌توانند شامل کشیدگی عضله، ضرب دیدگی بافت نرم یا در موارد نادر آسیب به مهره‌ها و رباط‌ها باشند. در چنین شرایطی، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

7-دردهای ناشی از رشد

برخی کودکان در دوره‌های رشد سریع، دردهایی در اندام‌های مختلف از جمله گردن تجربه می‌کنند. این دردها معمولاً خفیف، گذرا و بدون علامت خاص دیگری هستند، اما اگر شدت پیدا کنند یا ادامه‌دار شوند، نیاز به بررسی بیشتر دارند.

8-تورم غدد لنفاوی

غدد لنفاوی در پاسخ به عفونت‌های معمولی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا گلودرد متورم می‌شوند. این تورم معمولاً در یک یا هر دو طرف گردن، درست زیر گوش‌ها و خط فک دیده می‌شود و می‌تواند باعث درد و حساسیت در آن نواحی گردد.

9-مننژیت

سفتی گردن می‌تواند نشانه‌ای از عفونت‌های جدی‌تر مثل مننژیت باشد. اگر کودک علاوه بر گردن درد، تب بالا داشته باشد و نتواند گردن خود را بدون درد حرکت دهد، این وضعیت نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.

مننژیت یک بیماری بالقوه خطرناک است که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. علائم دیگری که ممکن است همراه مننژیت دیده شوند، عبارتند از: سردرد شدید، بروز بثورات پوستی و مشکل در خوردن یا نوشیدن. در صورت مشاهده این علائم باید کودک را فوراً به پزشک یا اورژانس برسانید.

10-سایر علل نادر

در کنار موارد شایعی که ذکر شد، برخی علل نادر مانند سرطان و آرتریت دوران کودکی نیز می‌توانند موجب گردن درد در کودکان شوند.

آگاهی از این علل و توجه به علائم هشداردهنده می‌تواند به تشخیص به موقع و درمان موثر کمک کند و سلامت کودک را تضمین نماید.

علائم گردن درد در کودکان

گردن درد در کودکان همیشه به راحتی قابل تشخیص نیست، زیرا بسیاری از آن‌ها قادر به بیان دقیق محل و نوع درد خود نیستند. به همین دلیل، توجه والدین به نشانه‌های رفتاری و جسمی کودک اهمیت زیادی دارد. شناسایی زودهنگام این علائم می‌تواند نقش کلیدی در درمان سریع و جلوگیری از تشدید مشکل ایفا کند. 

در ادامه به مهم‌ترین نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده گردن درد در کودکان باشند، اشاره می‌کنیم:

1-شکایت‌های کلامی

ساده‌ترین راه برای تشخیص گردن درد، گوش دادن به صحبت‌های کودک است. اگر فرزندتان از درد در ناحیه گردن شکایت می‌کند، این موضوع را جدی بگیرید. حتی اگر شکایت‌ها مبهم یا گذرا باشند، بررسی آن‌ها ضروری است.

2-کاهش دامنه حرکتی گردن

اگر کودک تمایلی به چرخاندن سر یا خم کردن گردن ندارد و حرکات سر او محدود شده است، این می‌تواند نشانه‌ای از درد، گرفتگی عضلات یا التهاب در ناحیه گردن باشد. گاهی کودک برای اجتناب از درد، سر خود را در یک وضعیت خاص نگه می‌دارد یا هنگام حرکت دادن سر، چهره‌اش را در هم می‌کشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم حتماً آن را جدی بگیرید.

3-تغییرات رفتاری

درد مزمن یا حتی خفیف در گردن ممکن است منجر به تغییراتی در رفتار کودک شود. بی‌حوصلگی، گوشه‌گیری، بی‌میلی به بازی‌های فیزیکی، اختلال در خواب، گریه‌های بدون دلیل مشخص یا کاهش تمرکز می‌توانند از نشانه‌های درد پنهان باشند. والدین باید این تغییرات رفتاری را جدی بگیرند، به ویژه اگر همراه با سایر علائم جسمی باشند.

