گردن درد یکی از مشکلات شایع امروزی است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد؛ از دشواری در حرکت دادن سر گرفته تا اختلال در خواب و تمرکز. عوامل مختلفی مانند نشستن طولانی مدت پشت میز، کار با رایانه، استرس یا آسیب‌هایی مانند آرتروز و فتق دیسک گردن می‌توانند باعث ایجاد این درد شوند. در چنین شرایطی، استفاده از دارو برای گردن درد یکی از اولین گزینه‌هایی است که پیشنهاد می‌شود. اما آیا هر دارویی برای گردن درد مؤثر است؟ در این مقاله، نگاهی به انواع داروهای مورد استفاده برای درمان گردن درد خواهیم انداخت و مزایا، محدودیت‌ها و نکات مهم آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

گردن درد چیست و چرا به وجود می‌آید؟

گردن درد به احساس ناراحتی، درد یا گرفتگی در ناحیه گردن گفته می‌شود که ممکن است به شانه‌ها، بازوها یا حتی سر نیز کشیده شود. این درد می‌تواند ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و بسته به علت آن، شدت و مدت زمانش متفاوت است.

دلایل گردن درد بسیار متنوع هستند. یکی از شایع‌ترین آن‌ها، وضعیت بد بدن هنگام نشستن یا کار کردن با رایانه و موبایل است. خم شدن طولانی مدت سر به سمت جلو، فشار زیادی به عضلات و مفاصل گردن وارد می‌کند. همچنین، استرس و تنش‌های روحی باعث انقباض عضلات گردن و ایجاد گردن درد می‌شوند.

عوامل دیگری مانند خوابیدن در وضعیت نامناسب، ضربه‌های ناگهانی (مثلاً در تصادف)، آرتروز گردن، فتق دیسک گردن، التهاب مفاصل و حتی برخی بیماری‌های عفونی یا التهابی نیز می‌توانند زمینه ساز گردن درد باشند. به همین دلیل، برای انتخاب بهترین دارو برای گردن درد مهم است که ابتدا علت اصلی درد مشخص شود.

چه زمانی برای گردن درد دارو مصرف کنیم؟

همه گردن دردها به دارو نیاز ندارند. گاهی یک استراحت کوتاه، اصلاح وضعیت بدنی یا انجام چند حرکت کششی ساده می‌تواند درد را کاهش دهد. اما در برخی موارد، مصرف دارو می‌تواند راهی مؤثر برای کاهش درد، التهاب یا گرفتگی عضلات گردن باشد.

اگر گردن شما یکی از شرایط زیر را دارد، ممکن است استفاده از دارو مناسب باشد:

• درد متوسط تا شدید که انجام فعالیت‌های روزمره مانند کار، مطالعه یا خوابیدن را مختل کرده است.
• گرفتگی عضلات گردن به طوری که حرکت دادن سر به سختی انجام می‌شود.
• دردی که به شانه‌ یا بازوها کشیده شده و احتمال درگیری عصب وجود دارد.
• التهاب یا تورم در ناحیه گردن که همراه با حساسیت یا داغی است.
• اگر گردن درد با علائمی مانند بی‌حسی، گزگز یا ضعف در اندام‌ها همراه باشد.
• زمانی که درمان‌های ساده مثل استفاده از کمپرس گرم، استراحت یا ماساژ پاسخگو نبوده‌اند.

داروهای رایج برای درمان گردن درد

داروهایی که برای درمان گردن درد استفاده می‌شوند، بسته به علت درد، شدت آن و وضعیت عمومی فرد متفاوت هستند. در ادامه با رایج‌ترین داروهای مورد استفاده برای تسکین گردن درد آشنا می‌شویم:

1-مسکن‌های ساده

نخستین و در دسترس‌ترین گروه داروها برای درمان گردن درد، مسکن‌های ساده هستند. این نوع داروها معمولاً برای دردهای خفیف تا متوسط مؤثر هستند، به خصوص اگر التهاب چندانی وجود نداشته باشد. یکی از رایج‌ترین گزینه‌ها در این دسته، استامینوفن (Acetaminophen) است که بسیاری از افراد برای تسکین گردن درد از آن استفاده می‌کنند.

