گردن درد و سرگیجه هر دو از علائم شایعی هستند که گاهی به طور همزمان ایجاد می‌شوند و می‌توانند کیفیت زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند. در برخی موارد، ممکن است این دو علامت به دلایل جداگانه‌ای ظاهر شوند، اما گاهی نیز ارتباط مستقیمی بین آن‌ها وجود دارد. این همپوشانی معمولاً با اصطلاح سرگیجه سرویکوژنیک یا سرگیجه گردنی شناخته می‌شود که به سرگیجه‌ای اشاره دارد که منشأ آن در ناحیه گردن است. 

ترکیب گردن درد و سرگیجه می‌تواند فرد را از انجام فعالیت‌های روزمره باز دارد و احساس ناپایداری، گیجی یا حتی تهوع را به دنبال داشته باشد. در این مقاله به بررسی دلایل احتمالی این مشکل و همچنین مؤثرترین روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت.

رابطه گردن درد و سرگیجه

گردن درد و سرگیجه دو علامتی هستند که ممکن است به صورت همزمان در یک فرد ظاهر شوند و تجربه‌ای ناخوشایند و نگران کننده برای او ایجاد کنند. این دو علامت ممکن است هر کدام به دلایل جداگانه‌ای ایجاد شوند. به عنوان مثال، گردن درد ممکن است ناشی از عوامل متعددی از جمله کشیدگی یا اسپاسم عضلات گردن، التهاب بافت‌ها، آرتروز گردن، دیسک گردن، تومورهای ناحیه ستون فقرات یا آسیب‌های فیزیکی مانند تصادف و زمین خوردن باشد.

از سوی دیگر، سرگیجه نیز علل متنوعی دارد؛ از خستگی و کم آبی بدن گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر مانند میگرن، افت فشار خون، بیماری‌های قلبی و اختلالات سیستم تعادلی گوش داخلی یا مغز.

اما در بسیاری از موارد، این دو علامت با یکدیگر ارتباط نزدیک دارند و علت مشترکی پشت آن‌ها وجود دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تقریباً ۴۰ درصد از افرادی که گردن درد دارند، نوعی از سرگیجه را نیز تجربه می‌کنند. این همزمانی می‌تواند به دلیل اختلال در یکی از سیستم‌های بدن یا وجود یک علت مشترک باشد.

یکی از عوامل مهمی که می‌تواند به طور همزمان باعث گردن درد و سرگیجه شود، اختلال در عملکرد اعصاب ناحیه گردن (بخش فوقانی ستون فقرات) است. این اعصاب نقش مهمی در حفظ تعادل بدن دارند و زمانی که تحت فشار قرار بگیرند یا آسیب ببینند، احتمال بروز سرگیجه همراه با گردن درد افزایش می‌یابد.

در ادامه، با دلایل مختلف بروز گردن درد و سرگیجه و ارتباط آن‌ها با یکدیگر بیشتر آشنا خواهید شد.

علت گردن درد و سرگیجه چیست؟

دلایل بروز همزمان گردن درد و سرگیجه بسیار گسترده و متنوع‌اند. در ادامه با مهم‌ترین عواملی که می‌توانند منجر به گردن درد و سرگیجه همزمان شوند، آشنا می‌شوید:

1-سفتی و اسپاسم عضلات گردن و شانه

گرفتگی یا تنش عضلات گردن و شانه یکی از شایع‌ترین دلایل بروز گردن درد است. این عضلات علاوه بر نقش حرکتی در حفظ تعادل و آگاهی بدن از موقعیت فضایی خود نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. درون این عضلات گیرنده‌های عصبی ویژه‌ای وجود دارند که اطلاعات مربوط به وضعیت و حرکت سر و گردن را به مغز منتقل می‌کنند.

زمانی که عضلات گردن به دلایل مختلف دچار سفتی یا اسپاسم شوند، عملکرد این گیرنده‌ها مختل شده و پیام‌های نادرست یا ناقصی به مغز ارسال می‌شود. این اختلال در ارتباط بین عضله و مغز می‌تواند باعث سردرگمی سیستم تعادلی بدن شده و در نتیجه سرگیجه (مخصوصاً هنگام تغییر وضعیت سر) احساس شود.

2-وضعیت نامناسب بدن (پوسچر نادرست)

قرار گرفتن طولانی مدت در وضعیت‌های اشتباه (مانند خم شدن بیش از حد روی گوشی یا کامپیوتر) می‌تواند تعادل طبیعی بدن را بهم زده و با وارد کردن فشار مکرر به عضلات و مهره‌های گردن، زمینه را برای بروز همزمان گردن درد و سرگیجه فراهم کند.