4-محافظت ناخودآگاه از گردن

در بسیاری از موارد، کودک به صورت ناخودآگاه سعی می‌کند گردن خود را از حرکت یا لمس محافظت کند. ممکن است با دست خود ناحیه گردن را بپوشاند، سر را به یک طرف خم نگه دارد، از دراز کشیدن در وضعیت‌های خاص اجتناب کند یا در هنگام پوشیدن لباس مقاومت نشان دهد. این رفتارها می‌توانند نشانه‌ای از احساس ناراحتی یا درد در گردن باشند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در بیشتر موارد گردن درد کودکان موقتی است و با مراقبت‌های ساده خانگی بهبود می‌یابد. با این حال، اگر درد بیشتر از چند روز ادامه پیدا کند و بهبود پیدا نکند، بهترین کار مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق علت درد و دریافت درمان مناسب است.

علاوه بر این، در صورتی که کودک همراه با گردن درد علائم شدیدتری را تجربه کند، باید بدون فوت وقت به پزشک مراجعه شود. این علائم هشداردهنده شامل موارد زیر است:

• سرگیجه یا احساس گیجی
• سبکی سر یا احساس ناپایداری هنگام ایستادن
• سردردهای شدید و مداوم
• بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در بازوها یا دست‌ها

همچنین در شرایطی که گردن درد ناشی از حادثه‌ای جدی مثل تصادف رانندگی، سقوط از ارتفاع یا ضربه شدید باشد یا کودک توانایی حرکت دادن گردن، ایستادن یا راه رفتن را نداشته باشد، مراجعه فوری به اورژانس الزامی است. این وضعیت‌ها ممکن است نشانه آسیب‌های جدی به ستون فقرات یا اعصاب باشند و نیازمند بررسی و درمان فوری هستند.

روش‌های درمان گردن درد در کودکان

خوشبختانه در بیشتر موارد گردن درد در کودکان، خفیف و موقتی است و می‌توان آن را با مراقبت‌های خانگی و روش‌های غیرتهاجمی به خوبی مدیریت کرد. آشنایی با راهکارهای مؤثر درمانی نه تنها به کاهش درد کمک می‌کند، بلکه از پیشرفت آن نیز جلوگیری می‌نماید. در ادامه با مهم‌ترین روش‌های درمانی آشنا می‌شوید:

1-استفاده از گرما

استفاده از کمپرس گرم یکی از ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین روش‌ها برای تسکین دردهای عضلانی گردن است. گرما باعث افزایش جریان خون در ناحیه دردناک می‌شود، عضلات منقبض را شل می‌کند و احساس آرامش را در کودک ایجاد می‌نماید. البته توجه داشته باشید که دمای کمپرس باید کنترل شده باشد تا منجر به سوختگی و ناراحتی کودک نشود.

2-فیزیوتراپی

در مواردی که گردن درد بیشتر از چند روز ادامه دارد یا با علائمی مثل محدودیت حرکتی همراه است، فیزیوتراپی می‌تواند نقش بسیار مؤثری ایفا کند. فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند منوال تراپی، الکتروتراپی و تمرینات ورزشی تنش عضلات را کاهش داده، دامنه حرکتی مفصل گردن را بهبود می‌بخشد و قدرت عضلات نگهدارنده گردن را افزایش می‌دهد. این تمرینات پس از چند جلسه منجر به کاهش چشمگیر درد، بهبود وضعیت بدنی و بازگشت عملکرد طبیعی گردن می‌شوند.

برنامه فیزیوتراپی به صورت اختصاصی و با توجه به شرایط و سن کودک طراحی می‌شود تا روند بهبودی به بهترین شکل ممکن انجام شود.

3-استفاده از بالش مناسب

وضعیت خواب تأثیر زیادی بر سلامت ستون فقرات دارد. بالشی که بیش از حد بلند یا خیلی نرم باشد، می‌تواند باعث وارد شدن فشار غیرطبیعی به گردن شود و درد را تشدید کند.

اما یک بالش استاندارد که سر و گردن کودک را در راستای طبیعی ستون فقرات قرار دهد به بهبود وضعیت خواب کمک می‌کند و فرصت ترمیم شبانه بدن را فراهم می‌سازد. بنابراین انتخاب بالش مناسب متناسب با سن، جثه و حالت خواب کودک (به پشت، به پهلو و غیره) اهمیت زیادی دارد.