استامینوفن به عنوان یک مسکن بدون نسخه، ایمن و در دسترس است، اما توجه داشته باشید که مصرف مکرر آن می‌تواند به کبد آسیب برساند. بنابراین، رعایت دوز توصیه شده روی بسته بندی یا مشورت با پزشک در صورت نیاز به مصرف طولانی مدت ضروری است.

2-داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

گردن درد ناشی از عفونت، کشیدگی عضلات، آرتروز یا التهاب مفصل گردن می‌تواند باعث ایجاد التهاب در بافت‌های گردن شود. در چنین شرایطی، پزشکان ممکن است داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) را برای تسکین درد و کاهش التهاب توصیه کنند. این داروها معمولاً به طور موثری به کاهش علائم التهابی و تسکین درد کمک می‌کنند.

داروهای NSAID به صورت قرص‌های خوراکی، کرم‌ها، ژل‌ها و پچ‌های موضعی در دسترس هستند. استفاده از این داروها در مواقعی که التهاب به عنوان عامل اصلی درد شناخته می‌شود، بسیار مؤثر است. داروهای رایج این گروه عبارتند از:

• ایبوپروفن: برای کاهش التهاب و تسکین دردهای خفیف تا متوسط
• ناپروکسن: برای کاهش درد و التهاب به ویژه در دردهای مزمن
• استیل سالیسیلیک اسید (آسپرین): یکی از داروهای کلاسیک NSAID که برای تسکین درد و کاهش التهاب استفاده می‌شود.
• دیکلوفناک (Diclofenac): به شکل قرص، آمپول، ژل موضعی و شیاف موجود است و برای تسکین گردن درد بسیار پرکاربرد است.

این داروها به ویژه در افرادی که نیاز به تسکین سریع درد و التهاب دارند، بسیار پرکاربرد هستند و می‌توانند به طور مؤثری به درمان گردن درد کمک کنند. با این حال، استفاده طولانی مدت از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی باید با احتیاط انجام شود، چرا که ممکن است عوارض جانبی مانند مشکلات گوارشی و یا آسیب به کلیه‌ها را به همراه داشته باشد.

3-اپیوئیدها (Opioid)

اپیوئیدها به عنوان داروهای مسکن قوی برای درمان گردن درد مزمن، زمانی که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و مسکن‌های دیگر مؤثر نباشند، تجویز می‌شوند. 

این داروها به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز، نخاع و سایر بخش‌های بدن متصل می‌شوند و موجب مسدود شدن پیام‌های درد از بخش‌های مختلف بدن به مغز می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که اپیوئیدها بیشتر برای دردهای غیرعصبی متوسط تا شدید با التهاب کم مؤثر هستند.

اپیوئیدهای مختلف در قدرت و شدت با یکدیگر متفاوت هستند و شدت درد معمولاً تعیین کننده نوع اپیوئیدی است که توسط پزشک تجویز می‌شود. به عنوان مثال، اپیوئیدهای ضعیف مانند کدئین و هیدروکدون برای دردهای متوسط مؤثر هستند و اپیوئیدهای قوی مانند مورفین، اکسی‌کودون و هیدرومورفون برای مدیریت دردهای شدید و مداوم تجویز می‌شوند.

با این حال، استفاده طولانی مدت از اپیوئیدها می‌تواند خطراتی همچون وابستگی و اوردوز ایجاد کند. به همین دلیل تجویز اپیوئیدها با احتیاط انجام می‌شود، به این صورت که تمامی داروهای این دسته (صرفه نظر از قدرت) باید در کمترین دوز مؤثر و برای کوتاه‌ترین زمان ممکن استفاده شوند.