پوسچر نامناسب به مرور زمان منجر به تغییرات ساختاری در ستون فقرات گردنی می‌شود که در صورت بی‌توجهی ممکن است علائم را مزمن‌تر و کنترل آن‌ها را دشوارتر کند.

3-میگرن

میگرن یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی است که معمولاً با سردردهای ضربان دار و یک طرفه شناخته می‌شود. البته ممکن است با طیف وسیعی از علائم دیگر نیز همراه باشد. در بسیاری از افراد، میگرن با نشانه‌هایی مانند گردن درد، سرگیجه، حساسیت به نور و صدا، تهوع، خستگی شدید و حتی استفراغ همراه است.

یکی از انواع کمتر شناخته شده اما بسیار آزار دهنده میگرن، میگرن وستیبولار یا میگرن همراه با سرگیجه است. در این حالت، فرد ممکن است دچار احساس چرخش، عدم تعادل یا سبکی سر شود، حتی بدون اینکه سردردی احساس کند. 

میگرن وستیبولار می‌تواند به خصوص برای افرادی که فعالیت روزانه شدیدی دارند یا نیاز به تمرکز و تعادل جسمی دارند، بسیار ناتوان کننده باشد.

4-نارسایی شریانی

در برخی افراد، بیماری‌های مربوط به ستون فقرات گردنی (مانند آرتروز گردن یا دیسک گردن) ممکن است به شریان‌هایی که از بین مهره‌های گردن عبور می‌کنند، فشار وارد کنند. این شریان‌ها وظیفه دارند خون را به بخش‌هایی از مغز از جمله مخچه و ساقه مغز برسانند که نقش مهمی در حفظ تعادل و هماهنگی حرکات بدن دارند.

وقتی این شریان‌ها تحت فشار قرار بگیرند، ممکن است جریان خون به مغز کاهش پیدا کند و در نتیجه فرد دچار علائمی مانند سرگیجه، عدم تعادل یا تاری دید شود. در عین حال، همین بیماری‌ها ممکن است با تحت فشار قرار دادن اعصاب گردنی، درد شدیدی در ناحیه گردن ایجاد کنند.

5-ام اس (Multiple Sclerosis)

بیماری ام اس یک اختلال مزمن خودایمنی در سیستم عصبی مرکزی است که در آن پوشش محافظتی فیبرهای عصبی (میلین) در مغز و نخاع توسط سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار می‌گیرد. این روند منجر به التهاب آسیب عصبی و اختلال در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و سایر قسمت‌های بدن می‌شود.

این بیماری می‌تواند علائم متعددی از جمله درد، سرگیجه، بی حسی، ضعف عضلانی و مشکلات بینایی ایجاد کند. احساس گیجی یا عدم تعادل در بیماران مبتلا به ام اس بسیار شایع است و می‌تواند ناشی از آسیب به ساختارهایی در مغز باشد که مسئول حفظ تعادل هستند.

علاوه بر این، برخی از افراد مبتلا به ام اس درد مزمن در ناحیه گردن یا کمر را تجربه می‌کنند. این درد می‌تواند ناشی از اسپاسم عضلانی، التهاب یا آسیب عصبی باشد و در برخی موارد به صورت همزمان با سرگیجه احساس می‌شود.

6-اختلالات خواب

خواب کافی و باکیفیت برای حفظ سلامت سیستم عصبی و عضلانی بدن حیاتی است. کم خوابی یا خواب بی‌کیفیت می‌تواند باعث بروز مجموعه‌ای از علائم مانند خستگی، کاهش تمرکز، سردرد، سرگیجه و اختلال در تعادل شود. این علائم در افرادی که به طور مزمن دچار اختلالات خواب هستند، شایع‌تر است.

علاوه بر این، وضعیت نامناسب بدن هنگام خواب مانند استفاده از بالش نامناسب یا خوابیدن در حالت‌های نادرست می‌تواند به مهره‌های گردنی و عضلات اطراف آن فشار وارد کند. این فشار ممکن است منجر به خشکی، گرفتگی یا درد در ناحیه گردن شود که در برخی موارد با احساس سرگیجه نیز همراه است.