مرکز فیزیوتراپی برای درمان گردن درد در کودکان

کلینیک فیزیوتراپی نوید یکی از مراکز تخصصی و معتبر در حوزه درمان انواع اختلالات عضلانی-اسکلتی کودکان به شمار می‌رود. در این کلینیک با بهره‌گیری از دانش فیزیوتراپیست‌های باتجربه و متعهد، ابتدا علت اصلی گردن درد کودک شناسایی شده و سپس با استفاده از روش‌های تخصصی نظیر منوال تراپی، تمرینات ورزشی و ارائه آموزش‌های لازم به والدین روند درمان به گونه‌ای طراحی می‌شود که کودک با کمترین میزان درد و بیشترین سرعت به بهبودی دست پیدا کند. 

در این مرکز محیطی امن و صمیمی برای کودکان فراهم شده تا در آرامش کامل روند درمان را طی کنند و هر چه سریعتر به بازی و فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت با یک متخصص گردن درد با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید.

پیشگیری از گردن درد در کودکان

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، به ویژه زمانی که پای سلامت فرزندتان در میان باشد. در دنیای امروز، کودکان علاوه بر مشغله‌های درسی با فعالیت‌های فوق برنامه و دنیای دیجیتال نیز درگیر هستند. این فعالیت‌ها اگرچه برای رشد جسمی و ذهنی آن‌ها مفیدند، اما می‌توانند فشار مضاعفی به عضلات و ستون فقرات مخصوصاً در ناحیه گردن وارد کنند. 

رعایت چند نکته ساده اما کاربردی می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از گردن درد در کودکان ایفا کند:

• حفظ وضعیت بدنی صحیح: یکی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از گردن درد، آموزش وضعیت بدنی درست به کودک است. به او بیاموزید که هنگام نشستن پشت میز، هنگام مطالعه یا استفاده از رایانه و تبلت باید پشتش صاف باشد، شانه‌ها افتاده باشند و گردن در راستای بدن قرار بگیرد. همچنین توجه داشته باشید که وسایل الکترونیکی در ارتفاع مناسبی روی میز قرار بگیرند تا از خم شدن مداوم گردن جلوگیری شود.
• محدودسازی زمان استفاده از وسایل الکترونیکی: هرچند محدود کردن استفاده از موبایل و تبلت ممکن است برای کودک ناخوشایند به نظر برسد، اما تعیین مدت زمان مشخص و متناسب با سن کودک برای استفاده از این وسایل کاملاً ضروری است. استفاده طولانی مدت از وسایل الکترونیکی می‌تواند باعث ایجاد تنش عضلانی در گردن و شانه‌ها شود. تشویق کودک به استراحت‌های منظم، ایستادن، راه رفتن و انجام حرکات کششی ساده بین فعالیت‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد.
• تنظیم وزن کوله پشتی مدرسه: حمل کوله پشتی‌های سنگین یکی از عوامل شایع بروز گردن درد در کودکان است. وزن کیف مدرسه نباید بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ درصد وزن کودک باشد. از طرفی بهتر است کودک از هر دو بند کوله پشتی استفاده کند تا وزن به طور یکنواخت بین شانه‌ها تقسیم شود. همچنین فرزندتان را تشویق کنید تا وسایل غیرضروری را در خانه بگذارد.
• افزایش فعالیت بدنی روزانه: در عصر دیجیتال، بسیاری از کودکان ساعت‌های طولانی را در خانه و مقابل صفحه نمایش سپری می‌کنند. فعالیت بدنی منظم به حفظ انعطاف پذیری، تقویت عضلات و بهبود سلامت اسکلتی-عضلانی کمک می‌کند. 
• مدیریت استرس و تنش‌های روانی: استرس می‌تواند خود را در قالب تنش عضلانی مخصوصاً در ناحیه گردن و شانه‌ها نشان دهد. صحبت کردن با کودک درباره احساسات، نگرانی‌ها و فشارهای روزمره به او کمک می‌کند تا با چالش‌های روانی بهتر کنار بیاید. آموزش تکنیک‌های ساده مانند تنفس عمیق، مدیتیشن کودکانه یا فعالیت‌های آرامبخش مانند نقاشی یا گوش دادن به موسیقی می‌تواند از بروز فشارهای عضلانی ناشی از استرس پیشگیری کند.

با اجرای این اقدامات پیشگیرانه در خانه و مدرسه می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا سبک زندگی سالم‌تری داشته باشد، از دردهای مزمن پیشگیری کند و رشد جسمی و ذهنی او در مسیر درستی قرار بگیرد. توجه و حمایت والدین، نخستین گام در حفظ سلامت ستون فقرات و عضلات گردن کودکان است.