4-کورتیکواستروئیدها (Corticosteroid)

گروه بعدی از انواع دارو برای گردن درد، کورتیکواستروئیدها هستند. کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که التهاب و پاسخ‌های ایمنی بدن را کاهش می‌دهند و می‌توانند در کاهش گردن درد ناشی از التهاب بسیار مفید باشند. این داروها به ویژه در مواردی که گردن درد ناشی از فتق دیسک یا آرتروز است، بسیار مؤثر هستند.

کورتیکواستروئیدها معمولاً در دوزهای پایین تجویز می‌شوند تا عوارض جانبی کمتری داشته باشند. این داروها به شکل‌های مختلف مانند قرص، کپسول، لوسیون، کرم، پماد، ژل، اسپری‌های بینی یا دهانی و حتی به صورت تزریقی موجود هستند.

نمونه‌هایی از کورتیکواستروئیدهای رایج عبارتند از:

• کورتیزون (Cortisone)
• پردنیزون (Prednisone)
• پردنیزولون (Prednisolone)
• متیل پردنیزولون (Methylprednisolone)

استفاده از این داروها به مدت طولانی مخصوصاً در دوزهای بالا باعث افزایش قند خون می‌شود و افراد مبتلا به دیابت باید هنگام مصرف کورتیکواستروئیدها تحت نظر باشند. علاوه بر این، استفاده مکرر از این داروها ممکن است منجر به اختلالات گوارشی شود، به سلامت استخوان‌ها آسیب بزند یا فرآیندهای ترمیم طبیعی بدن را مختل کند. به همین دلیل، استفاده طولانی مدت از این داروها به طور کلی توصیه نمی‌شود.

5-داروهای شل کننده عضلات (Muscle Relaxers)

در مواردی که گردن درد ناشی از سفتی عضلات یا تحریک اعصاب نخاعی باشد، پزشک ممکن است شل کننده‌های عضلانی را همراه با داروهای مسکن تجویز کند. این داروها به کاهش اسپاسم، سفتی و درد عضلات گردن کمک می‌کنند.

شل‌کننده‌های عضلانی با تأثیر مستقیم بر عضلات یا گیرنده‌های سیستم عصبی مرکزی کمک می‌کنند تا انقباضات غیرارادی مانند گرفتگی یا پرش‌های عضلانی کاهش پیدا کند. این داروها به خصوص زمانی مفید هستند که اسپاسم‌های عضلانی عملکرد طبیعی گردن را مختل کرده باشند و بیمار در حرکت دادن گردن دچار محدودیت شده باشد.

داروهای رایج این گروه عبارتند از:

• باکلوفن (Lioresal)
• کاریزوپـرودول (Soma)
• سیکلوبنزاپرین (Flexeril)
• متوکاربامول (Robaxin)
• تیزانیدین (Zanaflex)

مصرف این نوع داروها به دلیل عوارض جانبی احتمالی مانند خواب آلودگی، سرگیجه و وابستگی دارویی باید محدود باشد و حتماً زیر نظر پزشک انجام شود.

6-داروهای ضدتشنج (Anticonvulsants)

داروهای ضدتشنج معمولاً برای درمان صرع تجویز می‌شوند، اما اثرات آرام بخشی آن‌ها می‌تواند برای تسکین گردن درد ناشی از آسیب‌های عصبی نیز مفید باشد. بنابراین داروهای ضد‌تشنج معمولاً برای درمان کمردرد و گردن درد ناشی از آسیب یا فشردگی اعصاب (مانند فتق دیسک و تنگی کانال نخاعی) تجویز می‌شوند.

این داروها با تأثیر بر سیستم عصبی، فعالیت‌های غیرطبیعی عصب‌ها را کاهش می‌دهند و به تسکین دردهای تیرکشنده یا سوزشی کمک می‌کنند.