7-کم آبی بدن (دهیدراتاسیون)

کم آبی زمانی رخ می‌دهد که میزان مایعات از دست رفته بدن از مقدار مایعات دریافتی بیشتر شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی مانند مصرف ناکافی آب، تعریق شدید، تب، اسهال، استفراغ یا فعالیت بدنی سنگین ایجاد شود.

کم‌آبی باعث کاهش حجم خون در گردش می‌شود که این امر می‌تواند به کاهش فشار خون و در نتیجه کاهش خون‌رسانی به مغز منجر شود. چنین تغییری در جریان خون ممکن است باعث احساس سرگیجه، سبکی سر یا عدم تعادل شود. از سوی دیگر، دهیدراتاسیون می‌تواند موجب گرفتگی یا درد عضلانی مخصوصاً در ناحیه گردن و شانه‌ها شود.

8-آسیب‌ها و صدمات گردنی

هرگونه آسیب به ناحیه گردن (مانند ضربه مستقیم در تصادفات یا حوادث دیگر) می‌تواند باعث گردن درد شود. احساس سرگیجه پس از آسیب گردنی نیز پدیده‌ای رایج و هشداردهنده است. این سرگیجه ممکن است به علت اختلال در عملکرد اعصاب گردنی، کاهش خون‌رسانی به مغز یا حتی آسیب همزمان به سر و سیستم تعادلی ایجاد شود. 

9-عفونت‌ها مانند آنفولانزا

بیماری‌های ویروسی نظیر آنفلوآنزا، کرونا یا حتی سرماخوردگی شدید می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر کل بدن داشته باشند. در دوران ابتلا به این بیماری‌ها، بدن با واکنش‌های التهابی و تب مواجه می‌شود که منجر به بروز علائمی مانند ضعف عمومی، خستگی شدید، احساس سنگینی سر و سرگیجه می‌شود.

همچنین، عضلات بدن (به ویژه عضلات گردن و شانه) ممکن است در اثر تب و التهاب دچار درد، خشکی یا سفتی شوند. این درد می‌تواند به صورت گردن درد ظاهر شده و در کنار سرگیجه، تجربه ناخوشایندی برای بیمار ایجاد کند. 

با توجه به گستردگی علل گردن درد و سرگیجه، تشخیص دقیق منشأ آن نیازمند بررسی کامل توسط پزشک و گاه انجام آزمایش‌ها یا تصویربرداری‌های تخصصی است. شناسایی درست علت این شرایط، کلید انتخاب درمان مؤثر و جلوگیری از مزمن شدن این علائم است.

راهکارهای تسکین گردن درد و سرگیجه خفیف در منزل

اگر دچار گردن درد و سرگیجه خفیف هستید، حتی در این شرایط هم مهم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید و وضعیت خود را به طور دقیق ارزیابی کنید. دریافت نظر تخصصی از یک پزشک، اولین گام برای درمان صحیح و جلوگیری از بروز عوارض خطرناک است.

پس از بررسی پزشک و تأیید اینکه وضعیت شما می‌تواند با مراقبت‌های خانگی کنترل شود، می‌توانید با رعایت چند نکته ساده در منزل به تسکین علائم خود کمک کنید. این مراقبت‌های خانگی، در کنار درمان‌های تجویزی، نقش مؤثری در کاهش گردن درد و سرگیجه داشته و کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشند.

از جمله راهکارهای مؤثر در منزل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از میز و کامپیوتر با طراحی ارگونومیک: تنظیم درست ارتفاع میز و صفحه نمایش کامپیوتر به گونه‌ای که سر و گردن در حالت طبیعی و راحت قرار بگیرند، می‌تواند از وارد شدن فشار غیرضروری و خستگی گردن جلوگیری کند.
• حفظ وضعیت صحیح بدنی: توجه داشته باشید که هنگام کار با کامپیوتر یا موبایل، سرتان در راستای بدن قرار داشته باشد و از خم شدن طولانی مدت به جلو خودداری کنید.
• اجتناب از ماندن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت: بهتر است هر چند دقیقه یکبار از جای خود بلند شوید، حرکت کنید یا وضعیت نشستن خود را تغییر دهید تا عضلات گردن و کمر از گرفتگی و خشکی در امان بمانند.
• تمرینات کششی منظم: اگر پزشک یا فیزیوتراپیست تمرینات خاصی برای شما تجویز کرده، انجام منظم این تمرینات به تسکین علائم، تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی کمک زیادی می‌کند.
• استفاده از کمپرس سرد یا گرم: قرار دادن کمپرس سرد روی ناحیه دردناک می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد و کمپرس گرم با شل کردن عضلات و بهبود جریان خون، احساس راحتی بیشتری ایجاد می‌کند. در صورتی که هر یک از این روش‌ها به شما کمک می‌کند، می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
• نوشیدن آب کافی: کم آبی بدن می‌تواند عامل سرگیجه و درد عضلانی باشد. نوشیدن آب کافی در طول روز به کاهش علائم کمک می‌کند.