داروهای رایج این گروه عبارتند از: 

• گاباپنتین (Neurontin)
• پره‌گابالین (Lyrica)
• دیوالپروکس سدیم (Depakote)
• لاموتریژین (Lamictal)
• اسید والپروئیک (Depakene)

مصرف داروهای ضد تشنج به دلیل عوارض جانبی احتمالی و پتانسیل وابستگی باید تحت نظارت پزشک و به صورت کنترل شده باشد.

7-داروهای ضد افسردگی (Antidepressant)

پزشکان ممکن است داروهای ضد افسردگی را برای درمان گردن درد مزمن تجویز کنند، حتی اگر فرد مبتلا به افسردگی نباشد. این داروها با افزایش سطح مواد شیمیایی مانند سروتونین و نوراپی نفرین در مغز انتقال سیگنال‌های درد به مغز را کاهش می‌دهند و منجر به تنظیم بهتر سیستم عصبی و کنترل درد می‌شوند. بنابراین این داروها برای تسکین گردن دردی که به دلیل مشکلات عصبی ایجاد شده است، بسیار مؤثر هستند.

برخی از انواع داروهای ضد افسردگی که می‌توانند برای درمان گردن درد شدید استفاده شوند، عبارتند از:

• ونلافاکسین (Effexor)
• فلوکستین (Prozac)
• آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline)
• دولوکستین (Cymbalta, Yentreve)
• کلو میپرامین (Anafranil)
• آمیتریپتیلین (Elavil)

مصرف این داروها نیز به دلیل عوارض جانبی احتمالی حتماً باید تحت نظارت پزشک متخصص و با پیگیری مداوم انجام شود.

8-داروهای موضعی برای گردن درد

داروهای موضعی برای درمان گردن درد به طور مستقیم بر ناحیه دردناک اعمال می‌شوند و از طریق پوست جذب می‌شوند تا درد و التهاب را کاهش دهند. این داروها معمولاً به صورت کرم، ژل، اسپری و پچ موجود هستند و به عنوان گزینه‌ای سریع و کم خطر برای تسکین دردهای عضلانی و مفصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

برخی از داروهای موضعی مورد استفاده برای تسکین گردن درد عبارتند از:

• ژل موضعی ایبوپروفن
• اسپری یا پچ‌های موضعی لیدوکائین
• پماد متیل سالیسیلات
• پماد دیکلوفناک

این داروها معمولاً عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای خوراکی دارند، اما باید دقت کرد که از تماس آن‌ها با پوست آسیب دیده یا چشم‌ها جلوگیری شود.

چه عواملی بر انتخاب دارو برای گردن درد تأثیر می‌گذارند؟

انتخاب بهترین دارو برای درمان گردن درد به عوامل متعددی بستگی دارد و صرفاً به تجویز یک مسکن عمومی محدود نمی‌شود. نوع درد، شدت آن، شرایط جسمی فرد و حتی مدت زمان درگیری او با درد از جمله نکاتی هستند که باید با دقت در نظر گرفته شوند تا درمان به طور مؤثر و ایمن انجام شود.

مهمترین عواملی که در تجویز دارو برای گردن درد باید در نظر گرفته شوند، عبارتند از:

1-نوع درد: در وهله اول، نوع درد نقش کلیدی دارد. درد می‌تواند نوروپاتیک باشد یعنی ناشی از آسیب به اعصاب باشد یا نوسیسپتیو باشد یعنی منشأ آن آسیب‌های بافتی مانند کشیدگی عضلات یا التهاب مفاصل باشد. این دو نوع درد به داروهای متفاوتی نیاز دارند و انتخاب نادرست دارو می‌تواند اثرگذاری درمان را کاهش دهد.

2-شدت درد: شدت درد نیز تعیین کننده است. دردهای خفیف معمولاً با داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن کنترل می‌شوند، اما برای دردهای متوسط تا شدید ممکن است نیاز به داروهای قوی‌تر مانند شل کننده‌های عضلانی، داروهای ضدالتهاب تجویزی یا حتی اپیوئیدها باشد.