با رعایت این نکات می‌توانید روند بهبودی خود را سرعت بخشیده و از بروز مشکلات جدی‌تر پیشگیری کنید.

چه زمانی گردن درد و سرگیجه خطرناک است؟

ترکیب گردن درد و سرگیجه ممکن است در بسیاری از موارد ناشی از علل ساده و قابل حل باشند، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت خطرناک یا اورژانسی باشد که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد. اگر این علائم نادیده گرفته شوند، ممکن است منجر به عوارض جبران ناپذیری شوند.

در صورتی که شما یا اطرافیانتان دچار یکی از علائم زیر شدید، فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:

• احساس عدم تعادل شدید یا از دست دادن کنترل عضلات بدن
• تشدید سریع درد یا سرگیجه بدون دلیل مشخص
• گیجی یا تغییر در سطح هوشیاری مانند عدم تشخیص زمان و مکان یا پاسخ ندادن به سوالات
• تشنج و حرکات غیرارادی یا بیهوشی لحظه‌ای که می‌تواند نشان‌دهنده آسیب عصبی باشد.
• ضعف یا ناتوانی در حرکت اندام‌ها به خصوص اگر محدود به یک سمت بدن باشد.
• مشکلات بینایی مانند دوبینی، تاری دید یا از دست دادن ناگهانی بینایی
• تهوع یا استفراغ شدید و غیرقابل کنترل

این نشانه‌ها ممکن است هشدارهایی از یک بیماری جدی باشند و نباید آن‌ها را ساده پنداشت. مراجعه سریع به پزشک و انجام بررسی‌های لازم می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و جان فرد را نجات دهد.

عوارض درمان نکردن گردن درد و سرگیجه

از جمله عوارض شایع و مهمی که ممکن است در صورت درمان نشدن گردن درد و سرگیجه ایجاد شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشدید درد و گرفتگی عضلات گردن که می‌تواند به محدودیت حرکتی و افزایش ناراحتی منجر شود.
• سرگیجه باعث اختلال در تعادل و هماهنگی بدن شده و احتمال زمین خوردن و آسیب‌های ناشی از آن را افزایش می‌دهد، به خصوص در افراد مسن.
• ممکن است علائم بیماری‌های عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) تشدید شود که در صورت عدم کنترل، وضعیت بیمار وخیم‌تر می‌شود.
• در موارد نادر می‌تواند منجر به آسیب به نخاع شده و باعث اختلالات شدید حرکتی و حسی شود.

با توجه به اینکه برخی از این عوارض ممکن است خطرناک و تهدید کننده زندگی باشند، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و سلامتی شما را حفظ کند.

تشخیص علت گردن درد و سرگیجه

برای تشخیص دقیق علت گردن درد همراه با سرگیجه، ابتدا پزشک به بررسی علائم بیمار، سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی می‌پردازد. هدف از این مرحله بررسی شدت علائم، الگوی بروز آن‌ها و شناسایی دلایل احتمالی است.

بر اساس یافته‌های اولیه، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های تکمیلی برای مشخص کردن علت دقیق گردن درد و سرگیجه وجود داشته باشد. این آزمایش‌ها کمک می‌کنند تا تشخیص دقیق‌تری صورت بگیرد و مسیر درمان به خوبی تعیین شود. برخی از مهم‌ترین آزمایش‌ها عبارتند از:

• رادیوگرافی گردن (عکس ساده): برای تشخیص شکستگی یا آسیب‌های استخوانی مهره‌های گردنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• سی تی اسکن یا MRI گردن: جهت شناسایی آسیب به نخاع یا ساختارهای نرم گردن مانند دیسک‌ها و اعصاب کاربرد دارد.
• سی تی اسکن یا MRI مغز: برای بررسی مشکلات مغزی که ممکن است باعث گردن درد و سرگیجه شوند، انجام می‌شود.
• آزمایش خون: جهت تشخیص عفونت یا سایر اختلالات سیستمیک که می‌توانند باعث گردن درد و سرگیجه شوند، انجام می‌شود.
• الکترومیوگرافی (EMG) و سرعت هدایت عصبی (NCV): این تست‌ها برای ارزیابی آسیب یا فشار روی عصب‌های گردن استفاده می‌شوند و به شناسایی عصب‌های تحت فشار یا آسیب دیده کمک می‌کنند.
• نمونه برداری از مایع نخاعی (پونکسیون کمری): در موارد مشکوک به عفونت مغزی-نخاعی یا بیماری‌هایی مانند ام اس، این آزمایش انجام می‌شود.