3-مدت زمان درد: عامل مهم دیگر، مدت زمان درد است. دردهای حاد (کمتر از چهار هفته)، نیمه حاد (بین چهار تا دوازده هفته) و مزمن (بیشتر از دوازده هفته) هر یک به رویکرد درمانی خاص خود نیاز دارند. به عنوان مثال، دارویی که در مراحل اولیه درد مؤثر است، ممکن است برای درد مزمن ناکارآمد باشد یا عوارض بیشتری داشته باشد.

4-شرایط جسمی فرد: علاوه بر این موارد، بیماری‌های زمینه‌ای فرد مانند بیماری‌های قلبی، گوارشی، کلیوی یا مصرف همزمان داروهای دیگر نیز بر انتخاب دارو برای گردن درد تأثیرگذار است. برخی داروها ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند یا برای افراد مبتلا به بیماری‌های خاص خطرناک باشند.

در نظر گرفتن تمامی این عوامل به پزشک متخصص این امکان را می‌دهد که مناسب‌ترین و مؤثرترین دارو را برای درمان گردن درد انتخاب کرده و از بروز عوارض جانبی ناخواسته نیز جلوگیری کند.

استفاده از ترکیب چند نوع دارو برای درمان گردن درد

در بسیاری از موارد به خصوص زمانی که گردن درد منشاء پیچیده و چند عاملی دارد، درمان تنها با یک نوع دارو انجام نمی‌شود و پزشکان از ترکیب چند دارو با مکانیسم‌های مختلف بهره می‌برند تا به نتیجه‌ مطلوب دست پیدا کنند. این رویکرد نه تنها به کنترل بهتر درد کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از عوارض مصرف بیش از حد یک داروی خاص جلوگیری کند.

علاوه بر این، یکی از اهداف مهم استفاده از چند نوع دارو در کنار یکدیگر، کاهش نیاز به مصرف داروهای اپیوئیدی است. با وجود اثربخشی بالای اپیوئیدها در کنترل دردهای شدید، این داروها به دلیل خطر اعتیاد، وابستگی جسمی و سوء مصرف تنها باید در شرایط خاص و به مدت محدود تجویز شوند. به همین دلیل، پزشکان با تجویز ترکیبی داروهای غیراپیوئیدی تلاش می‌کنند هم تسکین درد را بهینه کنند و هم استفاده از اپیوئیدها را به حداقل برسانند.

در مجموع، رویکرد چند دارویی در درمان گردن درد در صورتی که زیر نظر پزشک و بر اساس شرایط خاص هر فرد انجام شود، می‌تواند یکی از مؤثرترین و ایمن‌ترین روش‌ها برای مدیریت دردهای حاد یا مزمن باشد.

جمع‌بندی

اگرچه در بسیاری از موارد گردن درد موقت و قابل کنترل است، اما وقتی شدت می‌گیرد یا مدت طولانی ادامه پیدا می‌کند، نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارد. مراجعه به پزشک متخصص در چنین شرایطی ضروری است تا علت دقیق درد مشخص شود و مؤثرترین روش درمانی مانند مصرف دارو یا فیزیوتراپی یا ترکیبی از هردوی آن‌ها تجویز گردد. در این مسیر، کلینیک فیزیوتراپی نوید با تکیه بر تجربه فیزیوتراپیست‌های مجرب خود و با استفاده از روش‌های نوین درمانی به ویژه درمان‌های دستی (منوال تراپی)، آماده است تا در بازیابی سلامت گردن و بهبود کیفیت زندگی به شما کمک کند. پس اگر به دنبال مرکز تخصصی فیزیوتراپی در شمال تهران برای درمان گردن درد خود هستید، همین امروز با شماره‌های کلینیک نوید تماس حاصل فرمایید.