درمان گردن درد و سرگیجه

انتخاب بهترین روش درمان گردن درد و سرگیجه به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله شدت علائم، علت بروز علائم، سن بیمار، سابقه پزشکی و پاسخ بدن به درمان‌های اولیه. پزشک یا فیزیوتراپیست پس از ارزیابی دقیق شرایط بیمار، ترکیبی از روش‌های درمانی را پیشنهاد می‌دهد که ممکن است شامل مصرف دارو، جلسات فیزیوتراپی یا در برخی موارد نادر جراحی باشد.

به این ترتیب، رایج‌ترین روش‌های درمانی برای گردن درد همراه با سرگیجه عبارتند از:

1-مصرف دارو

در مواردی که گردن درد و سرگیجه ناشی از التهاب، گرفتگی عضلات یا اختلالات عصبی باشند، پزشک ممکن است مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن)، شل‌کننده‌های عضلانی، داروهای ضداضطراب یا در برخی موارد داروهای مخصوص کنترل سرگیجه و میگرن را تجویز کند.

استفاده از این داروها معمولاً برای کنترل علائم در مراحل حاد بیماری است، اما به تنهایی نمی‌تواند مشکل زمینه‌ای را برطرف کند. توجه داشته باشید که مصرف دارو باید حتماً تحت نظر پزشک و در کنار سایر روش‌های درمانی انجام شود.

2-فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از ایمن‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای درمان گردن درد و سرگیجه می‌باشد، به خصوص در مواردی که منشأ این علائم اختلالات عضلانی، اسکلتی یا عصبی باشد. تکنیک‌های فیزیوتراپی شامل درمان دستی (منوال تراپی)، تمرینات ورزشی و در موارد لازم استفاده از تجهیزات درمانی نظیر لیزر پرتوان، الکتروتراپی و اولتراسوند تراپی است. این روش‌ها به کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی گردن، تقویت عضلات نگهدارنده و تقویت سیستم تعادلی بدن کمک می‌کنند. 

به این ترتیب، فیزیوتراپیست شما می‌تواند با ارائه یک برنامه درمانی تخصصی و مؤثر روند بهبودی را تسریع کرده و از بازگشت مجدد علائم جلوگیری کند.

3-جراحی

در موارد نادر که علت گردن درد و سرگیجه به مشکلات جدی مانند فتق دیسک شدید، تنگی کانال نخاعی یا آسیب شدید به اعصاب مرتبط است و با روش‌های غیرجراحی بهبودی حاصل نشده، ممکن است جراحی به عنوان آخرین راه حل مطرح شود. 

توجه داشته باشید که جراحی تنها پس از ارزیابی کامل وضعیت بیمار و به نتیجه نرسیدن سایر روش‌های درمانی انجام می‌شود.

مرکز فیزیوتراپی برای درمان گردن درد و سرگیجه

کلینیک فیزیوتراپی نوید یکی از مراکز تخصصی و معتبر در زمینه درمان انواع دردهای مزمن و آسیب‌های اسکلتی-عضلانی می‌باشد. این کلینیک با بهره‌گیری از تیمی مجرب از فیزیوتراپیست‌های حرفه‌ای و استفاده از تکنیک‌های روز دنیا به بیماران کمک می‌کند تا هر چه سریع‌تر از درد و ناراحتی رهایی یابند.

فیزیوتراپیست‌های کلینیک نوید با ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و شناسایی علت اصلی درد، برنامه درمانی کاملاً اختصاصی و هدفمند را طراحی و پیاده‌سازی می‌کنند. این برنامه شامل ترکیبی از مؤثرترین روش‌های فیزیوتراپی (از جمله منوال تراپی) برای کاهش درد، بهبود تحرک و بازگشت فرد به فعالیت‌های روزمره می‌باشد.

پس اگر با مشکل گردن درد همراه با سرگیجه مواجه هستید، مرکز فیزیوتراپی نوید گزینه‌ای ایده‌آل برای شماست. برای کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره‌های کلینیک تماس حاصل فرمایید.